عالم چراغیان؛ سمیه دهداری؛ محمد فرجی؛ علی آریاپور
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 454-464
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر عملیات اصلاحی مختلف بر شاخصهای اکولوژیکی سلامت مرتع با استفاده از روش LFA در مراتع چاه شیرین بهبهان انجام شد. برای این منظور سه سایت عملیات اصلاحی کاشت درخت کهور (Prosopis juliflora) عملیات احداث کنتور فارو و عملیات کشت درخت اوکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) که در سال 1379 اجرا شده است، همراه با سه منطقه شاهد در کنار ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر عملیات اصلاحی مختلف بر شاخصهای اکولوژیکی سلامت مرتع با استفاده از روش LFA در مراتع چاه شیرین بهبهان انجام شد. برای این منظور سه سایت عملیات اصلاحی کاشت درخت کهور (Prosopis juliflora) عملیات احداث کنتور فارو و عملیات کشت درخت اوکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) که در سال 1379 اجرا شده است، همراه با سه منطقه شاهد در کنار آنها انتخاب گردید. به منظور نمونهبرداری در هر سایت 3 ترانسکت 100 متری بر اساس اقلیم، تیپ گیاهی و تغییرات پوشش گیاهی با فاصله 50 متر در یک طرح تصادفی - سیستماتیک در جهت شیب منطقه مستقر گردید. برای تعیین ویژگیهای کارکردی مرتع شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی با استفاده از روش LFA و به کارگیری از 11 شاخص سطح خاک تعیین گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در اثر فعالیتهای مدیریتی اعمال شده شاخصها و ویژگیهای کارکردی مرتع تغییر یافتهاند. به طوری که نتایج آزمون تی مستقل برای سه مشخصه کارکردی در قطعات و میان قطعات گیاهی هر منطقه نسبت به منطقه شاهد آن تفاوت معنیداری را نشان داد (05/0>P). همچنین بر اساس نتایج حاصل از آزمون تجزیه واریانس مقایسه سه منطقه اصلاحی، برای سه مشخصه کارکردی (پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی) در قطعات مورد بررسی تفاوت معنیدار در سطح 1 درصد مشاهده گردید. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق برای عملیات کشت درخت کهور و احداث کنتورفارو از نظر مشخصههای کارکردی نسبت به سایت درخت اوکالیپتوس شرایط بهتری را نشان داد. بنابراین میتوان اظهار داشت که عملیات اصلاحی باعث بهبود کارکرد مرتع گردیدند و مطالعات عملکرد مرتع با استفاده از شاخصهای ساده در آشکارسازی تاثیر عملیات اصلاحی و مدیریتی بسیار موثر است.
فرزاد احمدی؛ قدرت الله حیدری؛ فاطمه شفیعی
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 102-115
چکیده
مراتع بیش از 53 درصد از مساحت کشور را شامل میشوند. این عرصهها نیازمند اعمال مدیریتی صحیح با هدف حفظ، احیا، توسعه و بهرهبرداری بهینه هستند. امروزه تلاش برای حفاظت، احیا و بهرهبرداری مراتع در حوزههای آبخیز با مشارکت بهرهبرداران در چارچوب طرحهای مرتعداری به عنوان یک برنامه مدون مدیریتی گامی اساسی در راستای توسعه پایدار ...
بیشتر
مراتع بیش از 53 درصد از مساحت کشور را شامل میشوند. این عرصهها نیازمند اعمال مدیریتی صحیح با هدف حفظ، احیا، توسعه و بهرهبرداری بهینه هستند. امروزه تلاش برای حفاظت، احیا و بهرهبرداری مراتع در حوزههای آبخیز با مشارکت بهرهبرداران در چارچوب طرحهای مرتعداری به عنوان یک برنامه مدون مدیریتی گامی اساسی در راستای توسعه پایدار است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر میزان تمایل بهرهبرداران به مشارکت در طرحهای اصلاح و احیا مراتع در چهار محدوده عرفی از شهرستان دهگلان بود. تعداد نمونه با استفاده از رابطه کوکران و تطبیق آن با جدول کرجسی و مورگان 68 نفر انتخاب گردیده است. یافتههای این پژوهش نشان داد که بین عوامل اجتماعی و عوامل اقتصادی با میزان تمایل بهرهبرداران به مشارکت در طرحهای اصلاح و احیای مراتع رابطه مثبت و معنیداری وجود داشت. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان میدهد که از بین متغیرهای تأثیرگذار بر میزان تمایل بهرهبرداران به مشارکت 4 متغیر عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، تحصیلات و تعداد دام مجموعأ 80 درصد از واریانس میزان تمایل بهرهبرداران به مشارکت در طرحهای اصلاح و احیای مراتع را تبیین کردند.
سمیه دهداری؛ حسین ارزانی؛ حمید موحد؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ حسین شعبانعلی فمی
دوره 21، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 383-393
چکیده
یکی از راهحلهای اصلی در جلوگیری از تخریب مراتع بهرهبرداری اصولی از مراتع در قالب طرحهای مرتعداری است. در این راستا دفتر فنی مرتع طی برنامههای پنج ساله اول، دوم و سوم اقتصادی برای سطوح وسیعی از مراتع که در حدود 20 میلیون هکتار است، اقدام به تهیه طرحهای مرتعداری نمودهاست. تهیه و اجرای این طرحها مستلزم صرف هزینه و وقت زیادی ...
بیشتر
یکی از راهحلهای اصلی در جلوگیری از تخریب مراتع بهرهبرداری اصولی از مراتع در قالب طرحهای مرتعداری است. در این راستا دفتر فنی مرتع طی برنامههای پنج ساله اول، دوم و سوم اقتصادی برای سطوح وسیعی از مراتع که در حدود 20 میلیون هکتار است، اقدام به تهیه طرحهای مرتعداری نمودهاست. تهیه و اجرای این طرحها مستلزم صرف هزینه و وقت زیادی است که انتظار میرود نتایج مثبت حاصل از این طرحها پاسخگوی این هزینهها باشد. در این راستا مقایسه مراتع دارای این شیوه مدیریتی رایج با سایر مراتع، ضروری بنظر میرسد. مطالعه حاضر ضمن اولویتبندی عوامل، نشاندهنده وضعیت بهرهبرداری با استفاده از فرایند سلسله مراتبی (AHP) به مقایسه وضعیت بهرهبرداری 60 مرتع طرحدار با 60 مرتع بدون طرح در مراتع سمیرم پرداختهاست. پژوهش حاضر در ابتدا از روش دلفی(Delphi) به صورت مقایسات زوجی (Pair Wise)و با استفاده از نرمافزارExpert choice نسبت به اولویتبندی معیارهای وضعیت بهرهبرداری با توجه به نظرات متخصصان پرداخته و در مرحله بعد با توجه به معیارهای مشخص شده مقایسه 60 مرتع طرحدار و بدون طرح انجام شد. روش جمعآوری اطلاعات و آمار برای انجام مقایسه، آمیزهای از روش تحقیق اسنادی و میدانی بود. بدین منظور پرسشنامهای با سئوالاتی مانند مشخصات فردی و شاخصهای وضعیت بهرهبرداری طراحی شده و در مطالعات میدانی در جامعه آماری، ضمن تکمیل پرسشنامههای طرح شده بهمنظور محاسبه عملکرد و تعیین وضعیت (به روش چهارفاکتوری)، تولید (به روش قطع و توزین) و گرایش مراتع (به روش ترازوی گرایش)، برداشتهای مستقیم از مراتع نمونه انجام شد. نتایج نشاندهنده اختلاف معنیدار در تولید مرتع، گرایش، وضعیت مرتع و چرای زودرس در مراتع طرحدار و بدون طرح در سطح 1 درصد و اختلاف معنیدار تعداد دام موجود به دام مجاز، تجاوز به مرتع، میزان مشاجره و درگیری بین بهرهبرداران یک مرتع و نگرش بهرهبرداران نسبت به طرح مرتعداری در مراتع مورد مقایسه در سطح 5 درصد بود.
میر منصور خلیقی؛ نعمت ا... خلیقی؛ مهدی فرحپور
دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1385، ، صفحه 82-93
چکیده
با توجه به نقش شیوههای مختلف بهرهبرداری از مراتع و تاثیرآن در بهبود و تخریب مراتع و وجود شیوههای مختلف بهرهبرداری در کشور، اقدام به مقایسه شیوههای افرازی، مشاعی و شورایی دارای طرح مرتعداری و شیوه های مشاعی و شورایی بدون طرح مرتعداری از نظر وضعیت، تولید، گرایش، تعداد دام مازاد در واحد سطح و سطح حداقل مرتع برای هر بهرهبردار ...
بیشتر
با توجه به نقش شیوههای مختلف بهرهبرداری از مراتع و تاثیرآن در بهبود و تخریب مراتع و وجود شیوههای مختلف بهرهبرداری در کشور، اقدام به مقایسه شیوههای افرازی، مشاعی و شورایی دارای طرح مرتعداری و شیوه های مشاعی و شورایی بدون طرح مرتعداری از نظر وضعیت، تولید، گرایش، تعداد دام مازاد در واحد سطح و سطح حداقل مرتع برای هر بهرهبردار گردید و شیوههای مختلف از نظر این عوامل مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت تا بهترین شیوه یا شیوهها از نظر حفظ پایداری اکولوژیکی معرفی گردد. سپس بررسی پایداری اجتماعی در بهره برداری از مراتع به وسیله پرسشنامه تحت شاخصهای دخیل در امر مرتعداری (زمین، سرمایه و کار) مورد مطالعه قرار گرفت تا رابطه وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهرهبرداران در هر شیوه با حفظ مراتع توسط انها به صورت توصیفی مورد سنجش قرار گیرد. در این راستا نقشه سامان عرفی حوزه سد امیرکبیر با 71 سامان تهیه و 24 سامان از 6 شیوه بهره برداری (هر یک چهار تکرار) جهت اندازه گیری عوامل ذکر شده انتخاب گردید. پس از بحث ونتیجه گیری در مورد هریک از شیوه های بهره برداری نمایش عمیق و تنگاتنگ پایداری اکولوژیکی و پایداری اجتماعی مشاهده گردید.عدم تفاوت معنیدار مراتع طرحدار و بدون طرح در هر یک از شیوههاومشاهده تفاوت همراستای اکولوژیکی واجتماعی مراتع ، ناشی از شیوههای مدیریتی افرازی، مشاعی و شورایی نتایج دیگر این تحقیق میباشد. درپایان شیوه افرازی طرحدار با تأکید بر قسمت افرازی بودن، نه طرحدار بودن، به عنوان مطلوبترین شیوه در جهت حغظ وضعیت و بهبود مراتع، تعداد دام مازاد کمتر و سطح حداقل مرتع بیشتر برای هر بهرهبردار معرفی گردید و پایداری اجتماعی مطلوبتر ابن شیوه، موثر در این برتری شناخته شد.