محمد خسرو شاهی؛ عهدیه کالیراد؛ حمید حسینی مرندی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 336-352
چکیده
در این مقاله قلمرو بیابانهای ایران از جنبه اقلیمی و زمینشناسی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شدهاند. محدوده بیابانهای زمینشناسی، با عنایت به ویژگی سازندهای زمینشناسی شور و تبخیری که در ایجاد و توسعه آنها مؤثر بوده‌اند، بصورت نقشههای رقومی تعیین شده است. برای تفکیک قلمرو بیابانهای اقلیمی ایران، عناصری از دادههای ...
بیشتر
در این مقاله قلمرو بیابانهای ایران از جنبه اقلیمی و زمینشناسی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شدهاند. محدوده بیابانهای زمینشناسی، با عنایت به ویژگی سازندهای زمینشناسی شور و تبخیری که در ایجاد و توسعه آنها مؤثر بوده‌اند، بصورت نقشههای رقومی تعیین شده است. برای تفکیک قلمرو بیابانهای اقلیمی ایران، عناصری از دادههای نیواری شامل: میزان بارندگی، ضریب تغییرپذیری بارندگی، ضریب بینظمی بارش، شدت میانگین باران روزانه، میزان دما و تبخیر به تفکیک برای کلیه ایستگاههای مورد مطالعه در استانهای منتخب محاسبه گردید. پس از محاسبه کمی عناصر یادشده، لایههای مطالعاتی مورد نیاز در محیط GIS برای کلیه استانهای مورد مطالعه تهیه و رقومی گردید. با تلفیق لایههای اطلاعاتی مختلف، نواری انتقالی بوجود آمد که حد داخلی آن واجد ویژگیهای بیابان و حد خارجی آنرا مناطق غیربیابانی تشکیل داد. با تعیین سیستم مختصات کشوری و زمین مرجعی نقشه قلمرو بیابانهای زمینشناسی و اقلیمشناسی ایران تهیه و ترسیم شد. به استناد نقشههای تهیه شده 700991 کیلومترمربع از مساحت ایران را بیابانهای اقلیمشناسی و 208041 کیلومترمربع را بیابانهای زمینساختی در برمیگیرند. البته تلفیق دو نقشه نهایی بیابانهای اقلیمی و زمینساختی نشان داد که میزان همپوشانی دو لایه یادشده در تعیین مناطق بیابانی ایران به میزان 6/22 درصد است و این موضوع تفاوت توزیع مکانی بیابانهای زمینشناسی و اقلیمشناسی را نشان میدهد.
ابوالقاسم دادرسی؛ محمد خسرو شاهی
دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1387، ، صفحه 227-241
چکیده
فزونی و جاری شدن سیلابهای مخرب که یکی از پیامدهای جدی بیابان زایی بشمار می‌رود در حالی صورت می‌گیرد که مناطق پایین دست حوضه های آبخیز همواره با افت سطح آبهای زیرزمینی، تنزل کمی و کیفی آب، نشست زمین و تداخل سفره‌‍‌های آب شور و شیرین همراه است. این علائم به تنهایی یا با هم بطور واضح و روشن بروز پدیده بیابان زایی را در هر ناحیه نشان ...
بیشتر
فزونی و جاری شدن سیلابهای مخرب که یکی از پیامدهای جدی بیابان زایی بشمار می‌رود در حالی صورت می‌گیرد که مناطق پایین دست حوضه های آبخیز همواره با افت سطح آبهای زیرزمینی، تنزل کمی و کیفی آب، نشست زمین و تداخل سفره‌‍‌های آب شور و شیرین همراه است. این علائم به تنهایی یا با هم بطور واضح و روشن بروز پدیده بیابان زایی را در هر ناحیه نشان میدهد. با شناسایی مناطق سیل خیز و پخش سیلاب در اراضی مستعد بالادست ضمن کمک به تغذیه طبیعی آبخوانها در سراب حوضه از پیشروی آبهای شور و آغشته به املاح گچ و نمک به آبخوانهای پایاب حوضه و اراضی اطراف که سبب ته نشین شدن رسوبات آلوده و مآلا منشآ پایان ناپاپذیر خاک و ماسه های نمکدار به مناطق اطراف خود می‌شوند، جلوگیری می‌شود. مسلما برای مکان یابی مناطق مورد نظر یکی از مناسب ترین ابزارها، استفاده از مدلهای رایانه ایست و از آنجا که در این زمینه مدلهای متنوعی وحود دارد شناسایی و معرفی مناسب ترین مدل یکی از کارهای ضروری برای این گونه عملیات است. در این پژوهش، از روش تلفیق عوامل مؤثر با استفاده از تکنیک تشکیل لایه های اطلاعاتی و سپس، پهنه بندی در مدلهای مکان یابی و قابل اجرا در محیط GIS از جمله مدل منطق بولین، مدل شاخص همپوشانی و مدل منطق فازی استفاده گردیده است. تکنیک اصلی تحقیق، مقایسه تحلیلی نتایج حاصل از این مدلها است. اجرای این مدلها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی از طریق وزن دهی به متغیرهای مؤثر بر سیل خیزی و تغذیه سفره بر اساس شدت تآثیر گذاری آنها در شکل گیری آن می باشد. برای تعیین بهترین مدل که با هدف تحلیل کمی سیل خیزی در سطح 6 شهرستان از شهرهای استان خراسان رضوی با تآکید بر بررسی استعداد مهار و گسترش سیلاب در این مناطق به منظور اقدامی جهت کنترل بیابان زایی، صورت گرفته است، به مقایسه مدلها با یکدیگر با توجه به شرایط طبیعی منطقه پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که مدل فازی با اپراتور جمع بهترین سازگاری را در مقایسه با سایر مدلها برای شناسایی مناطق سیل خیز و مستعد برای مهار و گسترش سیلاب از خود نشان میدهد.
ابراهیم فراهانی؛ محمد خسرو شاهی؛ مجید حسینی؛ سیامک لقمانی
دوره 14، شماره 4 ، دی 1386، ، صفحه 490-499
چکیده
با توجه به نقش بارز پوشش گیاهی در تفکیک و شناسایی مناطق بیابانی، در مقاله حاضر قلمرو بیابانهای استان تهران از این دیدگاه تعیین شده است. برای پرهیز از گسترش دامنه مطالعات، سطوح مورد مطالعه در استان از اولین ارتفاعات مسلط به دشت تا انتهای مخروط افکنه مد نظر قرارگرفت. در این محدوده ضمن تعیین تیپهای گیاهی غالب و برخی از ویژگیهای مهم محیطی ...
بیشتر
با توجه به نقش بارز پوشش گیاهی در تفکیک و شناسایی مناطق بیابانی، در مقاله حاضر قلمرو بیابانهای استان تهران از این دیدگاه تعیین شده است. برای پرهیز از گسترش دامنه مطالعات، سطوح مورد مطالعه در استان از اولین ارتفاعات مسلط به دشت تا انتهای مخروط افکنه مد نظر قرارگرفت. در این محدوده ضمن تعیین تیپهای گیاهی غالب و برخی از ویژگیهای مهم محیطی آنها نقشه مربوطه بصورت رقومی در محیط GIS تهیه شد، سپس با استفاده از اطلاعات موجود و با توجه به ویژگیهای عمومی هر یک از تیپهای گیاهی و مناطق رویشی، محدوده اراضی بیابانی از غیر بیابانی تفکیک گردید. در محدوده مورد مطالعه در مجموع 43 تیپ گیاهی تفکیک گردید که با توجه به ویژگی اختصاصی آنها، 7 تیپ جزء مناطق بیابانی، قرار دارد و عرصهای در حدود 307647 هکتار معادل 4/16 درصد از اراضی استان تهران را شامل می‌شود.
سعید چوپانی؛ محمد خسرو شاهی؛ محمد غلامپور؛ خسرو میرآخورلو
دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1385، ، صفحه 17-26
چکیده
هر چند واژه بیابان برای اغلب دست‌اندرکاران، واژه آشنایی به نظر می‌رسد، اما محققان علوم محیطی از جنبه تخصصی خود تعاریف و ویژگیهای متفاوتی برای آن بر شمرده‌اند. در این مقاله قلمرو بیابانهای استان هرمزگان از جنبه زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به ویژگیهای زمین شناسی که در ایجاد و توسعه آنها موثر بوده‌اند، محدوده آنها نیز ...
بیشتر
هر چند واژه بیابان برای اغلب دست‌اندرکاران، واژه آشنایی به نظر می‌رسد، اما محققان علوم محیطی از جنبه تخصصی خود تعاریف و ویژگیهای متفاوتی برای آن بر شمرده‌اند. در این مقاله قلمرو بیابانهای استان هرمزگان از جنبه زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به ویژگیهای زمین شناسی که در ایجاد و توسعه آنها موثر بوده‌اند، محدوده آنها نیز تعیین شده است. برای این کار ابتدا با استفاده از نقشههای زمین شناسی 1:250000 ، 100.000 : 1 و 1.000.000: 1 سازمان زمین شناسی کشور و شرکت ملی نفت ایران، سازندهای زمین شناختی شور و تبخیری در محدوده استان شناسایی و در محیط GIS رقومی شدهاند و تحت عنوان بیابانهای اولیه معرفی شدهاند. با ترسیم شبکه زهکشی حوضه‌های آبخیز رودخانه‌هایی که حاوی سازندهای تبخیری بوده و سپس تعیین مناطق پایین دست سازندهای تبخیری که از طریق جریانهای سطحی به گچ و نمک آلوده شدهاند، بیابانهای ثانویه استان تعیین گردیده است. از تلفیق دو لایه مذکور گسترش بیابانهای استان هرمزگان مشخص شده است. نتایج حاصل نشان داد که 8/36571 کیلومتر مربع، (1/53 درصد) از مساحت کل استان را بیابانهای زمین شناختی به خود اختصاص داده‌اند که 3/17293 کیلومتر مربع را بیابانهای اولیه و 5/19278 کیلومتر مربع را بیابانهای ثانویه تشکیل می دهند.
