فرشاد کیوان بهجو؛ عادل اسمعیل نژاد اناری؛ سجاد قنبری
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 252-265
چکیده
مراتع به‌عنوان بخش مهمی از منابع طبیعی، بستری برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها در سطوح خرد و کلان مطرح است. افزایش تعداد دام نسبت به گذشته تخریب مراتع را بهدنبال داشته، ازاین‌رو مدیریت چرا از ضروریات است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر اجرای طرح‌های مرتعداری بر میزان تولید و وضعیت اقتصادی مرتع‌داران ییلاقی ...
بیشتر
مراتع به‌عنوان بخش مهمی از منابع طبیعی، بستری برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها در سطوح خرد و کلان مطرح است. افزایش تعداد دام نسبت به گذشته تخریب مراتع را بهدنبال داشته، ازاین‌رو مدیریت چرا از ضروریات است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر اجرای طرح‌های مرتعداری بر میزان تولید و وضعیت اقتصادی مرتع‌داران ییلاقی امینآباد و کورعباسلو شهرستان نیر استان اردبیل بود. به‌منظور تعیین نسبت درآمد به هزینه، ارزیابی اقتصادی و تأثیر اجرای طرح‌ها بر درآمد بهرهبرداران مرتع با استفاده از پرسشنامه اطلاعات جمعآوری شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین درآمد در مرحله قبل (16/4 میلیون ریال در هکتار) و بعد از اجرای طرح مرتعداری (46/5 میلیون ریال در هکتار) در سطح یک درصد وجود داشت. میزان تولید مرتع کورعباسلو در قبل (05/293 کیلوگرم در هکتار) و بعد از اجرای طرح (6/411 کیلوگرم در هکتار) تفاوت آماری معنی‌داری در سطح یک درصد در دوره سوم اجرای طرح (5 ساله سوم) نشان داد. تحلیل رگرسیونی نشان داد که دو متغیر میزان تأثیر اجرای طرح بر وضعیت مرتع و تأثیر پرداخت وام بر اجرای طرح مرتعداری قادر به توجیه 72 درصد تغییرات میزان رضایت بهرهبرداران از نحوه اجرای طرح مرتعداری بودند. نتایج تحلیل اقتصادی اجرای طرح مرتعداری نشان داد که این طرح دارای ارزش خالص فعلی و مثبت به ارزش 6439 میلیون ریال در هکتار میباشد. همچنین نسبت سود به هزینه حدود 5/5 برابری ایجاد نموده است. نتیجه کلّی این تحقیق نشان داد که مراتع دارای طرح نسبت به مراتع بدون طرح از وضعیت بهتری از لحاظ تولیدی و اقتصادی برخوردار بودند. اجرای طرح‌های مرتعداری درصورتی‌که مطابق با شرایط اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی منطقه باشد، میتواند باعث افزایش تولید و بهبود وضعیت و گرایش مراتع شود.
جابر شریفی؛ فرهنگ قصریانی؛ یونس رستمی کیا
دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 829-838
چکیده
گونهL. Festuca sulcata ازگندمیان چند‌ساله ویژه مراتع نیمه‌استپی مناطق آلپی است. به‌منظور ارزیابی کیفیت رشد، عملکرد تولید علوفه و تولید بذر، پنج اکسشن از این گونه در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در شرایط دیم با سه تکرار در ایستگاه سامیان اردبیل کاشته شد. پس از استقرار نهال‌ها، در پایان فصل رویش، صفاتی از قبیل درصد زنده‌مانی، پوشش‌تاجی، ...
بیشتر
گونهL. Festuca sulcata ازگندمیان چند‌ساله ویژه مراتع نیمه‌استپی مناطق آلپی است. به‌منظور ارزیابی کیفیت رشد، عملکرد تولید علوفه و تولید بذر، پنج اکسشن از این گونه در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در شرایط دیم با سه تکرار در ایستگاه سامیان اردبیل کاشته شد. پس از استقرار نهال‌ها، در پایان فصل رویش، صفاتی از قبیل درصد زنده‌مانی، پوشش‌تاجی، ارتفاع بوته، قدرت نهال و عملکرد علوفه و بذر از سال 1389 تا 1393 اندازهگیری گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SAS مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و مقایسه میانگین صفات مورد ارزیابی به روش دانکن در سطح 5% خطا انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد پوشش‌تاجی (77/997 سانتی‌متر‌مربع)، ارتفاع بوته (88/45 سانتیمتر) و قوه نامیه بذر (100%) به اکسشن سرعین-کوه آلوارس تعلق داشت. میانگین تولید علوفه آن 58/528 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بود. در عملکرد تولید بذر بین اکسشن‌ها اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد ولی بین سال‌ها اختلاف معنی‌داری در سطح 1% وجود داشت. میانگین تولید بذر آن در اکوتیپ‌های مورد مطالعه 33/95 کیلوگرم در هکتار بود. در نتیجه اکسشن‌های برتر از این گونه که دارای توان بالایی از نظر تولید علوفه هستند، می‌توانند در فرایند احیاء و توسعه مراتع نیمه‌استپی در منطقه آلپی مورد استفاده قرار گیرند.
فرشاد کیوان بهجو؛ حسن ملازاده اصل؛ جابر شریفی نیارق
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 13-28
چکیده
هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونه‌ای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود.منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری به‌صورت تصادفی- سیستماتیک و ابعاد پلات‌ها با توجه به ساختار پوشش ...
بیشتر
هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی میزان تاثیر تاج پوشش درختی بر مقدار تولید وتنوع گونه‌ای گیاهان علفی در زیراشکوب درختان واقع در منطقه فندقلوی اردبیل بود.منطقه مورد مطالعه پس از استخراج واحدهای ژئومرفولوژیکی یکسان مناطق فندقلو، شغاله دره و نیارق انتخاب گردید. آماربرداری به‌صورت تصادفی- سیستماتیک و ابعاد پلات‌ها با توجه به ساختار پوشش گیاهی به روش سطح حداقل و تعداد پلات‌هابا استفاده از فرمول آماری انتخاب شد؛ سپس فهرست گونههای موجود، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه، خاک لخت ثبت شد. نمونه‌برداری از عرصه‌های مراتع باز و زیراشکوب درختی در چهار کلاس شیبی 10-0، 20-10، 35-20 و 50-35 درصد و در چهار جهت جغرافیایی شمال، جنوب، شرق و غرب انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد تاج پوشش گونههای موجود در زیراشکوب درختان در منطقه فندقلو، نیارق و شغاله دره در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 20، 25 و 25 درصد و بیشترین مقدار درصد پوشش گیاهی در مراتع باز این مناطق در کلاس شیب 20-10 درصد به ترتیب با مقادیر 81، 86 و 86 درصد میباشد. همچنین نتیایج نشان داد که جهت جغرافیایی شمال نسبت به جهت‌های دیگر در همه مناطق در زیراشکوب درختان و مرتع باز دارای بیشترین درصد پوشش میباشد. با مقایسه میانگین اثرات متقابل بین نوع مرتع و کلاسه‌های شیب، بالاترین میزان تولید در مراتع باز مشاهده شد که نسبت به مراتع زیراشکوب تفاوت معنی‌داری داشتند. همچنین میزان تولید گیاهان علفی و اثرات متقابل نوع مرتع و جهات جغرافیایی تفاوت‌های معنی‌داری را در مراتع مورد بررسی نشان داد. بر این اساس مراتع باز در شیب‌های شمالی دارای میزان تولید بالاتر و معنی‌داری نسبت به مراتع زیراشکوب درختی نشان داد. از طرفی نتایج بررسی شاخص‌های تنوع و یکنواختی در مراتع باز و زیر اشکوب درختی نشان داد بالاترین مقادیر این شاخص ها در مراتع زیر اشکوب درختی قابل مشاهده است.
جابر شریفی؛ امرعلی شاهمرادی؛ علی اکبر ایمانی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 221-233
چکیده
بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گون (Astragalus brachyodontus) با اهداف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی و نهایتاً استفاده از آن در برنامههای اصلاح و توسعه مراتع انجام شد، روش بررسی بدین طریق بود که ابتدا به کمک نقشه پوشش گیاهی و بازدید میدانی اقدام به تهیه نقشه رویشگاه این گونه گردید، سپس در مناطق موردمطالعه براساس وسعت و شرایط پوشش گیاهی ...
بیشتر
بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گون (Astragalus brachyodontus) با اهداف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی و نهایتاً استفاده از آن در برنامههای اصلاح و توسعه مراتع انجام شد، روش بررسی بدین طریق بود که ابتدا به کمک نقشه پوشش گیاهی و بازدید میدانی اقدام به تهیه نقشه رویشگاه این گونه گردید، سپس در مناطق موردمطالعه براساس وسعت و شرایط پوشش گیاهی تعداد 6 سایت انتخاب شد، در هر یک از سایتها با روش سیستماتیک تصادفی با پلاتگذاری در امتداد ترانسکت، فاکتورهای مربوط به پوشش تاجی، تراکم، درصد فراوانی و میزان تولید علوفه اندازهگیری گردید. همچنین خصوصیات کیفی از نظر سیستم ریشه، فنولوژی، بذر، زادآوری، ارزش رجحانی و ترکیب شیمیایی گیاه نیز موردمطالعه قرارگرفت. رویشگاههای این گونه از ارتفاع 1100 تا 2200 متری از سطح دریای آزاد در اراضی دامنهای با شیب 5 تا 30 درصد در تمامی جهات جغرافیایی بطور پراکنده مشاهده میشود ولی گستردگی آن در جهات جنوبی و جنوبشرقی بیشتر است، به‌طوری‌که متوسط بارندگی سالانه آن 385 میلیمتر و در متوسط دما در فصل رویش 17 درجه سانتیگراد است؛ عموماً بر روی خاکهای با بافت متوسط شنیلومی تا لومیرسی بدون محدودیت شوری و باpH خنثی بیشتر دیده میشود. میانگین درصد پوشش این گونه در ترکیب پوشش گیاهی کل بین 5 تا 15 درصد و عمق نفوذ ریشه از 30 تا 80 سانتیمتر باتوجه به شرایط خاک متغیر است. شروع رویش نیز بسته به شرایط منطقه متغیر بوده و در مراتع میانبند (ارتفاع 1500 متر) از اواسط فروردین شروع شده تا اواخر اردیبهشتماه به رشد علفی خود ادامه میدهد، اواسط خرداد، اواسط تیر و اوائل مردادماه بهترتیب زمان گلدهی، رسیدن و ریزش بذر میباشد، تولید بذر این گونه زیاد بوده و تجدید حیات آن در مناطق قرقشده بسیار خوب میباشد، ولی در مراتع آزاد بعلت چرای شدید دام زادآوری چندانی ندارد. ارزش رجحانی این گونه براساس آزمایش زمانسنجی چرا، جزو گونههای کلاس I محسوب میشود. با توجه به بالابودن قابلیت هضم و پروتئین خام در مرحله گلدهی، بنابراین بهترین زمان برداشت از این گیاه مرحله گلدهی میباشد. از آفات مهم آن یک نوع زنبور کوچک از تیرهEurytomidae ، است که با تغذیه مغز بذر موجب پوکی بذر میشود.
جابر شریفی
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1381، ، صفحه 537-548
