سعید عبدالله زاده؛ مرضیه رضایی؛ رسول مهدوی
دوره 31، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 204-218
چکیده
سابقه و هدف پراکنش گیاهان در رویشگاه‌های مختلف، تحت تأثیر شرایط محیطی و ادافیکی است. شناسایی روابط بین عوامل خاکی و پوشش گیاهی و اینکه این گونه در مناطق با چه ویژگیهای خاک پراکنده هستند از اهداف مهم این پژوهش است. گام برداشتن در این مسیر باعث می‌گردد از اضمحلال رویشگاه‌ها جلوگیری و کمک شایانی به احیای مناطق آسیب دیده شود.مواد ...
بیشتر
سابقه و هدف پراکنش گیاهان در رویشگاه‌های مختلف، تحت تأثیر شرایط محیطی و ادافیکی است. شناسایی روابط بین عوامل خاکی و پوشش گیاهی و اینکه این گونه در مناطق با چه ویژگیهای خاک پراکنده هستند از اهداف مهم این پژوهش است. گام برداشتن در این مسیر باعث می‌گردد از اضمحلال رویشگاه‌ها جلوگیری و کمک شایانی به احیای مناطق آسیب دیده شود.مواد و روش‌ها بدین ترتیب ابتدا اقدام به تعیین سه منطقه معرف به روش فیزیونومیک- سیستماتیک مناطق معرف در رویشگاه آنقوزه گردید. سپس منطقه با درصد پوشش کمتر از 15 درصد منطقه کم‌تراکم، منطقه بین 15- 30 درصد پوشش منطقه معرف متوسط و درصد پوشش‌گیاهی بیش از 30 درصد نیز منطقه معرف دارای تراکم بالا در نظر گرفته شد. در هر منطقه معرف، 8 ترانسکت 1000 متری، به روش تصادفی سیستماتیک و به‌طور عمود بر هم در نظر گرفته شد. با توجه به اینکه منطقه دارای شیب بود به دلیل لحاظ کردن تغییرات شیب در نمونه‌برداری، در هر منطقه معرف از نمونه‌برداری کوادرات توأم با ترانسکت استفاده شد. اندازه پلات به روش حداقل سطح تعیین گردید. تراکم گونه در سه منطقه با پلات‌های 2*2 متر مربع و در مجموع 240 پلات اندازه‌گیری شد. برای تهیه نمونه خاک در روی هر ترانسکت، دو پروفیل خاک به فاصله 500 متر، در مجموع 48 پروفیل حفر و از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری نمونه خاک تهیه شد. در هر منطقه معرف 3 ترانسکت 1000 متری عمود بر هم قرار داده شده و در هر ترانسکت ده پایه با فاصله 100 متر، صمغ آنها برداشت و پس از جمع‌آوری به آزمایشگاه آب و خاک دانشگاه هرمزگان منتقل گردید. میزان صمغ هر پایه با ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 اندازه گیری شد. مقایسه تولید صمغ آنقوزه در رویشگاه‌ها انجام گردید. تغییرات عوامل ادافیکی در مناطق معرف با تراکم‌های کم 8/15، تراکم متوسط 8/27 و تراکم بالا 9/46 پایه در هکتار آنقوزه بوسیله نرم‌افزار SPSS توسط آزمون GLM آنالیز گردید.نتایج در مناطق با تراکم پایین میزان اسیدیته 4/7 و در منطقه با تراکم متوسط 8/7 و در منطقه متراکم 8 بود. مطابق نتایج مناطقی که آنقوزه متراکم است اسیدیته خاک بالا و در مناطق با تراکم پایین اسیدیته خاک پایین است. این موضوع بیانگر این مطلب است که این گیاه با خاک‌های بازی سازگاری بیشتری نشان داد و با اسیدی شدن خاک تراکم آن کاهش یافت. روند تغییر درصد تراکم تحت تأثیر درصد مواد آلی نشان داد مواد آلی بر تراکم آنقوزه اثر مستقیم داشته و با افزایش مواد آلی تراکم این گیاه نیز افزایش خواهد یافت. هنگامی که خاک دارای ضعف مواد آلی باشد تراکم این گیاه نیز به دنبال آن کاهش می‌یابد. با توجه به تفاوت میانگین‌ها، منطقه کم‌تراکم دارای کمترین مقدار پتاسیم و در منطقه با تراکم بالا نیز دارای بالاترین میزان پتاسیم است. نتایج میزان کلسیم + منیزیم در منطقه با تراکم کم در کمترین میزان خود قرار داشته و بیشترین مقدار آن در منطقه پرتراکم رویشگاه آنقوزه بود. تعداد پایه آنقوزه در واحد سطح در مناطقی که میزان شن بالاتری داشته افزایش یافته، همچنین تعداد پایه در خاک‌های رسی کاهش یافت. این گیاه با خاک شور و اسیدی سازگاری ندارد.نتیجه‌گیریاگرچه شناخت نیازهای بوم‌شناختی و عملکرد گونه‌های گیاهی برای انجام فعالیت‌های اصلاحی در اکوسیستم‌های خشک و بیابانی ضروریست. شهرستان بستک، دارای رویشگاه‌های متعدد آنغوزه در استان هرمزگان است و این رویشگاه‌ها با دارا بودن توان تولید صمغ، قابلیت ارزآوری و ارزش اقتصادی بالایی برای جوامع محلی دارند. ارتفاع 1900 تا 2500 متر از ویژگیهای رویشگاه آنقوزه در بستک است. این گونه در مناطق با میزان شن، سیلت و اسیدیته بالا توزیع جغرافیایی بیشتری داشته و تراکم آن افزایش یافته و پراکنش این گونه در مناطق رسی کاهش نشان داد. مطابق یافته‌ها به نظر می‌رسد این گیاه در خاک‌های سبک رویش دارد.
علیرضا جمشیدی؛ نوازاله مرادی؛ مرضیه رضائی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 112-132
چکیده
تغییرات ترکیبات مختلف املاح دار در عوامل ادافیکی، توزیع مکانی گونه‌های گیاهی به‌ویژه همی‌کریپتوفیت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد این تغییرات در مناطق بیابانی که همجوار دریا نیز هستند با تغییرات بیابانهای دیگر متفاوت است. این پژوهش با هدف بررسی توزیع مکانی گونه‌های همی‌کریپتوفیت با عوامل ادافیکی انجام شد. ...
بیشتر
تغییرات ترکیبات مختلف املاح دار در عوامل ادافیکی، توزیع مکانی گونه‌های گیاهی به‌ویژه همی‌کریپتوفیت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد این تغییرات در مناطق بیابانی که همجوار دریا نیز هستند با تغییرات بیابانهای دیگر متفاوت است. این پژوهش با هدف بررسی توزیع مکانی گونه‌های همی‌کریپتوفیت با عوامل ادافیکی انجام شد. نمونه‌برداری پوشش گیاهی بهصورت تصادفی – سیستماتیک و به روش ترانسکت پلات (جمعاً 150 پلات 1، 2 و 4 مترمربعی) و نمونه‌برداری خاک از عمق 0-45 و 45-90 انجام و در آزمایشگاه ویژگیهای خاک اندازه‌گیری شد. آنالیز محاسبه ضریب همبستگی بین صفات مختلف پوشش گیاهی (درصد پوشش، ارتفاع و تراکم) با ویژگیهای خاک رویشگاه‌ها نشان داد که این پارامترهای گیاهی با اسیدیته، بافت و مجموع کلسیم و منیزیم بیشترین همبستگی را دارند. آنالیز مؤلفههای اصلی (P.C.A) نشان داد بهطورکلی، در این منطقه عامل تراکم گیاهی با ویژگیها کلسیم و منیزیم عمق دوم، بیشترین ارتباط را داشته و سایر ویژگیها پوشش گیاهی با مقدار سدیم، پتاسیم و هدایت الکتریکی عمق اول و منیزیم و کلسیم عمق دوم لایههای خاک دارای ارتباط مستقیم بوده‌اند.
محمدامین سلطانی پور؛ سعیده ناطقی؛ مهشید سوری؛ نادیا کمالی
دوره 26، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 787-799
چکیده
این بررسی به منظور نشان دادن رفتار رویشی گونه‌های Aeluropus lagopoides، bipinnata Desmostachya ، Halocnemum strobilaceum ، Alhagi graecorum و Atriplex leucoclada در طی سال‌های 1386 تا 1389 در مرتع زمین‌سنگ استان هرمزگان انجام شد. تعیین تولید و مصرف با استفاده از پایه‌هایی با اندازه متوسط انجام شد و هر ساله تعداد 5 پایه متوسط از گیاه به ازای همه ماه‌های فصل رویش ...
بیشتر
این بررسی به منظور نشان دادن رفتار رویشی گونه‌های Aeluropus lagopoides، bipinnata Desmostachya ، Halocnemum strobilaceum ، Alhagi graecorum و Atriplex leucoclada در طی سال‌های 1386 تا 1389 در مرتع زمین‌سنگ استان هرمزگان انجام شد. تعیین تولید و مصرف با استفاده از پایه‌هایی با اندازه متوسط انجام شد و هر ساله تعداد 5 پایه متوسط از گیاه به ازای همه ماه‌های فصل رویش و چرا در داخل محدوده قرق برای اندازه‌گیری تولید و به همین تعداد در عرصه چرا برای اندازه‌گیری باقیمانده تولید منظور گردید و از تفاضل آنها مقدار مصرف مشخص شد. نتایج نشان داد که سال‌ها و ماه‌های مختلف تأثیر معنی‌داری بر تولید و مصرف گونه‌های مورد بررسی داشته است (05/0P<). داده‌های سال‌های 1389-1386 نشان داد که تولید متوسط پنج گونه دائمی مورد بررسی در منطقه 8/125 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار و سهم گونه Halocnemum strobilaceum و bipinnata Desmostachya در تولید بالا و به ترتیب به میزان 9/52 و 7/22 درصد کل علوفه بود. میزان مصرف گونه‌ها در منطقه 4/32 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار و بیشترین سهم مصرف متعلق به گونه‌های Halocnemum strobilaceum و Alhagi graecorum و به ترتیب به میزان 8/41 و 1/30 درصد کل علوفه بود. بیشترین میزان تولید در سال 1387 با 7/162 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بود که 8/1 برابر بیشتر از سال کم‌تولید (1388) بود. بیشترین میزان مصرف در سال 1389 با 7/35 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بود. در تمامی سال‌ها و در همه گونه‌ها بیشترین میزان تولید و مصرف علوفه در فروردین‌‌ماه بود.
سعید چوپانی؛ محمد خسرو شاهی؛ محمد غلامپور؛ خسرو میرآخورلو
دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1385، ، صفحه 17-26
چکیده
هر چند واژه بیابان برای اغلب دست‌اندرکاران، واژه آشنایی به نظر می‌رسد، اما محققان علوم محیطی از جنبه تخصصی خود تعاریف و ویژگیهای متفاوتی برای آن بر شمرده‌اند. در این مقاله قلمرو بیابانهای استان هرمزگان از جنبه زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به ویژگیهای زمین شناسی که در ایجاد و توسعه آنها موثر بوده‌اند، محدوده آنها نیز ...
بیشتر
هر چند واژه بیابان برای اغلب دست‌اندرکاران، واژه آشنایی به نظر می‌رسد، اما محققان علوم محیطی از جنبه تخصصی خود تعاریف و ویژگیهای متفاوتی برای آن بر شمرده‌اند. در این مقاله قلمرو بیابانهای استان هرمزگان از جنبه زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به ویژگیهای زمین شناسی که در ایجاد و توسعه آنها موثر بوده‌اند، محدوده آنها نیز تعیین شده است. برای این کار ابتدا با استفاده از نقشه‌های زمین شناسی 1:250000 ، 100.000 : 1 و 1.000.000: 1 سازمان زمین شناسی کشور و شرکت ملی نفت ایران، سازندهای زمین شناختی شور و تبخیری در محدوده استان شناسایی و در محیط GIS رقومی شده‌اند و تحت عنوان بیابانهای اولیه معرفی شده‌اند. با ترسیم شبکه زهکشی حوضه‌های آبخیز رودخانه‌هایی که حاوی سازندهای تبخیری بوده و سپس تعیین مناطق پایین دست سازندهای تبخیری که از طریق جریانهای سطحی به گچ و نمک آلوده شده‌اند، بیابانهای ثانویه استان تعیین گردیده است. از تلفیق دو لایه مذکور گسترش بیابانهای استان هرمزگان مشخص شده است. نتایج حاصل نشان داد که 8/36571 کیلومتر مربع، (1/53 درصد) از مساحت کل استان را بیابانهای زمین شناختی به خود اختصاص داده‌اند که 3/17293 کیلومتر مربع را بیابانهای اولیه و 5/19278 کیلومتر مربع را بیابانهای ثانویه تشکیل می دهند.
کیان نجفی تیره شبانکاره
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1383، ، صفحه 83-112
