فرهاد سرداری؛ حسین ارزانی؛ سیداکبر جوادی
دوره 26، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 1042-1054
چکیده
قابلیت استفاده از سرزمین برای یک نوع بهرهبرداری مرتعی با درنظر گرفتن استفاده پایدار از اراضی را، شایستگی مرتع مینامند که امروزه بهعنوان یک اولویت در علم مدیریت مرتع مطرح است. از اینرو هدف از تحقیق حاضر، تعیین شایستگی مراتع قشلاقی سرایان در خراسان جنوبی برای چرای گوسفند با استفاده از روش تلفیقی محدودیت شرایط FAO (1990) میباشد. ...
بیشتر
قابلیت استفاده از سرزمین برای یک نوع بهرهبرداری مرتعی با درنظر گرفتن استفاده پایدار از اراضی را، شایستگی مرتع مینامند که امروزه بهعنوان یک اولویت در علم مدیریت مرتع مطرح است. از اینرو هدف از تحقیق حاضر، تعیین شایستگی مراتع قشلاقی سرایان در خراسان جنوبی برای چرای گوسفند با استفاده از روش تلفیقی محدودیت شرایط FAO (1990) میباشد. برای انجام تحقیق ابتدا نقشه تیپهای گیاهی منطقه مشخص و در هر تیپ گیاهی، وضعیت و گرایش مرتع و مقدار تولید گونههای گیاهی با روش قطع و توزین تعیین گردید و نقشه شایستگی تولید بدست آمد. سپس با استفاده از روش EPM، نقشه حساسیت خاک به فرسایش تهیه گردید. همچنین برای مطالعه شایستگی آب حوزه، منابع آب شرب دام منطقه مشخص و نمونهبرداری از آب هر منبع صورت گرفت، کمیت آب تعیین گردید و نمونههای آب به آزمایشگاه منتقل و برای هر نمونه پارامترهای TDS، ECو Mg+2 اندازهگیری شد و با تلفیق لایههای کمیت، کیفیت و نقاط همفاصله از منابع آب، نقشه شایستگی منابع آب تنظیم گردید. در نهایت با رویهمگذاری نقشههای شایستگی تولید، حساسیت خاک به فرسایش و آب، مدل نهایی طبقهبندی شایستگی مراتع منطقه تهیه گردید. نتایج نشان داد که کلاس یک شایستگی (S1) در منطقه وجود نداشته و طبقات شایستگی S2، S3 و N (فاقد شایستگی چرا) بهترتیب 1/12، 7/50 و 37 درصد از مراتع منطقه را شامل می شوند. بر اساس نتایج تحقیق، چرای مفرط و زودرس، وجود سازند حساس به فرسایش، شیب، پایین بودن حد بهرهبرداری مجاز و علوفه قابل برداشت، وضعیت ضعیف و گرایش منفی مرتع، کمیت و پراکنش نامناسب منابع آب شرب دام، از مهمترین عوامل محدود کننده چرای دام در این منطقه محسوب میگردند. بطور کلی با توجه به نتایج به دست آمده با استفاده از مدل شایستگی چرای دام در منطقه مورد مطالعه، پیشنهاد میگردد بکارگیری این مدل مبنای تهیه طرح های مرتعداری با تاکید بر رفع عوامل محدود کننده تا حد امکان برای ارتقای وضعیت مرتع و درآمد مرتعداران قرار گیرد.
انور سنایی؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی؛ مهدی فرح پور
دوره 22، شماره 2 ، مرداد 1394، ، صفحه 275-288
چکیده
استفاده بر اساس پتانسیل و قابلیت مراتع از اهداف تعیین شایستگی میباشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تعیین شایستگی مرتع برای چرای گوسفند بر اساس دستورالعمل (Manual of Suitability for Sheep Grazing) در مراتع طالقان میانی و مقایسه آن با دستورالعمل فائو (1991) انجام شد. بر این اساس مدل نهایی شایستگی از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، منابع آب و فرسایش خاک مشخص ...
بیشتر
استفاده بر اساس پتانسیل و قابلیت مراتع از اهداف تعیین شایستگی میباشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تعیین شایستگی مرتع برای چرای گوسفند بر اساس دستورالعمل (Manual of Suitability for Sheep Grazing) در مراتع طالقان میانی و مقایسه آن با دستورالعمل فائو (1991) انجام شد. بر این اساس مدل نهایی شایستگی از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، منابع آب و فرسایش خاک مشخص گردید. نمونهبرداری در مناطق معرف تیپهای گیاهی به روش تصادفی-سیستماتیک با استقرار 4 ترانسکت 200 متری و 40 پلات یک متر مربعی در راستای آن صورت گرفت و در هر پلات فهرست گونههای موجود، درصد پوشش هر گونه، درصد ترکیب گیاهان قابل چرای دام و تولید آنها برداشت و محاسبه گردید. بدین منظور نتایج دستورالعمل پیشنهادی با نتایج مدل فائو (1991) با استفاده از آزمون غیر پارامتری ویلکاکسون مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که کم بودن نسبت علوفه قابل دسترس، پایین بودن حد بهرهبرداری مجاز، فرسایش و سازند حساس خاک نسبت به فرسایش (مارن) ، وضعیت فقیر و گرایش منفی در بعضی از تیپها، کوهستانی بودن و شیب زیاد برخی از تیپهای گیاهی را از عوامل محدود کننده شایستگی مراتع منطقه از نظر چرای گوسفند دانست. نتایج نهایی مدل چرای گوسفند نشان داد که هیچ تیپ گیاهی در طبقه S1 و N قرار نگرفت و بیشتر تیپهای منطقه مورد مطالعه در طبقه شایستگی S2 جای گرفتند. بهطوریکه از 9/25576 هکتار مراتع منطقه مورد مطالعه 25/87% (15/22322 هکتار) در طبقه S2 و 75/12% (75/3254 هکتار) در طبقه S3 قرار دارند. نتایج حاصل از مقایسه دو روش تعیین شایستگی نشان داد که اختلاف معنیداری بین دو روش وجود ندارد (01/0P<).
یاسر قاسمی آریان؛ حسین آذرنیوند؛ فیروزه مقیمی نژاد؛ محمد جعفری؛ اسماعیل فیله کش
دوره 21، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 394-408
چکیده
تعیین شایستگی مراتع حوضه چاهتلخ شهرستان سبزوار با استفاده از اطلاعات جغرافیایی (GIS) در طی یک مطالعه برای چرای گوسفند انجام شد. ابتدا نقشههای DGN (شامل 6 ورقۀ 25000/1)، نقشه توپوگرافی 50000/1 و نقشه زمینشناسی 100000/1 منطقه مورد مطالعه تهیه شده و تیپهای گیاهی منطقه مشخص و در هر تیپ وضعیت، گرایش و تولید با روش قطع و توزین تعیین گردید و نقشه شایستگی ...
بیشتر
تعیین شایستگی مراتع حوضه چاهتلخ شهرستان سبزوار با استفاده از اطلاعات جغرافیایی (GIS) در طی یک مطالعه برای چرای گوسفند انجام شد. ابتدا نقشههای DGN (شامل 6 ورقۀ 25000/1)، نقشه توپوگرافی 50000/1 و نقشه زمینشناسی 100000/1 منطقه مورد مطالعه تهیه شده و تیپهای گیاهی منطقه مشخص و در هر تیپ وضعیت، گرایش و تولید با روش قطع و توزین تعیین گردید و نقشه شایستگی تولید بدست آمد. سپس با استفاده از روش EPM نقشه حساسیت خاک به فرسایش تهیه گردید. همچنین برای مطالعه شایستگی آب حوضه، نمونهبرداری از آب هر سامانه انجام شد. کمیت آب تعیین گردید و برای هر نمونه پارامترهای TDS، ECو Mg+2 اندازهگیری شد و با تلفیق لایههای کمیت، کیفیت و نقاط همفاصله از منابع آب، تهیه شده برای چهار شیب (10-0، 30-10، 60-30 و 60 < درصد) نقشه شایستگی منابع آب تنظیم گردید. در نهایت با تلفیق نقشههای شایستگی تولید، حساسیت خاک به فرسایش و آب، مدل نهایی طبقهبندی شایستگی مراتع منطقه مورد مطالعه تهیه شد. نتایج نشان داد که کلاس یک شایستگی (S1) در منطقه وجود نداشته و 7/23، 92/18 و 9/56 درصد از مساحت حوضه بهترتیب دارای طبقات شایستگی S2، S3 و N (فاقد شایستگی چرا) بودند. بنابراین میتوان گفت عامل تبدیل مرتع به دیمزار و رها کردن آن، چرای مفرط و زودرس، وجود سازندهای حساس به فرسایش، درصد پوشش گیاهی کم و شوری و پراکنش نامناسب منابع آب برای شرب دام مهمترین عامل محدود کننده چرای دام در این منطقه محسوب میشوند.
اسماعیل علیزاده؛ حسین ارزانی؛ حسین آذرنیوند؛ عبدالرضا مهاجری؛ سید حسن کابلی
دوره 18، شماره 3 ، آذر 1390، ، صفحه 353-371
چکیده
تعیین شایستگی مرتع به تعبیری بهمعنای توسعه و استفاده پایدار از منابع طبیعی میباشد که امروزه در جهان از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار میباشد. از آنجایی که قسمت اعظم جمعیت دام سبک استفادهکننده از مراتع کشور را پس از گوسفند، بز تشکیل میدهد؛ از این رو در این تحقیق از خصوصیات چرایی (ازقبیل توانایی راهپیمایی در شیب و نوع ترکیب ...
بیشتر
تعیین شایستگی مرتع به تعبیری بهمعنای توسعه و استفاده پایدار از منابع طبیعی میباشد که امروزه در جهان از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار میباشد. از آنجایی که قسمت اعظم جمعیت دام سبک استفادهکننده از مراتع کشور را پس از گوسفند، بز تشکیل میدهد؛ از این رو در این تحقیق از خصوصیات چرایی (ازقبیل توانایی راهپیمایی در شیب و نوع ترکیب گیاهی مناسب)، سازگاریها و قابلیتهای این دام در طبقهبندی شایستگی مرتع استفاده شده است. بدین منظور از بین عوامل فیزیکی و پوشش گیاهی، سه عامل حساسیت خاک به فرسایش، تولید علوفه و منابع آب انتخاب شدند که به صورت سه زیرمدل ارائه شده است. برای انجام این تحقیق مراتع حوزه رودخانه قرهآقاچ شهرستان سمیرم انتخاب گردید. اساس کلی روش بررسی در این تحقیق براساس روش توصیه شده فائو (1991) جهت ارزیابی اراضی بوده است. بنابراین مدل نهایی شایستگی مرتع نشان داد که 2 درصد مراتع منطقه دارای شایستگی متوسط (S2)، 2/62 درصد دارای شایستگی کم (S3) و 6/23 درصد فاقد شایستگی برای چرای بز میباشد و 3/14 درصد بقیه را اراضی غیرمرتعی تشکیل میدهند. البته از بین کلیه خصوصیات اراضی مطالعهشده، در درجه اول خصوصیات مربوط به پوشش گیاهی (ترکیب گیاهی و کلاس خوشخوراکی) و تولید علوفه و در درجه دوم عوامل محدودکننده شایستگی از مهمترین عوامل کاهشدهنده شایستگی بودند، و فقط در برخی مناطق دوری از منابع آب و شیب زیاد (شیب بالای 75%) سبب کاهش و یا محدودیت شایستگی چرا گردید.