اعظم خسروی مشیزی؛ محسن شرافتمندراد
دوره 28، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 686-700
چکیده
خدمات فرهنگی اکوسیستمها همچون خدمت زیبایی نقش مهمی در رفاه اجتماعی انسان‌ها بازی می کنند. شناخت پتانسیل اکوسیستمها در ارائه این خدمت برای مدیریت پایدار اکوسیستمها لازم است. هدف این مطالعه تعیین ارزش زیبایی مراتع ییلاقی استان کرمان است بدین منظور پوشش گیاهی در 200 پلات در 10 تیپ مرتعی در مرحله گلدهی گیاهان بررسی و با استفاده از ...
بیشتر
خدمات فرهنگی اکوسیستمها همچون خدمت زیبایی نقش مهمی در رفاه اجتماعی انسان‌ها بازی می کنند. شناخت پتانسیل اکوسیستمها در ارائه این خدمت برای مدیریت پایدار اکوسیستمها لازم است. هدف این مطالعه تعیین ارزش زیبایی مراتع ییلاقی استان کرمان است بدین منظور پوشش گیاهی در 200 پلات در 10 تیپ مرتعی در مرحله گلدهی گیاهان بررسی و با استفاده از چهار شاخص تنوع سیمپسون نسبی و تاج پوشش نسبی گیاهان گلدار، دوره نسبی گلدهی و ماکزیمم نسبی تعداد رنگ گل‌ها ارزش زیبایی برآورد شد. نتایج تجزیه تحلیل واریانس نشان داد که تیپ‌های مرتعی از نظر ارزش زیبایی متفاوت هستند و تیپ مرتعی Astragalus gossypinus-Artemisia aucheri بیشترین ارزش زیبایی را داشت و منطقه پیشگام در برنامههای حفاظتی است. تیپ مرتعی Salsola brachiata- Artemisia sieberi به دلیل چرای شدید و تخریب پوشش گیاهی کمترین ارزش زیبایی را داشت. تیپ‌های‌های گیاهی بیشترین زیبایی را به ترتیب در فصل بهار، تابستان و پاییز داشتند. آزمون همبستگی نشان داد که دو شاخص تنوع سیمپسون نسبی گیاهان گلدار و ماکزیمم نسبی تعداد رنگ گل‌ها بیشترین همبستگی را با ارزش زیبایی دارند. آنالیز PCA همچنین نشان داد که ارزش زیبایی با ویژگی‌های تنوع گونه‌ای و فراوانی گیاهان فورب ارتباط مثبتی دارند. ارزش زیبایی را می‌توان شاخص مناسبی برای بررسی ارزش اکولوژیک اکوسیستمها دانست که در توسعه پایدار باید لحاظ شود.
اسفندیار جهانتاب؛ محسن شرافتمند؛ اعظم خسروی مشیزی
دوره 28، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 482-492
چکیده
شناخت قابلیت اکوسیستمها در ارائه خدمات برای طراحی برنامههای مدیریتی بسیار ضروریست. در همین راستا، هدف این مطالعه بررسی تأثیر چرای دام بر خدمت گردهافشانی در مراتع ملهشوره و گرگو شهرستان بویراحمد است. بدین‌منظور 100 پلات در منطقه قرق و چرا انداخته شد و درصد تاج پوشش گونهها در پلاتها تخمین زده شد. جذابیت گونهها برای ...
بیشتر
شناخت قابلیت اکوسیستمها در ارائه خدمات برای طراحی برنامههای مدیریتی بسیار ضروریست. در همین راستا، هدف این مطالعه بررسی تأثیر چرای دام بر خدمت گردهافشانی در مراتع ملهشوره و گرگو شهرستان بویراحمد است. بدین‌منظور 100 پلات در منطقه قرق و چرا انداخته شد و درصد تاج پوشش گونهها در پلاتها تخمین زده شد. جذابیت گونهها برای زنبور عسل بهعنوان معیارهایی از قابلیت اکوسیستم در ارائه خدمت گردهافشانی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که چرا سبب کاهش معنیدار گونه‌های با جذابیت خوب و متوسط زنبور عسل در منطقه شده است (05/0p<). آنالیز همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه مثبت و معنی‌داری بین فرم رویشی فورب و جذابیت خوب و متوسط گونهها برای زنبور عسل وجود دارد (05/0p<). در بین فرم‌های رویشی مطالعه شده، گندمیان چندساله و بوتهها که نسبت به فوربهای چندساله و یکساله در ارائه کارکرد گردهافشانی از اهمیت کمتری برخوردار بودند در منطقه چرا به شدت کاهش یافته‌اند. به‌طورکلی چرای دام سبب کاهش خدمت گردهافشانی در منطقه مورد مطالعه شده است. با توجه به اهمیت خدمت گردهافشانی در پایداری اکوسیستم‌های طبیعی لزوم توجه به حفظ گونه‌های با جذابیت بالا برای گردهافشانها در مدیریت چرا بسیار ضروریست.
اعظم خسروی مشیزی؛ محسن شرافتمندراد
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 266-279
چکیده
ارتباط پیچیده بین تنوع زیستی و رفاه بشری با مشخص کردن تأثیر تنوع گونه‌ای بر کارکرد اکوسیستم قابل ساده کردن است. از آنجا که تولید سالانه در مدیریت چرا و پایداری اکوسیستم‌های مرتعی نقش بسیار مهمی دارد، این مطالعه ارتباط تنوع گونه‌ای را با تولید سالانه مراتع نیمه‌خشک پارک ملی خبر در قالب فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیک بررسی می‌کند. ...
بیشتر
ارتباط پیچیده بین تنوع زیستی و رفاه بشری با مشخص کردن تأثیر تنوع گونه‌ای بر کارکرد اکوسیستم قابل ساده کردن است. از آنجا که تولید سالانه در مدیریت چرا و پایداری اکوسیستم‌های مرتعی نقش بسیار مهمی دارد، این مطالعه ارتباط تنوع گونه‌ای را با تولید سالانه مراتع نیمه‌خشک پارک ملی خبر در قالب فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیک بررسی می‌کند. تولید سالانه گونهها در پلات 1×1 مترمربعی در دو تیپ درمنه و درمنه-استیپا با استفاده روش قطع و توزین محاسبه شد. نتایج نشان داد اگرچه دو تیپ گیاهی از نظر تولید سالانه با یکدیگر اختلاف معنی‌داری دارند (05/0>p)، اما از نظر شاخص‌های تنوع گونه‌ای شانون، سیمپسون، مارگالف، منهینیک و یکنواختی اختلاف معنی‌داری در سطح 95 درصد اطمینان بین دو تیپ مشاهده نشد. آنالیز همبستگی پیرسون نشان داد که تولید سالانه با شاخص‌های تنوع گونه‌ای در تیپ درمنه-استیپا رابطه مثبت و معنی‌داری دارند، اما در تیپ درمنه رابطه معنی‌داری مشاهده نشد. برخلاف فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیکی، گونهها سهم یکسانی در تولید سالانه نداشتند و گونه غالب درمنه کوهی بیشترین سهم را در تولید داشت. مطابق با فرضیه نسبت توده تنوع صفات عملکردی در گونه‌های غالب سبب موفقیت بهتر تیپ مرتعی درمنه_استیپا نسبت به تیپ درمنه از نظر تولید سالانه شده‌است. به‌طورکلی پیشنهاد می‌شود که برای نگهداری کارکرد اکوسیستمها حفاظت از ترکیب جوامع گیاهی بهتر از نگهداری حداکثر تعداد گونهها کارایی دارد.
اعظم خسروی مشیزی؛ محسن شرافتمند
دوره 26، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1020-1031
چکیده
گسترش جاده‌ها در دهه‌های اخیر به یکی از چالش‌های اساسی برای سلامت اکوسیستم‌های طبیعی در سرتاسر جهان تبدیل شده‌است. بنابراین تأثیر جاده بر شاخص‌های سلامت مراتع در دو منطقه استپی و نیمه‌استپی در طول جاده کرمان-بافت بررسی شد. برای هر دو مرتع در کنار جاده و منطقه مرجع 17 شاخص سلامت مرتع ارزیابی شدند. ویژگی‌های پایداری خاک و رویشگاه، ...
بیشتر
گسترش جاده‌ها در دهه‌های اخیر به یکی از چالش‌های اساسی برای سلامت اکوسیستم‌های طبیعی در سرتاسر جهان تبدیل شده‌است. بنابراین تأثیر جاده بر شاخص‌های سلامت مراتع در دو منطقه استپی و نیمه‌استپی در طول جاده کرمان-بافت بررسی شد. برای هر دو مرتع در کنار جاده و منطقه مرجع 17 شاخص سلامت مرتع ارزیابی شدند. ویژگی‌های پایداری خاک و رویشگاه، توابع هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده با استفاده از شاخص‌های سلامت مراتع برآورد شد. نتایج نشان داد که در منطقه استپی هر سه ویژگی در وضعیت نسبتاً حاد قرار دارند اما در منطقه نیمه‌استپی، ویژگی‌های پایداری، خاک و رویشگاه و توابع هیدرولوژیک در وضعیت متعادل و سلامت موجودات زنده در وضعیت نسبتاً حاد قرار دارد. نتایج آزمون ویلکاکسون همچنین نشان داد که منطقه نیمه استپی مراتع حاشیه جاده با منطقه مرجع از نظر شاخص‌های تولید، گونه‌های مهاجم و گروه‌های ساختاری و عملکردی اختلاف معنی‌داری دارند (05/0>p). در منطقه استپی، مراتع حاشیه جاده با مراتع مرجع علاوه بر شاخص‌های مذکور از نظر شاخص‌های خاک لخت و فرسایش خندقی نیز دارای اختلاف معنی‌داری هستند (01/0>p). با توجه به اینکه در منطقه استپی علاوه بر پوشش گیاهی، خاک نیز تحت تأثیر جاده تخریب شده است این منطقه در برنامههای آینده احیا و بازسازی دارای اولویت است.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی؛ نجمه فاریابی
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 571-579
چکیده
تعامل مثبت و منفی بین گونه‌های گیاهی نقش مهمی در همزیستی گونهها و تنوع جوامع گیاهی دارد. قدرت و جهت این تعامل ممکن است در اثر آشفتگی‌های محیطی همانند چرا و آتش تغییر کند. در این مطالعه تأثیر آتش و چرا بر تعامل بوته و گونه‌های علفی مراتع گوغر بافت مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور در سه منطقه قرق، چرا و آتش‌سوزی، زیر 20 گونه درمنه ...
بیشتر
تعامل مثبت و منفی بین گونه‌های گیاهی نقش مهمی در همزیستی گونهها و تنوع جوامع گیاهی دارد. قدرت و جهت این تعامل ممکن است در اثر آشفتگی‌های محیطی همانند چرا و آتش تغییر کند. در این مطالعه تأثیر آتش و چرا بر تعامل بوته و گونه‌های علفی مراتع گوغر بافت مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور در سه منطقه قرق، چرا و آتش‌سوزی، زیر 20 گونه درمنه بهعنوان گونه غالب منطقه و 20 فضای بین بوته‌ای یک پلات cm 20× cm 20 انداخته شد. سپس در هر پلات تولید و تاج پوشش گونه‌های علفی برآورد گردید. نتایج نشان داد در منطقه قرق تاج پوشش و تولید گونه‌های علفی در حضور گونه بوته‌ای افزایش یافته است که این خود نمایانگر تعامل مثبت بین بوته و گونه‌های علفی است. اگرچه قدرت تسهیلاتی بوته در اثر چرا و آتش کاهش می‌یابد، ولی میزان این کاهش در دو منطقه یکسان نیست. در منطقه تحت چرا، هنوز بین بوته و گونه‌های علفی تعامل مثبتی وجود دارد. اما بوتهها در اثر سوختن بشدت آسیب دیدهاند، به طوری که جهت تعامل از مثبت به منفی تبدیل شده‌است. بهطور کلی نتیجهگیری می‌شود که بین آشفتگی‌های محیطی آتش و چرا، آتش در تغییر تعامل بوته و گونه‌های علفی نقش مهمتری را بازی می‌کند.
اعظم خسروی مشیزی؛ نجمه فاریابی؛ نعمت اله مددی زاده
دوره 21، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 75-82
چکیده
بهمنظور بررسی نقش پناهگاهی بوتهها برای گونه‌های یکساله، در دو منطقه قرق و تحت چرا مراتع بخش گوغر بافت در زیر تاج پوشش 20 بوته بالغ درمنه کوهی (Artemisia aucheri)، گون کتیرایی (Astragalus gosipinus) و 20 فضای بین بوته‌ای یک پلات cm 20× cm 20 انداخته شد. سپس در هر پلات نام و تعداد پایه هر یک از گونه‌های یکساله یادداشت گردید. واکنش گونه‌های یکساله به چرا ...
بیشتر
بهمنظور بررسی نقش پناهگاهی بوتهها برای گونه‌های یکساله، در دو منطقه قرق و تحت چرا مراتع بخش گوغر بافت در زیر تاج پوشش 20 بوته بالغ درمنه کوهی (Artemisia aucheri)، گون کتیرایی (Astragalus gosipinus) و 20 فضای بین بوته‌ای یک پلات cm 20× cm 20 انداخته شد. سپس در هر پلات نام و تعداد پایه هر یک از گونه‌های یکساله یادداشت گردید. واکنش گونه‌های یکساله به چرا و بوتهها با تجزیه و تحلیل واریانس دو طرفه و مقایسه میانگین PostHoc مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که بوتهها گونه‌های یکساله را از چرای مستقیم دام حفاظت می‌کنند و تنها برای 7 گونه از 22 گونه یکساله منطقه نقش پناهگاه را دارند. اگرچه این 7 گونه جزء گونه‌های خوش‌خوراک یکساله هستند، اما به دلیل اینکه درمنه و گون در فصل رویش گونه‌های یکساله به دلیل اسانس و خار کمتر چرا می‌شوند؛ بنابراین می‌توانند در مقابل چرای دام، نقش پناهگاه را برای گونه‌های یکساله ایفا کنند. بیشتر گونه‌هایی که در زیر بوتهها در دو منطقه قرق و تحت چرا تراکم زیادی دارند به‌ندرت در پلات‌های فضای بین بوته‌ای دو منطقه قرق و تحت چرا دیده می‌شوند. که به احتمال زیاد به دلیل تسهیلاتی است که بوتهها برای گونه‌های یکساله ایجاد کرده‌اند. بنابراین بوتهها به دلیل نقش پناهگاه و تسهیلاتی که برای گونه‌های یکساله دارند، اهمیت مهمی در تنوع، حفاظت و مدیریت اکوسیستم‌های تحت چرا دارند.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 547-557
چکیده
برای شناسایی مناطق تخریب یافته و معرفی یک پیوسفر، توزیع و پراکنش گونه‌های گیاهی در اطراف یک آبشخور مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور در 113 پلات درصد تاج پوشش و تراکم گونهها برآورد گردید. برای شناسایی الگوهای پراکنش ترکیب گیاهی بر روی دادههای تاج پوشش و تراکم گونهها آنالیز خوشهبندی انجام شد و سه گروه متمایز از نظر ترکیب ...
بیشتر
برای شناسایی مناطق تخریب یافته و معرفی یک پیوسفر، توزیع و پراکنش گونه‌های گیاهی در اطراف یک آبشخور مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور در 113 پلات درصد تاج پوشش و تراکم گونهها برآورد گردید. برای شناسایی الگوهای پراکنش ترکیب گیاهی بر روی دادههای تاج پوشش و تراکم گونهها آنالیز خوشهبندی انجام شد و سه گروه متمایز از نظر ترکیب گیاهی بدستآمد. آنالیز تجزیه واریانس تمایز گروه‌های بدستآمده را نشان داد (01/0> p). با آنالیز DCA نیز ارتباط گروه‌های بدستآمده، با هر یک از گونه‌های گیاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مؤید یک پیوسفر تا شعاع 300 متری از آبشخور می‌باشد. بهطوریکه ترکیب گیاهی در اثر چرای دام بشدت تغییر کرده بود و گونه‌های فورب یکساله و چندساله غیرخوشخوراک، جایگزین گونه‌های دائمی و خوش‌خوراک شده بودند. اما با فاصله از آبشخور گونه‌های چندساله و خوش‌خوراک در ترکیب گیاهی افزایش پیدا کرده بودند. بنابراین مطالعه ارتباط بین نسبتهای ترکیب گیاهی (بدستآمده با تیپ‌های کارکردی) و شدت چرا نیز نشان داد که علاوه بر روشهای کمی روشهای کیفی نیز همچون ترکیب گیاهی و تیپ‌های کارکردی گیاهان می‌توانند یک روش مناسب برای تعیین وضعیت اکوسیستم در بوتهزارها باشند.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی؛ عادل سپهری؛ حسین آذرنیوند
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 244-257
چکیده
هدف از این مطالعه معرفی آستانه عملکردی با توجه به تغییرات فرایندهای اکولوژیک در طول گرادیان چرا بهمنظور شناسایی مناطق تخریبیافته بود. به همین منظور بر روی دادههای سه ویژگی عملکردی پایداری، نفوذپذیری و چرخه موادغذایی خاک، دو مدل خطی و سه مدل غیرخطی (نمایی، رگرسیون تکهای و سیگموئید لجستیک) برازش داده شد. در مقایسه با مدلهای ...
بیشتر
هدف از این مطالعه معرفی آستانه عملکردی با توجه به تغییرات فرایندهای اکولوژیک در طول گرادیان چرا بهمنظور شناسایی مناطق تخریبیافته بود. به همین منظور بر روی دادههای سه ویژگی عملکردی پایداری، نفوذپذیری و چرخه موادغذایی خاک، دو مدل خطی و سه مدل غیرخطی (نمایی، رگرسیون تکهای و سیگموئید لجستیک) برازش داده شد. در مقایسه با مدلهای خطی، دو مدل غیرخطی (نمایی و رگرسیون تکهای) بهترین مدلهای برازش داده شده بودند که این امر بیانگر وجود آستانه در فرایندهای اکولوژیک تحت تأثیر گرادیان چرا می‌باشد. بر طبق نتایج بدستآمده عملکرد اکوسیستم در نزدیک آبشخور بشدت کاهش یافته که توجه خاصی را از سوی مدیران میطلبد. بنابراین عبور از آستانه ساختاری، حضور گیاهان مهاجم و لگدکوبی دام را می‌توان از عوامل کاهش عملکرد در نزدیک آبشخور و وقوع آستانه عملکردی دانست. با توجه به نتایج بدستآمده مطالعات در جهت شناسایی آستانه در اکوسیستم مرتعی توصیه می‌شود، زیرا آستانه مدیران را در جلوگیری از تخریب مناطق سالم و یا تخریب بیشتر مناطق تخریبیافته کمک مینماید و گامی جدی در جهت مدیریت پایدار در اکوسیستم‌های مرتعی می‌باشد.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی؛ عادل سپهری؛ حسین آذرنیوند
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، ، صفحه 549-563
چکیده
از آنجا که در مطالعات گذشته ارتباط معنی‌داری بین تاج پوشش کل و فاصله از آبشخور پیدا نشده بود. در این تحقیق گونه‌های گیاهی براساس فرم رویشی (درختچه، بوته، علفگندمی چندساله، پهنبرگ علفی یکساله و چندساله) و همچنین کلاس‌های خوشخوراکی ( I، P و PI) طبقه‌بندی شده و با استفاده از آنالیز تجزیه واریانس یکطرفه تغییرات آنها با فاصله از ...
بیشتر
از آنجا که در مطالعات گذشته ارتباط معنی‌داری بین تاج پوشش کل و فاصله از آبشخور پیدا نشده بود. در این تحقیق گونه‌های گیاهی براساس فرم رویشی (درختچه، بوته، علفگندمی چندساله، پهنبرگ علفی یکساله و چندساله) و همچنین کلاس‌های خوشخوراکی ( I، P و PI) طبقه‌بندی شده و با استفاده از آنالیز تجزیه واریانس یکطرفه تغییرات آنها با فاصله از آبشخور و جهت‌های هشت‌گانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جهت‌های هشت‌گانه تأثیر معنی‌داری بر تاج پوشش فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی ندارند. اما فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی با توجه به فاصله از آبشخور، دارای واکنش‌های متفاوتی به چرا می‌باشند. به طوری که با فاصله از آبشخور فرم‌های رویشی درختچه، بوته و علفگندمی چندساله و کلاس خوشخوراکی I افزایش و فرم رویشی پهنبرگ علفی یکساله و کلاس خوشخوراکی PI کاهش می‌یابد. بنابراین فرم رویشی پهنبرگ علفی چندساله و کلاس خوشخوراکی P نیز دارای پراکنش یکنواخت می‌باشد. از این رو، با استفاده از نتایج مقایسه میانگین دانکن یک محدوده بحرانی در فاصله 400 متر از آبشخور مشخص شد. در این محدوده در ترکیب گیاهی گونه‌های بوته‌ای و درختچه‌ای کاهش، کلاس خوشخوراکی I حذف و پهنبرگ علفی‌های یکساله افزایش یافته‌اند و با توجه به تغییرات فرم رویشی علفگندمی چندساله و کلاس خوشخوراکی I که به چرا بسیار حساس هستند، می‌توان نتیجه گرفت که تا فاصله 800 تا 1000 متری از آبشخور تمرکز چرا بسیار زیاد می‌باشد
