یاسر قاسمی آریان؛ حسین آذرنیوند؛ علی طویلی
دوره 28، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 82-92
چکیده
جستجو در دیدگاه‌های فنی مدیریت منابع‌طبیعی کشور، حکایت از این واقعیت مهم دارد که رویکردهای مدیریتی نقش بسیار مهمی در حفاظت، احیاء و بهره‌برداری پایدار از این منابع دارند. در همین راستا، این پژوهش با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص‌های اکولوژیکی مراتع احیاءشده، تحت دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیک‌محور و اجتماعی- اکولوژیک‌محور ...
بیشتر
جستجو در دیدگاه‌های فنی مدیریت منابع‌طبیعی کشور، حکایت از این واقعیت مهم دارد که رویکردهای مدیریتی نقش بسیار مهمی در حفاظت، احیاء و بهره‌برداری پایدار از این منابع دارند. در همین راستا، این پژوهش با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص‌های اکولوژیکی مراتع احیاءشده، تحت دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیک‌محور و اجتماعی- اکولوژیک‌محور انجام شد. برای این منظور، پروژه بین‌المللی ترسیب کربن و پروژه بیابان‌زدایی دشت سربیشه، به‌ترتیب بهعنوان دو پروژه با رویکردهای مدیریتی اجتماعی- اکولوژیک‌محور و اکولوژیک‌محور انتخاب گردیدند. سپس در محدوده اجرایی هر پروژه، سه نوع عملیات اصلاحی مرتع شامل بوته‌کاری، احداث هلالی‌آبگیر، بذرکاری و بذرپاشی انتخاب و درصد پوشش‌گیاهی، مقدار تولید علوفه و کربن ترسیب‌یافته در خاک، مبنای ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. پوشش‌گیاهی با روش استقرار ترانسکت خطی، مقدار تولید با روش نمونه‌گیری دوبل و کربن خاک با روش والکلی و بلاک اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل نوع مدیریت و عملیات اصلاحی بر مقدار شاخص‌های اکولوژیکی، اختلاف معنی‌دار را در سطح یک درصد نشان داد. به‌طوری‌که بیشترین مقدار شاخص‌ها، در مدیریت اجتماعی اکولوژیک‌محور تحت عملیات بوته‌کاری و کمترین مقدار آن در مدیریت اکولوژیک‌محور، تحت همان فعالیت مشاهده گردید. نتایج بیانگر آن است که ظرفیت‌سازی، نهادسازی و مشارکت واقعی جامعه محلی در تمام مراحل برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و بهره‌برداری از عرصه‌های مذکور، در رویکرد مدیریتی اجتماعی- اکولوژیک‌محور موفقیت بیشتری در ارتقای شاخص‌های اکولوژیکی مرتع به همراه داشته است.
فرهاد سرداری؛ حسین ارزانی؛ سیداکبر جوادی
دوره 26، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1042-1054
چکیده
قابلیت استفاده از سرزمین برای یک نوع بهره‌برداری مرتعی با درنظر گرفتن استفاده پایدار از اراضی را، شایستگی مرتع می‌نامند که امروزه بهعنوان یک اولویت در علم مدیریت مرتع مطرح است. از اینرو هدف از تحقیق حاضر، تعیین شایستگی مراتع قشلاقی سرایان در خراسان جنوبی برای چرای گوسفند با استفاده از روش تلفیقی محدودیت شرایط FAO (1990) می‌باشد. ...
بیشتر
قابلیت استفاده از سرزمین برای یک نوع بهره‌برداری مرتعی با درنظر گرفتن استفاده پایدار از اراضی را، شایستگی مرتع می‌نامند که امروزه بهعنوان یک اولویت در علم مدیریت مرتع مطرح است. از اینرو هدف از تحقیق حاضر، تعیین شایستگی مراتع قشلاقی سرایان در خراسان جنوبی برای چرای گوسفند با استفاده از روش تلفیقی محدودیت شرایط FAO (1990) می‌باشد. برای انجام تحقیق ابتدا نقشه تیپ‌های گیاهی منطقه مشخص و در هر تیپ گیاهی، وضعیت و گرایش مرتع و مقدار تولید گونه‌های گیاهی با روش قطع و توزین تعیین گردید و نقشه شایستگی تولید بدست آمد. سپس با استفاده از روش EPM، نقشه حساسیت خاک به فرسایش تهیه گردید. همچنین برای مطالعه شایستگی آب حوزه، منابع آب شرب دام منطقه مشخص و نمونه‌برداری از آب هر منبع صورت گرفت، کمیت آب تعیین گردید و نمونه‌های آب به آزمایشگاه منتقل و برای هر نمونه پارامتر‌های TDS، ECو Mg+2 اندازه‌گیری شد و با تلفیق لایه‌های کمیت، کیفیت و نقاط هم‌فاصله از منابع آب، نقشه شایستگی منابع آب تنظیم گردید. در نهایت با روی‌هم‌گذاری نقشه‌های شایستگی تولید، حساسیت خاک به فرسایش و آب، مدل نهایی طبقه‌بندی شایستگی مراتع منطقه تهیه گردید. نتایج نشان داد که کلاس یک شایستگی (S1) در منطقه وجود نداشته و طبقات شایستگی S2، S3 و N (فاقد شایستگی چرا) به‌ترتیب 1/12، 7/50 و 37 درصد از مراتع منطقه را شامل می شوند. بر اساس نتایج تحقیق، چرای مفرط و زودرس، وجود سازند حساس به فرسایش، شیب، پایین بودن حد بهره‌برداری مجاز و علوفه قابل برداشت، وضعیت ضعیف و گرایش منفی مرتع، کمیت و پراکنش نامناسب منابع آب شرب دام، از مهمترین عوامل محدود کننده چرای دام در این منطقه محسوب می‌گردند. بطور کلی با توجه به نتایج به دست آمده با استفاده از مدل شایستگی چرای دام در منطقه مورد مطالعه، پیشنهاد می‌گردد بکارگیری این مدل مبنای تهیه طرح های مرتعداری با تاکید بر رفع عوامل محدود کننده تا حد امکان برای ارتقای وضعیت مرتع و درآمد مرتعداران قرار گیرد.
