مریم عباسی کسبی؛ رضا عرفانزاده؛ بختیار فتاحی؛ آنا شر
دوره 29، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 251-260
چکیده
در بسیاری از اکوسیستم‌های مرتعی، بانک بذر خاک به عنوان معیاری برای حفظ گونه‌ها و احیای جوامع گیاهی بومی محسوب می‌شود. ذخایر بانک بذر از منابع گیاهی مهم در حفظ، توسعه و احیاء جوامع گیاهی تخریب‌شده در مراتع هستند. این تحقیق به‌منظور بررسی بانک بذر حاشیه رودخانه گیان شهرستان نهاوند در استان همدان انجام شد. پنج سایت نمونه‌برداری در ...
بیشتر
در بسیاری از اکوسیستم‌های مرتعی، بانک بذر خاک به عنوان معیاری برای حفظ گونه‌ها و احیای جوامع گیاهی بومی محسوب می‌شود. ذخایر بانک بذر از منابع گیاهی مهم در حفظ، توسعه و احیاء جوامع گیاهی تخریب‌شده در مراتع هستند. این تحقیق به‌منظور بررسی بانک بذر حاشیه رودخانه گیان شهرستان نهاوند در استان همدان انجام شد. پنج سایت نمونه‌برداری در هر دو طرف رودخانه مشخص شد. در هر سایت یک ترانسکت عمود بر جریان رودخانه و در طول هر ترانسکت حداقل 6 پلات 4 مترمربعی (در هر طرف رودخانه سه عدد) مستقر گردید. نمونه‌برداری از خاک از دو عمق 5-0 و 10- 5 سانتیمتر در هر پلات انجام شد. بذرهایی که در گلخانه جوانه زدند شناسایی شدند. گیاهان از نظر طول عمر، فرم رویشی، شکل زیستی و کورولوژی بررسی گردیدند. سپس هر یک از موارد ذکرشده با عامل فاصله از مرکز رودخانه گیان در سه بازه 0-10، 10-20 و 20-30 متری از رودخانه با آنالیز واریانس یک‌طرفه (ANOVA) مورد تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که گیاهان یکساله و چندساله مقدار برابری در ترکیب بانک بذر هر دو عمق دارند که به حضور بالای گونه‌های Alopecurus myosuroides و Mentha aquatica ارتباط دارد. طیف زیستی همی‌کریپتوفیت و تروفیت طیف غالب بانک بذر خاک بود. در عمق اول بانک بذر خاک عناصر جهان وطن و ایران توران بیشترین مقدار را در فاصله 20-30 متری داشت و در عمق دوم عناصر چند ناحیه‌ای و ایران توران اروپا سیبری بالاترین مقدار را در لبه رودخانه به خود اختصاص داد.
لیلا زندی؛ رضا عرفانزاده؛ حامد جنیدی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 24-35
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تبدیل مرتع به کاربریهای زراعی و باغی بر ویژگی‌های مهم خاکی از جمله پایداری خاکدانه در حوضه صلوات آباد در شرق سنندج انجام شد. برای این منظور، همزمان با رشد غالب گیاهان با پیمایش صحرایی چهار کاربری شامل 1) مرتع 2) باغ 3) نخودزار 4) گندمزار بهعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب شدند و 42 نمونه خاک بهصورت تصادفی-سیستماتیک ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تبدیل مرتع به کاربریهای زراعی و باغی بر ویژگی‌های مهم خاکی از جمله پایداری خاکدانه در حوضه صلوات آباد در شرق سنندج انجام شد. برای این منظور، همزمان با رشد غالب گیاهان با پیمایش صحرایی چهار کاربری شامل 1) مرتع 2) باغ 3) نخودزار 4) گندمزار بهعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب شدند و 42 نمونه خاک بهصورت تصادفی-سیستماتیک برداشت گردید. سپس فاکتورهای فیزیکی-شیمیایی خاک شامل پایداری خاکدانه، نیتروژن کل، کربن کل و کربن آلی ذرهای هر نمونه در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که در اثر تبدیل مرتع به سه کاربری باغ، نخودزار و گندمزار، پایداری خاکدانه، کربن آلی ذرهای در سطح 5 درصد، کربن آلی کل و نیتروژن کل در هر سه کاربری در سطح 1 درصد بهطور معنیداری کاهش یافتند. در کاربریهای باغ، نخود و گندم، پایداری خاکدانه به‌ترتیب 51/35، 94/25 و 56/19 درصد، کربن آلی ذرهای به‌ترتیب 5/62، 16/79 و 75 درصد، کربن آلی کل به‌ترتیب 63/23، 50 و 09/49 درصد و نیتروژن کل به ترتیب 25/31، 5/62 و 75 درصد کاهش نشان داد. با توجه به نتایج این تحقیق تبدیل مراتع به هر کدام از کاربریهای زراعی و باغی غیرقابل قبول است اما در صورت اجبار به تبدیل، کاربری باغ پیشنهاد میگردد زیرا باغ اثرات منفی کمتری نسبت به گندمزار و نخودزار برروی فاکتورهای کیفی خاک دارد. همچنین در تبدیل کاربری مرتع به زراعی تاکید میگردد در حد امکان جهت حفظ تعادل بین ورود و خروج زی‌توده ورودی به بستر خاک، از خروج یا آتش‌سوزی باقیمانده کاه و کلش، یا چرای دام پس از برداشت محصول جلوگیری شود.
رضا عرفانزاده؛ آزاده عالم زاده گرجی؛ سیدحسن زالی
دوره 22، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 648-657
چکیده
حفظ تنوع و ترکیب گیاهی یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیستم‌ها است و با اندازه‌گیری تنوع گونه‌ای می‌توان توصیه‌های مدیریتی لازم را ارائه نمود. هدف از این مطالعه مقایسه دو روش شامل جوانه‌زنی و ترکیبی در برآورد ترکیب و تنوع گونه‌ای بانک بذر خاک می‌باشد. بدین منظور نمونه‌برداری از خاک از 28 پلات زوجی از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتر انجام گرفت. ...
بیشتر
حفظ تنوع و ترکیب گیاهی یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیستم‌ها است و با اندازه‌گیری تنوع گونه‌ای می‌توان توصیه‌های مدیریتی لازم را ارائه نمود. هدف از این مطالعه مقایسه دو روش شامل جوانه‌زنی و ترکیبی در برآورد ترکیب و تنوع گونه‌ای بانک بذر خاک می‌باشد. بدین منظور نمونه‌برداری از خاک از 28 پلات زوجی از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتر انجام گرفت. سپس خصوصیات بانک بذر خاک با دو روش جوانه‌زنی وترکیبی مشخص شدند. نتایج نشان داد که در مجموع 68 گونه گیاهی در ترکیب بانک بذر به دو روش شناسایی شدند. فراوانی نسبی تروفیتها در هر دو روش مطالعه بیشتر از سایر فرمهای رویشی بود. در روش جوانه‌زنی ژئوفیتها و همیکریپتوفیتها به طور معنیداری بیشتر از روش ترکیبی ظاهر شدند. تشابه بانک بذر و پوشش روزمینی در کل پایین و در روش جوانه‌زنی بیشتر از ترکیبی بود. از آنجا که تنوع گونه‌های گیاهی نقش مهمی در عملکرد اکوسیستم‌ها دارد، در این تحقیق سعی شد تا با استفاده از مطالعات بانک بذر خاک که در حقیقت بخش مهمی از ترکیب گیاهی یک منطقه می‌باشد و از عوامل مهم در حفظ و احیای پوشش گیاهی است، به درک بهتری در راستای حفظ تنوع گیاهی دست یافت.
محرم اشرف زاده؛ رضا عرفانزاده؛ سید حمزه حسینی کهنوج
دوره 22، شماره 2 ، مرداد 1394، ، صفحه 381-391
چکیده
این مطالعه با هدف مقایسه فاکتورهای کیفی علوفه (CP، DMD و ADF) گونه‌های گیاهی در دو مرحله‌ی فنولوژیکی بین دو منطقه که مجاور هم اما متفاوت در ویژگی‌های خاک بودند انجام شد. دو منطقه در دو طرف رودخانه‌ای در مراتع شهرستان زرین‌دشت در جنوب استان فارس قرار داشتند. یکی از این مناطق دارای خاک شور و قلیا (842/2%=ESP، 51/6=SAR، 6/15=EC و 30/8=pH) و منطقه دوم با خاک ...
بیشتر
این مطالعه با هدف مقایسه فاکتورهای کیفی علوفه (CP، DMD و ADF) گونه‌های گیاهی در دو مرحله‌ی فنولوژیکی بین دو منطقه که مجاور هم اما متفاوت در ویژگی‌های خاک بودند انجام شد. دو منطقه در دو طرف رودخانه‌ای در مراتع شهرستان زرین‌دشت در جنوب استان فارس قرار داشتند. یکی از این مناطق دارای خاک شور و قلیا (842/2%=ESP، 51/6=SAR، 6/15=EC و 30/8=pH) و منطقه دوم با خاک قلیایی (128/1%=ESP، 18/4=SAR، 24/1=EC و 53/8=pH) بود. جهت انجام این تحقیق، علوفه گونه‌های گیاهی که در هر دو منطقه مشترکاً وجود داشتند برداشت و جهت تجزیه شیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. از آزمون t مستقل برای مقایسه ADF، CP و DMD بین دو منطقه شور و قلیا و قلیایی در هر مرحله فنولوژیکی استفاده گردید. نتایج نشان داد که در هر دو مرحله فنولوژی، گونه‌های شورپسند از قبیل: halimus AtriplexوSeidlitzia rosmarinus در خاک‌های قلیایی از کیفیت بیشتری (DMD و CP) برخوردار بودند و سایر گونه‌ها یا اینکه بین دو منطقه فاقد تفاوت معنیداری بودند و یا اینکه در منطقه شور و قلیا بیشتر از منطقه قلیایی بودند. این تحقیق نشان داد که برخی از گونه ها نسبت به سایرین در برابر شرایط نامطلوب خاک (شرایط قلیایی) قدرت سازگاری بیشتری داشته و دارای کیفیت بهتری می‌باشند. بنابراین این نتایج می‌تواند در مدیریت مراتع این منطقه از قبیل انتخاب گونه‌های مناسب جهت حفاظت و اصلاح پوشش گیاهی آن مورد استفاده قرار گیرد.
بهنام بهرامی؛ رضا عرفانزاده؛ جواد معتمدی (ترکان)
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 47-58
چکیده
مطالعه تغییرپذیری عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک بر اثر شدت‌های مختلف چرای دام می‌تواند در مدیریت و حفظ خاک و پوشش گیاهی کمک کند. برای چنین مطالعه‌ای، شش منطقه معرف با شدت چرای مختلف انتخاب گردید. دوری و نزدیکی به روستا و حضور گیاهان مهاجم، کم‌شونده و زیادشونده، اساس تعیین مناطق مختلف از لحاظ شدت چرای دام غالب، یعنی گوسفند نژاد ماکویی ...
بیشتر
مطالعه تغییرپذیری عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک بر اثر شدت‌های مختلف چرای دام می‌تواند در مدیریت و حفظ خاک و پوشش گیاهی کمک کند. برای چنین مطالعه‌ای، شش منطقه معرف با شدت چرای مختلف انتخاب گردید. دوری و نزدیکی به روستا و حضور گیاهان مهاجم، کم‌شونده و زیادشونده، اساس تعیین مناطق مختلف از لحاظ شدت چرای دام غالب، یعنی گوسفند نژاد ماکویی بود. در هر منطقه، نمونه‌برداری از خاک توسط پلاتهای یک متر مربعی که بصورت سیستماتیک در طول ترانسکتهای 100 متری مستقرشده بودند، انجام شد. در هر منطقه 18 نمونه خاک از عمق 15-0 و 18 نمونه خاک از عمق 30-15 سانتی‌متری با حفر پروفیل برداشت شد. سپس نمونه‌های خاک جهت اندازه‌گیری 17 فاکتور خاکی به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج تجزیه مولفههای اصلی نشان داد که از بین عوامل خاکی مورد بررسی درصد سیلت، درصد خاکدانههای درشت و ریز، درصد رطوبت اشباع و کربن آلی ذرهای عمق اول (15-0 سانتیمتر) و بافت، کربن موجود در خاکدانههای درشت و ریز، هدایت الکتریکی، وزن مخصوص ظاهری عمق دوم (30-15 سانتیمتر)، تغییر و تاثیرپذیری بیشتری در مقابل چرا نسبت به سایر ویژگی‌های مورد مطالعه خاکی داشتند.
پریا کمالی؛ رضا عرفانزاده
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 698-707
چکیده
در تحقیق حاضر اثر برخی فاکتورهای خاکی بر روی تنوع پوشش گیاهی و تنوع بانک بذر خاک بطور همزمان در مناطق قرق و تحت چرا مطالعه شد. نمونه‌برداری از خاک مراتع حوزه واز در شمال کشور در زمستان 1389 به روش تصادفی-سیستماتیک در طول 4 ترانسکت در هر یک از مناطق قرق و چراشده انجام شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی مستقر گردید و نمونه‌های خاک برای ...
بیشتر
در تحقیق حاضر اثر برخی فاکتورهای خاکی بر روی تنوع پوشش گیاهی و تنوع بانک بذر خاک بطور همزمان در مناطق قرق و تحت چرا مطالعه شد. نمونه‌برداری از خاک مراتع حوزه واز در شمال کشور در زمستان 1389 به روش تصادفی-سیستماتیک در طول 4 ترانسکت در هر یک از مناطق قرق و چراشده انجام شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی مستقر گردید و نمونه‌های خاک برای تجزیه فیزیکی و شیمیایی و تعیین تنوع بذرهای بانک بذر خاک از عمق 10-0 سانتی‌متری برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تخمین در خرداد 1390 از همان پلات‌ها انجام گردید. فاکتورهای درصد تخلخل، وزن مخصوص ظاهری، درصد رطوبت نسبی، EC، pH، ازت، درصد ماده آلی خاک و درصد سنگ و سنگریزه اندازه‌گیری شد. سپس شاخص‌های تنوع گونه‌ای شانون-وینر و سیمپسون برای پوشش گیاهی و بانک بذر خاک تعیین شدند و مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات تنوع گونه‌ای با استفاده از روش رگرسیون خطی چندگانه با روش حذف برگشتی مشخص شد. نتایج نشان داد که درصد تخلخل، وزن مخصوص ظاهری و ماده آلی بیشترین تأثیر را بر تنوع بانک بذر منطقه قرق داشتند. از طرفی EC، ازت، ماده آلی، درصد تخلخل خاک و وزن مخصوص ظاهری مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تنوع گونه‌ای بانک بذر منطقه چراشده بودند. بررسی تنوع پوشش گیاهی نیز نشان داد که ماده آلی و ازت مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر تنوع منطقه قرق بودند، در حالی‌که در منطقه چراشده فاکتورهای فیزیکی ازجمله وزن مخصوص ظاهری، درصد تخلخل و درصد سنگ و سنگریزه دارای بیشترین تأثیر بر تنوع پوشش گیاهی بودند.
