کامبیز توکلی؛ پرویز کرمی؛ حامد جنیدی جعفری؛ بهرام قلی نژاد بداغ
دوره 31، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 186-203
چکیده
سابقه و هدفآتشسوزی یکی از عوامل بومشناختی مهم و مؤثر بر اکوسیستمهای مرتعی بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک میباشد و نقش بسزایی در رشد، توسعه و تکامل گیاهان دارد. از گذشتههای دور، آتشزدن کنترل شده پوشش گیاهی در اکوسیستمهای طبیعی یکی از سادهترین روشهای تغییر و اصلاح رویشگاه بوده است، همچنین برای از بین بردن آفات، بیماریها ...
بیشتر
سابقه و هدفآتشسوزی یکی از عوامل بومشناختی مهم و مؤثر بر اکوسیستمهای مرتعی بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک میباشد و نقش بسزایی در رشد، توسعه و تکامل گیاهان دارد. از گذشتههای دور، آتشزدن کنترل شده پوشش گیاهی در اکوسیستمهای طبیعی یکی از سادهترین روشهای تغییر و اصلاح رویشگاه بوده است، همچنین برای از بین بردن آفات، بیماریها و گیاهان نامرغوب و تغییر پوشش گیاهی استفاده میشده است. شناسایی اثرهای آتشسوزی بر خصوصیات پوشش گیاهی اکوسیستمهای مرتعی برای مدیریت پس از آتشسوزی دارای اهمیت ویژهای است؛ در همین راستا، این تحقیق به منظور بررسی اثرهای آتشسوزی روی برخی خصوصیات پوشش گیاهی و آگاهی از رفتار پوشش گیاهی در واکنش به آتشسوزی برای مدیریت مراتع سنندج انجام شده است. مواد و روشهابرای انجام این پژوهش، سه منطقه خلیچیان، حسنآباد و هفتآسیاب در اطراف سنندج که بهترتیب از 1 تا 3 سال قبل در آنها آتشسوزی اتفاق افتاده بود، در نظر گرفته شد. پس از پیمایش صحرایی و نمونهبرداری، فلور مناطق با کمک منابع موجود شناسایی گردید. تیپهای گیاهی نیز به روش فیزیونومیک - فلورستیک مشخص شدند. برای نمونهبرداری از پوشش گیاهی، 6 واحدکاری یا سایت (3 سایت آتشسوزی و 3 سایت شاهد) انتخاب شد. انتخاب هر جفت سایت آتشسوزی و شاهد به صورت متناظر و با رعایت کلیه شرایط توپوگرافی مانند ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب و ... بود. در واقع در کنار هریک از سایتهای آتشسوزی یک سایت به عنوان سایت شاهد انتخاب گردید تا تأثیر گرادیانهای محیطی به حداقل برسد و فقط نقش و اثر آتش در تغییرات به وجود آمده بررسی شود. در هریک از سایتها 2 ترانسکت (در راستای شیب و عمود بر شیب) و در امتداد هر ترانسکت 15 پلات مستقر شد (در کل 12 ترانسکت و 180 پلات). در داخل پلاتها خصوصیات پوشش گیاهی شامل درصد تاج پوشش گونههای گیاهی، خاک لخت، سنگ و سنگریزه و لاشبرگ برآورد گردید. برای محاسبه تنوع و یکنواختی از شاخص شانون – واینر و برای غنا از شاخص مارگالف استفاده گردید. برای مقایسه میانگین خصوصیات گیاهی از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایجنتایج نشان داد در سایتهای آتشسوزی پوشش تاجی بوتهایها کاهش معنیداری داشته و سایر فرمهای رویشی گندمیان و پهنبرگان یکساله و چندساله به صورت معنیداری افزایش یافته است. پوشش تاجی کل، درصد خاک لخت، تولید و غنای گونهای در هر سه منطقه در اثر آتشسوزی دارای افزایش معنیداری بوده ولی لاشبرگ در اثر آتشسوزی بهطور معنیداری کاهش یافت. تولید کل مرتع در هر سه منطقه مورد مطالعه در سایت آتشسوزی منطقه بیشتر از سایت شاهد بوده است و افزایش آن از لحاظ آماری معنیدار بوده است (01/0P˂). نتایج نشان داد آتشسوزی به ترتیب در منطقه خلیچیان، حسنآباد و هفتآسیاب باعث افزایش 48/26، 48/26 و 14/40 درصدی تولید مرتع شده است. اختلاف شاخص تنوع گونهای شاخص شانون – واینر در منطقه خلیچیان معنیدار نبود اما در سایر مناطق تنوع گونهای افزایش معنیداری داشت. با مقایسه شاخص غنای گونهای مارگالف، مشخص شد آتشسوزی در هر سه منطقه باعث افزایش غنای گونهای شده و این اختلاف و افزایش در سطح 1 درصد معنیدار بوده است. شاخص یکنواختی گونهای در مناطق حسنآباد و هفتآسیب افزایش معنیداری داشته است ولی در منطقه خلیچیان تفاوت معنیداری را نشان نداد. بررسی ترکیب گیاهی مناطق مورد مطالعه نشان داد آتشسوزی موجب کاهش گونههای چوبی و افزایش گیاهان علفی شده است. نتیجهگیرینتایج این پژوهش نشان داد در مجموع آتشسوزی باعث افزایش پوشش گیاهی زنده، کاهش لاشبرگ و افزایش خاک لخت شده است. از سویی آتشسوزی باعث تغییر ترکیب گیاهی به نفع گیاهان علفی شده است. ازاینرو، توصیه میشود در مراتع علفزار که ترکیب گیاهی تغییر کرده و گونههای چوبی در آنها زیاد شده است با بهرهگیری از آتشسوزی کنترل شده و در نظر گرفتن سایر مسائل اقتصادی – اجتماعی و زیست محیطی اقدام به اصلاح مرتع شود.
اعظم خسروی مشیزی؛ محسن شرافتمندراد
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 266-279
چکیده
ارتباط پیچیده بین تنوع زیستی و رفاه بشری با مشخص کردن تأثیر تنوع گونهای بر کارکرد اکوسیستم قابل ساده کردن است. از آنجا که تولید سالانه در مدیریت چرا و پایداری اکوسیستمهای مرتعی نقش بسیار مهمی دارد، این مطالعه ارتباط تنوع گونهای را با تولید سالانه مراتع نیمهخشک پارک ملی خبر در قالب فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیک بررسی میکند. ...
بیشتر
ارتباط پیچیده بین تنوع زیستی و رفاه بشری با مشخص کردن تأثیر تنوع گونهای بر کارکرد اکوسیستم قابل ساده کردن است. از آنجا که تولید سالانه در مدیریت چرا و پایداری اکوسیستمهای مرتعی نقش بسیار مهمی دارد، این مطالعه ارتباط تنوع گونهای را با تولید سالانه مراتع نیمهخشک پارک ملی خبر در قالب فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیک بررسی میکند. تولید سالانه گونهها در پلات 1×1 مترمربعی در دو تیپ درمنه و درمنه-استیپا با استفاده روش قطع و توزین محاسبه شد. نتایج نشان داد اگرچه دو تیپ گیاهی از نظر تولید سالانه با یکدیگر اختلاف معنیداری دارند (05/0>p)، اما از نظر شاخصهای تنوع گونهای شانون، سیمپسون، مارگالف، منهینیک و یکنواختی اختلاف معنیداری در سطح 95 درصد اطمینان بین دو تیپ مشاهده نشد. آنالیز همبستگی پیرسون نشان داد که تولید سالانه با شاخصهای تنوع گونهای در تیپ درمنه-استیپا رابطه مثبت و معنیداری دارند، اما در تیپ درمنه رابطه معنیداری مشاهده نشد. برخلاف فرضیه تکمیلی آشیان اکولوژیکی، گونهها سهم یکسانی در تولید سالانه نداشتند و گونه غالب درمنه کوهی بیشترین سهم را در تولید داشت. مطابق با فرضیه نسبت توده تنوع صفات عملکردی در گونههای غالب سبب موفقیت بهتر تیپ مرتعی درمنه_استیپا نسبت به تیپ درمنه از نظر تولید سالانه شدهاست. بهطورکلی پیشنهاد میشود که برای نگهداری کارکرد اکوسیستمها حفاظت از ترکیب جوامع گیاهی بهتر از نگهداری حداکثر تعداد گونهها کارایی دارد.
اکبر اکبرزاده کهریزی؛ اردوان قربانی؛ بهرام افشار حمیدی؛ سعید امینی؛ شهریار ییلاقی
دوره 27، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 692-701
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی اثرات چرای دام در تغییر گونهای، تغییر کمی و کیفی ترکیب گیاهی و همچنین تغییر تراکم گونهای گروههای مختلف گیاهی در داخل و خارج قرق منطقه بورالان صورت گرفته است. نمونهبرداری پوشش گیاهی و خاک در سطح 18 ترانسکت و 360 پلات به روش سیستماتیک– تصادفی از سطح قرق و خارج قرق در قرقهای سنواتی سه گانه صورت گرفت. موقعیت ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی اثرات چرای دام در تغییر گونهای، تغییر کمی و کیفی ترکیب گیاهی و همچنین تغییر تراکم گونهای گروههای مختلف گیاهی در داخل و خارج قرق منطقه بورالان صورت گرفته است. نمونهبرداری پوشش گیاهی و خاک در سطح 18 ترانسکت و 360 پلات به روش سیستماتیک– تصادفی از سطح قرق و خارج قرق در قرقهای سنواتی سه گانه صورت گرفت. موقعیت هر پلات با استفاده از سیستم موقعیتیاب جهانی ثبت گردید. نقشههای شیب و جهات جغرافیایی داخل و خارج قرق تهیه شد. با استفاده از پلاتهای یک مترمربعی پارامترهای درصد تاج پوشش گونهها، تراکم، درصد لاش برگ، سنگ و سنگریزه و میزان خاک لخت اندازهگیری شد. گونههای گیاهی در طی یک فصل رویشی نمونهبرداری و با استفاده از منابع موجود شناسایی شدند. شاخصهای تنوع شانون وینز، سیمپسون و بریلوئین و یکنواختی سیمپسون، کامارگو، اسمیت و ویلسون و نی در سطح گونه با استفاده از نرمافزارEcological Methodology نسخه 6.2برآورد شد. مقایسه پارامترهای پوشش گیاهی داخل و خارج قرق با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 16 در داخل و خارج قرق و بین قرقها با استفاده از روشهای چند متغیره آنالیز گردید. بر اساس نتایج به دست آمده در رویشگاههای مورد مطالعه (داخل و خارج قرق) 11 تیره، 24 جنس و 24 گونه گسترش دارد. داخل قرق با 24 گونه نسبت به خارج قرق با 17 گونه غنای گونهای بیشتری دارد. مقادیر شاخصهای غنا، تنوع و یکنواختی داخل قرق بیشتر از خارج قرق میباشد.
الهام فخیمی
دوره 27، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 772-781
چکیده
در سالهای اخیر استخراج از معادن بهطور چشمگیری افزایشیافته و سبب تخریب منابع طبیعی و محیطزیست شده است. این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر فعالیتهای معدنکاری بر تنوع، غنا، یکنواختی و ساختار پوشش گیاهی در مراتع اطراف معدن مس دره زرشک واقع در استان یزد انجام شد. جهت انجام تحقیق سه سایت نمونهبرداری بافاصله (200-0)، (500-200) و (1000-500) ...
بیشتر
در سالهای اخیر استخراج از معادن بهطور چشمگیری افزایشیافته و سبب تخریب منابع طبیعی و محیطزیست شده است. این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر فعالیتهای معدنکاری بر تنوع، غنا، یکنواختی و ساختار پوشش گیاهی در مراتع اطراف معدن مس دره زرشک واقع در استان یزد انجام شد. جهت انجام تحقیق سه سایت نمونهبرداری بافاصله (200-0)، (500-200) و (1000-500) متر از معدن انتخاب و سپس در هر سایت 3 ترانسکت 200 متری به فاصله 50 متر از هم بهصورت عمود برجهت شیب مستقر و در هر ترانسکت 15 پلات 2 مترمربعی به فاصله 10 متر از هم قرار گرفت و در هر پلات، درصد تاج پوشش گونههای موجود و تراکم هرگونه ثبت شد. نتایج تجزیه واریانس برای شاخصهای مختلف تنوع، غنا و یکنواختی گونهای نشان داد که تمامی شاخصها در سه محدوده موردبررسی تفاوت معنیداری داشته است (05/0. p <). بهطوریکه شاخصهای غنا و تنوع بافاصله از معدن افزایش مییابد و در عوض شاخص یکنواختی پوشش گیاهی در نزدیک معدن بیشتر است. همچنین افزایش فاصله از معدن سبب افزایش معنیدار درصد تاج پوشش تیرههای Asteraceae، Fabaceae،Poaceae، Chenopodiaceae و Lamiaceae در پوشش گیاهی گردید (05/0 p <). علاوه بر این برخی ساختار پوشش گیاهی نظیر ژئوفیت، کاموفیت، همی کریپتوفیت، بوتهایها، علف گندمیان و چندسالهها بهطور معنیداری در نزدیکی معدن کاهش یافتند. بهطورکلی نتایج حاکی از آن بود که انجام عملیات معدنکاری تا حد زیادی بر ساختار پوشش گیاهی منطقه تأثیر گذاشته است و سبب کاهش تنوع گیاهی شده است. لذا لازم است در بررسی خسارتهای وارده به مرتع موردتوجه قرار گیرد.
اسد صادقپور؛ جواد معتمدی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ مصطفی غنمی جابر
دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 944-955
چکیده
شناخت گیاهان دارویی، اندازهگیری ویژگیهای ساختاری و شاخصهای تنوع گونهای آنها یکی از ملزومات اساسی بهمنظور تعیین شایستگی مراتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی است. در این راستا، این پژوهش در مراتع کوهستانی عنبران انجام شد. برای این منظور، با کاربرد 320 پلات یک مترمربعی که با فاصله 10 متر از همدیگر در امتداد ترانسکتهای 100 ...
بیشتر
شناخت گیاهان دارویی، اندازهگیری ویژگیهای ساختاری و شاخصهای تنوع گونهای آنها یکی از ملزومات اساسی بهمنظور تعیین شایستگی مراتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی است. در این راستا، این پژوهش در مراتع کوهستانی عنبران انجام شد. برای این منظور، با کاربرد 320 پلات یک مترمربعی که با فاصله 10 متر از همدیگر در امتداد ترانسکتهای 100 متری در 16 توده معرف مرتبط با تیپهای گیاهی مستقر شده بودند، از پوشش گیاهی آماربرداری شد و مقادیر شاخصهای تنوع گونهای در طبقات مختلف ارتفاعی و جهات جغرافیایی محاسبه گردید. بر مبنای نتایج، 16 گونه دارویی در ترکیب گیاهی پراکنش دارد که مقدار اهمیت نسبی آنها از 9/0 تا 59 درصد متغیر میباشد. بیشترین اهمیت نسبی مربوط به گونههای Verbascum erianthum، Cynodon dactylon و Acroptilon repens و کمترین اهمیت نسبی مربوط به گونههایPapaver acrochaetum، Hyoscyamus arachnoideus، Iris falcifolia، Allium scabriscapum وMatricaria chamomilla میباشد. نتایج نشان داد مقادیر شاخصهای تنوع گونهای شانون- واینر گیاهان دارویی در طبقه ارتفاعی 1750-1500 متر و 2000-1750 متر بهترتیب 569/0 و 651/0 است که اختلاف معنیداری با همدیگر ندارند. مقدار شاخص مذکور در جهتهای شمالی و جنوبی نیز برابر 691/0 و 511/0 است که جهت شمالی از مطلوبیت تنوع گونهای بیشتری نسبت به جهت جنوبی برخوردار است. ازاینرو با توجه به دامنه تغییر مقادیر شاخص تنوع گونهای شانون- واینر (5/4 – 0)، به نظر میرسد مراتع مورد بررسی از نظر تنوع گونهای گیاهان دارویی، مطلوبیت خوبی نداشته باشند که ضرورت دارد با اعمال مدیریت مستقیم، نسبت به افزایش تنوع گونهای اقدام نمود. یافتههای این پژوهش میتواند بهمنظور مکانیابی رویشگاههای گیاهان دارویی برای حفاظت، بهرهبرداری، بذرگیری و تأمین بخشی از درآمد دامدارن مورد استفاده قرار گیرد.
نادیا کمالی؛ احمد صادقی پور؛ علیرضا افتخاری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 686-698
چکیده
این مطالعه با هدف بررسی تغییرات بانک بذر خاک در اجرای عملیات اصلاحی کپهکاری در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. جهت شناخت پتانسیلهای بانک بذر نمونهبرداری به روش تصادفی- سیستماتیک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متری در زمستان 1394 در 40 پلات انجام شد. 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه کپه کاری شده و 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه ...
بیشتر
این مطالعه با هدف بررسی تغییرات بانک بذر خاک در اجرای عملیات اصلاحی کپهکاری در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. جهت شناخت پتانسیلهای بانک بذر نمونهبرداری به روش تصادفی- سیستماتیک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی متری در زمستان 1394 در 40 پلات انجام شد. 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه کپه کاری شده و 2 ترانسکت (به طول پانصد متر) در منطقه شاهد (فاقد کپه کاری) مستقر گردید و 10 پلات (یک متر مربعی) به فاصله های 50 متری از هم در امتداد آنها تعیین گردید. جهت بررسی تأثیر عملیات کپهکاری و عمق و همچنین اثر متقابل آنها بر روی خصوصیات بانک بذر خاک از آزمایش فاکتوریل استفاده گردید. در مواردی که اثر متقابل عملیات کپهکاری و عمق معنیدار شد از آزمون t غیر جفتی جهت بررسی مقایسه هر کدام از خصوصیات بانک بذر خاک هر کدام از عمقهای خاک بین منطقه کپهکاری شده و شاهد استفاده شد. همچنین جهت مقایسه هر کدام از خصوصیات بذر خاک بین دو عمق از آزمون t جفتی استفاده گردید. نتایج نشان داد عملیات کپهکاری تأثیر معنیداری بر روی خصوصیات بانک بذر خاک گذاشته است و تراکم، تنوع و غنای گونهای بانک بذر خاک در منطقه کپهکاری بهطور معنیداری بیشتر از منطقه شاهد بود. همچنین تمامی خصوصیات بانک بذر عمق سطحی خاک بهطور معنیداری بیشتر از عمق پایینی بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اجرای طرح کپهکاری نه تنها سبب افزایش تولید علوفه در منطقه شده است بلکه تنوع و تراکم بذور در بانک بذر را نیز در این منطقه افزایش داده است که نتیجه نهایی آن بهبود عملکرد اکوسیستم مرتعی خواهد بود.
فرشاد کیوان بهجو؛ حسن ملازاده اصل؛ جابر شریفی نیارق
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 13-28
چکیده
هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونهای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود.منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری بهصورت تصادفی- سیستماتیک و ابعاد پلاتها با توجه به ساختار پوشش ...
بیشتر
هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونهای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود.منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری بهصورت تصادفی- سیستماتیک و ابعاد پلاتها با توجه به ساختار پوشش گیاهی به روش سطح حداقل و تعداد پلاتهابا استفاده از فرمول آماری انتخاب شد؛ سپس فهرست گونههای موجود، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت ثبت شد. نمونهبرداری از عرصههای مراتع باز و زیراشکوب درختی در چهار کلاس شیبی 10-0، 20-10، 35-20 و 50-35 درصد و در چهار جهت جغرافیایی شمال، جنوب، شرق و غرب انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد تاج پوشش گونههای موجود در زیراشکوب درختان در منطقه فندقلو، نیارق و شغاله دره در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 20، 25 و 25 درصد و بیشترین مقدار درصد پوشش گیاهی در مراتع باز این مناطق در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 81، 86 و 86 درصد میباشد. همچنین نتیایج نشان داد که جهت جغرافیایی شمال نسبت به جهتهای دیگر در همه مناطق در زیراشکوب درختان و مرتع باز دارای بیشترین درصد پوشش میباشد. با مقایسه میانگین اثرات متقابل بین نوع مرتع و کلاسههای شیب، بالاترین میزان تولید در مراتع باز مشاهده شد که نسبت به مراتع زیراشکوب تفاوت معنیداری داشتند. همچنین میزان تولید گیاهان علفی و اثرات متقابل نوع مرتع و جهات جغرافیایی تفاوتهای معنیداری را در مراتع مورد بررسی نشان داد. بر این اساس مراتع باز در شیبهای شمالی دارای میزان تولید بالاتر و معنیداری نسبت به مراتع زیراشکوب درختی نشان داد. از طرفی نتایج بررسی شاخصهای تنوع و یکنواختی در مراتع باز و زیر اشکوب درختی نشان داد بالاترین مقادیر این شاخص ها در مراتع زیر اشکوب درختی قابل مشاهده است.
امیر میرزایی موسی وند؛ احسان زندی اصفهان؛ فرشاد کیوان بهجو
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 606-617
چکیده
هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات قرق بر تغییرات تنوع پوشش گیاهی در شرایط چرا و حفاظت از چرا در مراتع شمالشرق شهرستان دلفان (دامنههای کوه گرین) در استان لرستان بود. بدینمنظور تعداد 120 پلات 1*1 مترمربعی در طول 12 ترانسکت در چهار طبقه ارتفاعی (در هر طبقه ارتفاعی 3 ترانسکت) به طول 100 متر به روش تصادفی - سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و ...
بیشتر
هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات قرق بر تغییرات تنوع پوشش گیاهی در شرایط چرا و حفاظت از چرا در مراتع شمالشرق شهرستان دلفان (دامنههای کوه گرین) در استان لرستان بود. بدینمنظور تعداد 120 پلات 1*1 مترمربعی در طول 12 ترانسکت در چهار طبقه ارتفاعی (در هر طبقه ارتفاعی 3 ترانسکت) به طول 100 متر به روش تصادفی - سیستماتیک در هریک از مناطق قرق و چرا شده در نظر گرفته شد. سپس در پلات فهرست گونههای موجود، تراکم، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت و تولید ثبت گردید. برای ارزیابی شاخصهای عددی تنوع، از نرمافزارEcological Methodology 6.2 استفاده و شاخصهای عددی تنوع و یکنواختی محاسبه شد. تجزیه و تحلیل دادهها در محیط نرمافزارSPSS18 انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از برداشتهای صحرایی، تعداد 132 گونه گیاهی متعلق به 30 تیره و 104 جنس شناسایی شد که در عرصه قرق و تحت چرا بهترتیب 124 و 108 گونه موجود بود. نتایج بدستآمده از تجزیه و تحلیل دادههای فراوانی گونهها در دو عرصه، نشان داد که تمامی شاخصهای عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونهای در عرصه قرق بیشتر از عرصه تحت چرا بودند. درصد تاج پوشش گندمیان چندساله، فوربها و لاشبرگ در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزایش و درصد پوشش گندمیان یکساله، بوتهایها و خاک لخت کاهش داشت. تراکم گندمیان چندساله و فوربها در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزایش و تراکم بوتهایها کاهش داشت، همچنین مقدار تولید در منطقه قرق نسبت به منطقه تحت چرا افزایش نشان داد.
رضا عرفانزاده؛ آزاده عالم زاده گرجی؛ سیدحسن زالی
دوره 22، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 648-657
چکیده
حفظ تنوع و ترکیب گیاهی یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیستمها است و با اندازهگیری تنوع گونهای میتوان توصیههای مدیریتی لازم را ارائه نمود. هدف از این مطالعه مقایسه دو روش شامل جوانهزنی و ترکیبی در برآورد ترکیب و تنوع گونهای بانک بذر خاک میباشد. بدین منظور نمونهبرداری از خاک از 28 پلات زوجی از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتر انجام گرفت. ...
بیشتر
حفظ تنوع و ترکیب گیاهی یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیستمها است و با اندازهگیری تنوع گونهای میتوان توصیههای مدیریتی لازم را ارائه نمود. هدف از این مطالعه مقایسه دو روش شامل جوانهزنی و ترکیبی در برآورد ترکیب و تنوع گونهای بانک بذر خاک میباشد. بدین منظور نمونهبرداری از خاک از 28 پلات زوجی از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتر انجام گرفت. سپس خصوصیات بانک بذر خاک با دو روش جوانهزنی وترکیبی مشخص شدند. نتایج نشان داد که در مجموع 68 گونه گیاهی در ترکیب بانک بذر به دو روش شناسایی شدند. فراوانی نسبی تروفیتها در هر دو روش مطالعه بیشتر از سایر فرمهای رویشی بود. در روش جوانهزنی ژئوفیتها و همیکریپتوفیتها به طور معنیداری بیشتر از روش ترکیبی ظاهر شدند. تشابه بانک بذر و پوشش روزمینی در کل پایین و در روش جوانهزنی بیشتر از ترکیبی بود. از آنجا که تنوع گونههای گیاهی نقش مهمی در عملکرد اکوسیستمها دارد، در این تحقیق سعی شد تا با استفاده از مطالعات بانک بذر خاک که در حقیقت بخش مهمی از ترکیب گیاهی یک منطقه میباشد و از عوامل مهم در حفظ و احیای پوشش گیاهی است، به درک بهتری در راستای حفظ تنوع گیاهی دست یافت.
رضا یاری؛ حسین آذرنیوند؛ محمدعلی زارعچاهوکی؛ جلیل فرزادمهر
دوره 19، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 95-107
چکیده
در این تحقیق رابطه بین تنوع گونهای و عوامل محیطی مؤثر بر آن در مراتع سرچاهعماری بیرجند بررسی شد. بدین منظور، پس از تیپبندی پوشش گیاهی به روش فیزیونومی نمونهبرداری از پوشش گیاهی و عوامل محیطی در منطقه معرف هر تیپ گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گردید. اندازه پلاتهای نمونهبرداری به روش سطح حداقل و تعداد پلات به روش ...
بیشتر
در این تحقیق رابطه بین تنوع گونهای و عوامل محیطی مؤثر بر آن در مراتع سرچاهعماری بیرجند بررسی شد. بدین منظور، پس از تیپبندی پوشش گیاهی به روش فیزیونومی نمونهبرداری از پوشش گیاهی و عوامل محیطی در منطقه معرف هر تیپ گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گردید. اندازه پلاتهای نمونهبرداری به روش سطح حداقل و تعداد پلات به روش آماری تعیین شد. سپس در منطقه معرف هر تیپ گیاهی 3 ترانسکت 300 متری مستقر و در طول هر ترانسکت 15 پلات به فواصل 20 متر قرار داده شد. نمونهبرداری از پوشش گیاهی در کلیه پلاتها و نمونهبرداری از خاک در پلات ابتدا و انتهایی هر ترانسکت و از دو عمق 30-0 و 80-30 سانتیمتر انجام شد. در هر پلات فهرست گیاهان موجود و درصد تاجپوشش ثبت شد. از خصوصیات خاک درصد سنگریزه، رس، سیلت، شن، رطوبتاشباع، اسیدیته، آهک، مادهآلی، گچ، هدایتالکتریکی و املاح محلول (سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم) و همچنین از خصوصیات توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا) اندازهگیری شد. تنوع گونهای با شمارش کل گونهها در هرتیپ بهعنوان غنای گونهای و شاخصهای سیمپسون و شانون-وینر بهعنوان شاخصهای ناهمگنی گونهای و همچنین شاخصهای سیمپسون، کامارگو و اسمیت- ویلسون بهعنوان شاخصهای همگنی گونهای محاسبه گردید. برای تعیین مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات تنوع گونهای از تجزیه به مؤلفههای اصلی استفاده شد. البته نتایج نشان داد که هدایتالکتریکی، مقدار گچ، ماده آلی، شیب و درصد شن بیشترین تأثیر را بر تنوع گونهای منطقه مورد مطالعه دارد.
نغمه غلامی؛ منصور مصداقی
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 515-525
چکیده
در این مطالعه الگوی مکانی درختچهها بر روی نوع الگو در دو قسمت تخریبی و حفاظتی پارک ملی گلستان توسط روش فاصلهای مربع T بررسی شد. طبق نتایج بدستآمده در تیپ بیشه، درختچهها به صورت کپهای- یکنواخت و کپهای- تصادفی هستند. در قسمت حفاظتی بهدلیل عدم چرای دام، گونههای متعددی از درختچهها ظاهر شده و پوشش گیاهی (گندمیان و ...
بیشتر
در این مطالعه الگوی مکانی درختچهها بر روی نوع الگو در دو قسمت تخریبی و حفاظتی پارک ملی گلستان توسط روش فاصلهای مربع T بررسی شد. طبق نتایج بدستآمده در تیپ بیشه، درختچهها به صورت کپهای- یکنواخت و کپهای- تصادفی هستند. در قسمت حفاظتی بهدلیل عدم چرای دام، گونههای متعددی از درختچهها ظاهر شده و پوشش گیاهی (گندمیان و پهنبرگان علفی) زیراشکوب درختچهها، سطح بیشتری از خاک منطقه را پوشش داده و غنا و تنوع بیشتری به الگوی حاکم بر منطقه داده است. در حالیکه در قسمت تخریبی، گونة غالب Ephedra distachya میباشد. از این رو، گندمیان و پهنبرگان علفی سهم کمتری را در منطقه به خود اختصاص دادهاند؛ و خاک لخت و سنگریزهها نمایان شدهاند. درنتیجه منطقه از غنا و تنوع کمتری برخوردار میباشد.
اسفندیار جهانتاب؛ عادل سپهری؛ بهاره حنفی؛ سیده زهره میردیلمی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 292-300
چکیده
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه ...
بیشتر
مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بههمینمنظور در این مطالعه بررسی تأثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوههای دلافروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوریکه نمونهبرداری در دو منطقه قرق و چرا به طور تصادفی سیستماتیک با استقرار 6 ترانسکت انجام گردید. 220 پلات 2*2 متر مربعی (هر 10 متر یک پلات) در امتداد آن در هر یک از مناطق برداشت شد. درصد پوشش تاجی گیاهی به تفکیک گونه و کل برآورد گردید. میزان تنوع، غنا و یکنواختی در مناطق قرقشده و خارج از قرق با استفاده از شاخصهای تنوع شانون- وینر، سیمپسون، برگر پارکر و مک اینتاش محاسبه گردید. نتایج بدستآمده از تجزیه و تحلیل دادههای فراوانی گونهها در دو عرصه، نشان داد که عرصه قرق در تمامی شاخصهای عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونهای بیشتر از عرصه تحتچرا بود. همچنین نتایج آزمون آماری معنیدار بودن تفاوت در دو عرصه را براساس شاخص شانون نشان داد.
معصومه باغانی؛ عادل سپهری؛ فاطمه فدائی
دوره 16، شماره 4 ، دی 1388، ، صفحه 551-559
چکیده
تنوع یکی از مباحث عمده در پژوهشهای اکولوژیکی است و معیاری مهم برای سلامت سیستمهای اکولوژیکی محسوب میشود. تنوع گونهای یا تنوع تاکزونومی، سطح میانه نظام سلسله مراتبی تنوعزیستی است. به منظور در نظر گرفتن تنوع در سطوح تاکزونومیک در مقایسه با سطح گونه این تحقیق صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه این تحقیق، مراتع کوهستانی زیارت ...
بیشتر
تنوع یکی از مباحث عمده در پژوهشهای اکولوژیکی است و معیاری مهم برای سلامت سیستمهای اکولوژیکی محسوب میشود. تنوع گونهای یا تنوع تاکزونومی، سطح میانه نظام سلسله مراتبی تنوعزیستی است. به منظور در نظر گرفتن تنوع در سطوح تاکزونومیک در مقایسه با سطح گونه این تحقیق صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه این تحقیق، مراتع کوهستانی زیارت واقع در جنوب گرگان و استان گلستان است. در این بررسی با استفاده از 142 پلات یک مترمربعی که به طور تصادفی در منطقه مورد مطالعه پیاده گردید، ضمن شناسایی گونههای گیاهی، درصد تاجپوشش گونهها در هر پلات ثبت شد. تعلق هر گونه به جنس و خانواده و شکل رویشی و شکل زیستی و دوره زندگی آنها مشخص گردید. شاخص تنوع شانون برای برآورد تنوع اجتماعات موجود در منطقه در سطوح تاکزونومیک و همچنین شکلهای رویشی و زیستی و دوره زندگی گیاهان محاسبه شد. نتایج نشان میدهد که تنوع در سطح گونه و خانواده دارای میزان مشابهی از اطلاعات هستند، بنابراین در این سطوح نسبت به سطوح دیگر همچون شکل رویشی و شکل زیستی و دوره زندگی، جوامع متفاوت میتوانند بهتر با هم مقایسه شوند.
زینب جعفریان جلودار؛ حسین ارزانی
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 317-328
چکیده
گونههای گیاهی در چرخه زندگی موجودات دیگر نقش اساسی داشته و همواره مورد بهرهبرداری آنها بودهاند. تنوع این گونهها باعث پایداری و تعادل این چرخه میشود، بنابراین مراقبت و حفاظت از گونهها ضامن حفظ و بقای اکوسیستم میباشد. در این مطالعه فلور و تنوع گونههای گیاهی در قسمتی از حوزه آبخیز طالقان شامل زیرحوزههای آرموت، ...
بیشتر
گونههای گیاهی در چرخه زندگی موجودات دیگر نقش اساسی داشته و همواره مورد بهرهبرداری آنها بودهاند. تنوع این گونهها باعث پایداری و تعادل این چرخه میشود، بنابراین مراقبت و حفاظت از گونهها ضامن حفظ و بقای اکوسیستم میباشد. در این مطالعه فلور و تنوع گونههای گیاهی در قسمتی از حوزه آبخیز طالقان شامل زیرحوزههای آرموت، کش، زیدشت و کلانک به مساحت 16230 هکتار مطالعه شده است. در منطقه مورد مطالعه، 13 تیپ گیاهی شناسایی شد که در هر تیپ بر حسب وسعت و یکنواختی پوشش گیاهی 1 یا 2 منطقه معرف انتخاب شد و در هر منطقه معرف دو ترانسکت افقی و عمودی برای دخالت دادن تأثیر جهت و ارتفاع بر حضور گونهها استقرار یافت و روی هر ترانسکت از 10 پلات 1 مترمربعی استفاده شد. در هر پلات لیست گونهها و تعداد آنها یادداشت گردید، سپس شاخصهای تنوع گونهای، غنای گونهای و یکنواختی گونهای از دادهها محاسبه شد. شاخص تنوع گونهای سیمپسون برای منطقه مطالعه 114/0 برآورد شد که نشاندهنده تنوع نسبتاً زیاد است، همچنین شاخص تنوع گونهای شانون- واینر 2/81 بدست آمد که تنوع بیشتر از حد متوسط را نشان میدهد. یکنواختی گونهای نیز براساس شاخصهای استفاده شده در این مطالعه، در حد متوسط بوده است. از نظر غنای گونهای در منطقه 116 گونه جمعآوری شد که به 63 جنس و 18 تیره تعلق دارند.