ابراهیم عطارد؛ قدرت اله حیدری؛ جمشید قربانی؛ علی بمان میرجلیلی
دوره 29، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 627-643
چکیده
در جامعه روستایی عوامل مختلفی در مشارکت جوامع محلی در جهت حفاظت از منابع طبیعی نقش داشته و بهره‌برداران با نقش محوری مشارکت سهم مهمی در این حفاظت ایفا می‌کنند، زیرا عرصه های منابع طبیعی یکی از عوامل اصلی قطب اقتصادی محسوب شده و احیا و حفاظت از آنها به مثابه ایجاد بستر فعالیت های انسانی برای نسل فعلی و آتی بشر می باشد، این عوامل شامل ...
بیشتر
در جامعه روستایی عوامل مختلفی در مشارکت جوامع محلی در جهت حفاظت از منابع طبیعی نقش داشته و بهره‌برداران با نقش محوری مشارکت سهم مهمی در این حفاظت ایفا می‌کنند، زیرا عرصه های منابع طبیعی یکی از عوامل اصلی قطب اقتصادی محسوب شده و احیا و حفاظت از آنها به مثابه ایجاد بستر فعالیت های انسانی برای نسل فعلی و آتی بشر می باشد، این عوامل شامل عامل اجتماعی، عامل اقتصادی و عامل فرهنگی بوده و تحت عنوان هنجارها شناخته می شوند. اغلب صاحبنظران معتقدند که مشارکت، عامل اصلی و تعیین کننده در فرایند رشد و توسعه جوامع توسعه یافته و در حال توسعه می باشد. لذا به منظور جلوگیری از تخریب مراتع باید برنامهریزی جامعی برای نظارت بر بهره‌برداری و اصلاح و احیای مراتع از سوی سازمان‌ها و ادارات مختلف شکل گیرد و این کار فقط در گرو مشارکت بهره‌برداران رقم می‌خورد. برای حفاظت و بهبود مراتع سازمان های مربوطه باید از هنجارهای اثرگذار بر رفتارهای مشارکتی محلی آگاهی داشته باشند. هدف از این مطالعه شناسایی هنجارهای تاثیرگذار بر مشارکت مرتعداران و تعیین سهم هر یک از مولفه های آنها در حفاظت از مراتع ندوشن استان یزد بوده است. در این تحقیق هنجارهای تاثیرگذار شامل عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به عنوان متغیر مستقل و میزان مشارکت مرتعداران به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت. روش کار به صورت توصیفی-تحلیلی در قالب پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه ای انجام شد. حجم نمونه شامل 104 مرتعدار و نمونه گیری به صورت تصادفی بود. پس از بررسی پایایی و روایی پرسشنامه از روش تحلیل مسیر جهت رتبه‌بندی متغیرهای مستقل استفاده شد، نتایج نشان داد که به ترتیب عامل اجتماعی با ضریب تاثیر 857/0 ، عامل اقتصادی با ضریب تاثیر 633/0 و عامل فرهنگی با ضریب تاثیر 144/0 بیشترین تاثیر کل و اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم را بر عامل مشارکت مرتعداران داشته و در این عامل‌ها به ترتیب گویه شیوه بهره‌برداری در مراتع، گویه میزان درآمد مرتعداران و گویه آگاهی و تجربه بهره‌برداران اولین اولویت را به خود اختصاص داده است، ضریب همیستگی اسپیرمن بین متغیرهای مستقل و مشارکت مرتعداران نشان داد که عامل اجتماعی و عامل اقتصادی با متغیر وابسته مشارکت مرتعداران دارای ضریب همبستگی مثبت و معنی داری می باشند، لذا پیشنهاد می شود که عامل اجتماعی و اقتصادی به ترتیب به عنوان مهمترین شاخص‌های جلب مشارکت مردمی در برنامه‌ریزی‌ها در جهت بهبود مراتع مد نظر قرار گیرد.
علی بمان میرجلیلی؛ قدرت اله حیدری؛ ناصر باغستانی میبدی؛ شفق رستگار
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 89-102
چکیده
در نظام دامداری سنتی بنیان اقتصادی دامدار بر اساس کسب تولیدات دامی با تکیه بر علوفه در دسترس دام در مرتع است و دامپروری اساس اشتغال، منبع تأمین درآمد و یکی از علل بقای جامعه می‌باشد و دامداری سنتی بر مبنای استفاده از مرتع پایه‌ریزی شده است. بااین‌حال در کشور ما عوامل گوناگون و به‌ویژه عدم سوددهی مناسب درخور معیشت دامدار باعث ...
بیشتر
در نظام دامداری سنتی بنیان اقتصادی دامدار بر اساس کسب تولیدات دامی با تکیه بر علوفه در دسترس دام در مرتع است و دامپروری اساس اشتغال، منبع تأمین درآمد و یکی از علل بقای جامعه می‌باشد و دامداری سنتی بر مبنای استفاده از مرتع پایه‌ریزی شده است. بااین‌حال در کشور ما عوامل گوناگون و به‌ویژه عدم سوددهی مناسب درخور معیشت دامدار باعث شده تا تمایل به این حرفه کم شده و در شرایط حاضر با تغییرات به وجود آمده در زمینه درآمدها و هزینه‌‌ها در دامداری سنتی تحقیق را در این زمینه ضروری کرده است. این مطالعه در مراتع خشک و بیابانی ندوشن استان یزد در سامان‌های عرفی روستانشینان انجام شد. پس از انتخاب 9 سامان عرفی مشابه از نظر اکولوژیکی، در هریک از سامانها یک گله انتخاب شد. متوسط تعداد دام هر گله 230 رأس با نژاد خالص بز ندوشنی بود. هدف این پژوهش بررسی میزان درآمد، هزینه و سود گله‌داران بز ندوشن بود. نتایج نشان داد که به‌ترتیب بیشترین میزان هزینه جاری مربوط به تأمین تغذیه دستی دامها و دستمزد چوپان بوده است. به‌طوری‌که بیشترین میزان درآمد دامها به‌ترتیب مربوط به فروش دام زنده، شیر و ماست می‌باشد. محاسبات در 9 سامان عرفی نشان داد که میزان هزینه‌‌ها بیشتر از درآمدها بود، بنابراین درآمد خالص در هریک از سامانها منفی بوده است. ضمناً ارزش‌گذاری بر مبنای ارزش حال با نرخ‌های تنزیل متفاوت 20، 18 و 15 درصد در سالهای 1396،1395،1394 نیز نشان داد که در تمام سال‌ها ارزش حال خالص (NPV) کوچکتر از صفر بوده و نسبت منفعت به هزینه (BCR) نیز کوچکتر از یک می‌باشد، ازاین‌رو دامداری سنتی در منطقه مورد مطالعه با شرایط فعلی توجیه اقتصادی ندارد.
عسگر حسین زاده؛ قدرت اله حیدری؛ حسین بارانی؛ حسن زالی
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 513-523
چکیده
شناخت عوامل تخریب منابع طبیعی و تاثیر آن بر زندگی مردم فرصتی است برای مدیران تا یک راهبرد کلان را جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برنامهریزی نمایند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مراتع عشایر ایل شاهسون دامنه‌های کوه سبلان و ارتباط آن با تعداد دام می‌باشد. در این راستا 4 سامان عرفی دلی قاسم، لاله‌لو، نبی چمنی و آرخ‌بندی ...
بیشتر
شناخت عوامل تخریب منابع طبیعی و تاثیر آن بر زندگی مردم فرصتی است برای مدیران تا یک راهبرد کلان را جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برنامهریزی نمایند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مراتع عشایر ایل شاهسون دامنه‌های کوه سبلان و ارتباط آن با تعداد دام می‌باشد. در این راستا 4 سامان عرفی دلی قاسم، لاله‌لو، نبی چمنی و آرخ‌بندی با توجه به اهداف تحقیق انتخاب گردید و جامعه آمـاری آن 70 نفر از بهره‌برداران (صاحبان پروانه چرا) بوده‌اند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 58 نمونه (نفر) انتخاب گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه مستقیم با بهره‌برداران با روش تصادفی ساده در منطقه تکمیل گردید. متغیر وابسته در این تحقیق وضعیت مراتع بوده که با استفاده از عکس روش شش فاکتوری محاسبه گردیده است. با استفاده از نرم افزار SPSS میزان همبستگی وضعیت مراتع از طریق آزمون پیرسون با فاکتور تعداد دام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین نرخ دامگذاری با استفاده از مقایسه میانگین‌های آزمون دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد بین وضعیت مراتع با، تعداد دام بهره برداران منطقه رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دیگر هر چه تعداد دام و دستیابی برای درآمد سالیانه بالاتر بیشتر باشد، میزان وضعیت مراتع کاهش می‌یابد. به نظر می‌رسد می‌توان با پیاده کردن برنامه‌های نظارتی، مدیریتی صحیح و اجرای پروژه‌های اصلاحی و احیایی ضمن تعادل دام و مرتع شرایط را در جهت بهبود وضعیت و تولید علوفه در هر سامان عرفی افزایش داد. این امر بطور مستقیم و غیر مستقیم بر میزان درآمد سالیانه بهره‌برداران موثر بوده و با جلوگیری از تخریب مراتع حفظ پایداری اکولوژیکی و تعادل اجتماعی محدوده‌های عرفی را با اشتغال پایدار تضمین می نمائید.
