رضا چمن پیرا؛ رضا سیاه منصور؛ حسین ارزانی
دوره 27، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 204-214
چکیده
یکی از اهداف اصلی ارزیابی مراتع، دست‌یابی به مقدار تولید علوفه گونه های مرتعی است. زیرا در تعیین ظرفیت مرتع و مدیریت چرا، نقش اساسی دارد. اندازه گیری مقدار تولید، مستلزم صرف هزینه و زمان طولانی است، بنابراین یافتن روش‌هایی ارزان، سریع و علمی برای براورد مقدار تولید، می تواند کمک شایانی در ارزیابی پوشش گیاهی و مدیریت مرتع نماید. هدف ...
بیشتر
یکی از اهداف اصلی ارزیابی مراتع، دست‌یابی به مقدار تولید علوفه گونه های مرتعی است. زیرا در تعیین ظرفیت مرتع و مدیریت چرا، نقش اساسی دارد. اندازه گیری مقدار تولید، مستلزم صرف هزینه و زمان طولانی است، بنابراین یافتن روش‌هایی ارزان، سریع و علمی برای براورد مقدار تولید، می تواند کمک شایانی در ارزیابی پوشش گیاهی و مدیریت مرتع نماید. هدف از این پژوهش، یافتن رابطه مناسب بین درصد تاج پوشش گونه ها و کلاس های گیاهی با مقدار تولید آنها ست. برای این منظور، درصد پوشش تاجی گونه ها، طی یک دوره آماری شش ساله، در داخل 60 پلات یک متر مربعی مستقر در امتداد شش ترانسکت 200 متری، بررسی شد. ضمن اینکه هر ساله، مقدار تولید گونه ها در یک چهارم پلات‌ها (25 درصد آنها) که به‌منظور جلوگیری از چرای احتمالی، قفس‌گذاری شده بودند، به روش قطع و توزین اندازه گیری گردید. برای تعیین مقدار تولید علوفه کل، از رابطه رگرسیونی موجود بین پوشش تاجی و تولید گونه‌ها استفاده شد و بر اساس معنی دار بودن معادله (05/0≥P ) و ضریب تعیین (R²)، بهترین معادله برازش داده شد. نتایج نشان داد که بین تولید بهعنوان متغیر وابسته با درصد پوشش تاجی گونه ها به عنوان متغیر مستقل، همبستگی معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ضریب تعیین مربوط به هر کدام از کلاس‌های I، II و III به ترتیب 77/0، 87/0 و 92/0 می‌باشد که مناسب‌ترین رابطه خطی تولید-تاج‌پوشش را برای مدیریت مرتع ارائه مینمایند.
جواد معتمدی؛ حسین ارزانی؛ محمد جعفری؛ مهدی فرح پور؛ محمدعلی زارع چاهوکی
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 241-259
چکیده
محاسبه اصولی ظرفیت چرا، مستلزم در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر آن است. در این پژوهش با مورد توجه قرار دادن عوامل مؤثر بر ظرفیت چرا، مدل ظرفیت چرای بلندمدت مراتع طراحی گردید و بر اساس آن ظرفیت بلندمدت مراتع نیمه‌خشک گلستانکوه، وردشت و پشمکان محاسبه شد. تعیین ظرفیت چرا توسط مدل پیشنهادی، در چهار مرحله شامل برآورد متوسط خوب ...
بیشتر
محاسبه اصولی ظرفیت چرا، مستلزم در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر آن است. در این پژوهش با مورد توجه قرار دادن عوامل مؤثر بر ظرفیت چرا، مدل ظرفیت چرای بلندمدت مراتع طراحی گردید و بر اساس آن ظرفیت بلندمدت مراتع نیمه‌خشک گلستانکوه، وردشت و پشمکان محاسبه شد. تعیین ظرفیت چرا توسط مدل پیشنهادی، در چهار مرحله شامل برآورد متوسط خوب تولید، محاسبه انرژی متابولیسمی در دسترس، محاسبه نیاز روزانه دام و محاسبه ظرفیت چرا انجام گردید. نتایج نشان داد که با توجه به وضعیت خشکسالی رویشگاه‌ها و به‌تبع آن نوسان تولید علوفه در سالهای مختلف، نمی‌توان با یکبار اندازهگیری تولید، ظرفیت چرا را برای بلندمدت محاسبه کرد. از این‌رو، متوسط خوب تولید رویشگاه‌ها مشخص و بر مبنای آن ظرفیت بلندمدت محاسبه شد. متوسط خوب تولید رویشگاه‌های گلستانکوه، وردشت و پشمکان در یک دوره آماری 7-6 سال، به‌ترتیب 425، 8/263 و 3/343 کیلوگرم در هکتار برآورد شد که مرتبط با سالهای 1385، 1380 و 1381 (سالهای نرمال از نظر بارندگی) می‌باشند. ظرفیت چرای بلندمدت رویشگاه‌ها بر مبنای متوسط خوب تولید، در یک دوره چرایی چهارماهه 8/0، 3/0 و 5/0 واحد دامی در هکتار محاسبه شد که به‌ترتیب متعلق به مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان بود و به‌گونه‌ای می‌باشد که اگر 12 ماه پیاپی در منطقه خشکسالی اتفاق بیفتد، در عین‌حال که به پوشش گیاهی صدمه‌ای وارد نخواهد شد، دامدار هم متوجه خسارت چندانی نمی‌شود و مجبور به فروش بیش از اندازه دام‌های خود نخواهد بود. بر این اساس، مساحت لازم برای چرای یک واحد دامی، در مراتع گلستانکوه، وردشت و پشمکان 3/1، 3/3 و 2 هکتار پیشنهاد گردید. مقدار مذکور بر مبنای روش رایج در طرح‌های مرتع‌داری، برابر یک هکتار برای یک دوره 30 سال پیشنهاد شده است که این امر، بیانگر لزوم توجه به عوامل مؤثر بر ظرفیت چرا است و بر کاربرد مدل پیشنهادی، به‌منظور محاسبه ظرفیت چرای بلندمدت مرتع در طرح‌های مرتع‌داری تأکید دارد.
یاسر قاسمی آریان؛ حسین ارزانی؛ اسماعیل فیله کش؛ رضا یاری
دوره 20، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-10
چکیده
تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن بهشمار میرود و شناخت عاملهای مؤثر در آن اهمیت بسیاری دارد. از آنجاییکه میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است، در این پژوهش برآورد تولید با اندازهگیری ابعاد گیاه مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور انجام تحقیق ابتدا رویشگاه درمنه تعیین گردید، سپس 8 ترانسکت ...
بیشتر
تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن بهشمار میرود و شناخت عاملهای مؤثر در آن اهمیت بسیاری دارد. از آنجاییکه میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است، در این پژوهش برآورد تولید با اندازهگیری ابعاد گیاه مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور انجام تحقیق ابتدا رویشگاه درمنه تعیین گردید، سپس 8 ترانسکت 50 متری با فاصله 10 متر از یکدیگر بهطور تصادفی- سیستماتیک در منطقه معرف در نظر گرفته شد. آنگاه در40 بوته از گیاه درمنه که دارای ابعاد مختلف بودند صفات ارتفاع و قطر تاج پوشش بوته یادداشت و تولید هر گونه در پاکت جداگانه قرار داده شد و پس از خشک شدن کامل توسط ترازو وزن گردید. در نهایت دادههای مربوط به تولید، ارتفاع، قطر تاج پوشش و حجم وارد نرم‌افزار SPSS شده و با دستور regression تجزیه و تحلیل آماری روی دادهها انجام شد. نتایج نشان دادند که بین تولید بهعنوان متغیر وابسته با حجم، سطح تاج پوشش و ارتفاع بوتهها بهعنوان متغیرهای ثابت، همبستگی خطی معنیداری در سطح احتمال یک درصد وجود داشته که ضریب تبیین مربوط به هر کدام از روابط خطی موجود به‌ترتیب 88/0، 84/0 و 74/0 می‌باشد. در نهایت مناسب‌ترین رابطه خطی، رابطه تولید- حجم معرفی گردید.
جهانبخش پای‌رنج؛ عطا... ابراهیمی؛ ابوالفضل رنجبر؛ محمد حسن زاده
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 593-607
چکیده
ارزیابی تولید علوفه یکی از مسائل مهم در تعیین ظرفیت چرای مراتع محسوب میشود. شکی نیست که تمامی علوفه تولید شده در مراتع به طور یکسان قابل دسترس نمیباشد و عوامل مختلفی میزان در دسترس بودن علوفه را تحت تأثیر قرار داده و آن را محدود مینمایند. در این تحقیق، عوامل تأثیرگذار بر دسترسی به علوفه مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی منابع ...
بیشتر
ارزیابی تولید علوفه یکی از مسائل مهم در تعیین ظرفیت چرای مراتع محسوب میشود. شکی نیست که تمامی علوفه تولید شده در مراتع به طور یکسان قابل دسترس نمیباشد و عوامل مختلفی میزان در دسترس بودن علوفه را تحت تأثیر قرار داده و آن را محدود مینمایند. در این تحقیق، عوامل تأثیرگذار بر دسترسی به علوفه مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی منابع متعدد، فاکتورهایی مانند فاصله از منابع آبی، تراکم گیاهان بوتهای و درختچهای، شیب و کاربری اراضی از عمدهترین عوامل کاهش‌دهنده دسترسی به منابع علوفهای تشخیص داده شد. تولید با استفاده از روش قطع و توزین و تراکم با استفاده از روش فاصلهای اندازهگیری گردید. به منظور بالابردن دقت دادههای حاصل از 18 شاخص گیاهی و نسبت باندی مختلف استفاده شد تا بهترین شاخص تعیین گردد. در ابتدا تولید بهعنوان متغیر مستقل (X) و شاخصهای گیاهی بهعنوان متغیر وابسته (Y) وارد نرم‌افزار آماری SPSSگردیدند. سپس نقشه تولید براساس برازش بهترین مدل رگرسیونی ایجاد گردید. آنگاه با تعدیل همه عوامل محدودکننده در تولید براساس جدولهای مربوطه، نقشه تولید قابل دسترس ایجاد گردید. نتایج آماری نشان داد که تولید با در نظرگرفتن شیب، تراکم گیاهان بوتهای و درختچهای و همچنین تولید با در نظرگرفتن کلیه عوامل محدود کننده قابلیت دسترسی، با تولید در حالت معمولی تفاوت معنیداری (0.05p<) را داشتهاند، اما فاصله از منابع آبی و دیگر کاربری اراضی تفاوت معنیداری را با روش معمول اندازهگیری تولید (حالتی که هیچ یک از عوامل مؤثر در نظر گرفته نشود) نشان ندادند.
امان... رهبر؛ علی بمان میر جلیلی؛ ناصر باغستانی میبدی
دوره 14، شماره 4 ، دی 1386، ، صفحه 579-588
چکیده
آگاهی از کیفیت علوفه در تعیین ظرفیت چرا و مدیریت بهینه دام و مرتع امری ضروری می‌باشد به همین منظور ارزش غذایی دو گونه غالب Artemisia aucheriو Peteropyron aucheriمراتع آبخوان هرات استان یزد طی سالهای 1385-1383 در پایان دوره رویشی اندازه گیری شد. نمونه گیری بصورت تصادفی در دو تکرار در هر سال بطور جداگانه در عرصه آبخوان و شاهد انجام شد. میزان عناصر فسفر، ...
بیشتر
آگاهی از کیفیت علوفه در تعیین ظرفیت چرا و مدیریت بهینه دام و مرتع امری ضروری می‌باشد به همین منظور ارزش غذایی دو گونه غالب Artemisia aucheriو Peteropyron aucheriمراتع آبخوان هرات استان یزد طی سالهای 1385-1383 در پایان دوره رویشی اندازه گیری شد. نمونه گیری بصورت تصادفی در دو تکرار در هر سال بطور جداگانه در عرصه آبخوان و شاهد انجام شد. میزان عناصر فسفر، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، فیبر، چربی و پروتئین به روش آزمایشگاهی اندازه گیری شد. سپس داده ها در قالب طرح آماری اسپیلت پلات در زمان در سطح خطای 5 درصد تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که میزان بعضی از عناصر در عرصه نسبت به شاهد در سطح خطای 5 درصد اختلاف معنی داری دارند و دامنه تغییرات میزان عناصر درگونه ها در طی سالهای مورد مطالعه از روند یکسانی تبعیت نمیکند، اگر چه گونه های موجود در آبخوان، از آب بارندگی بیشتری نسبت به شاهد بهره مند بوده اند ولی کیفیت علوفه همسو با آن تغییر نکرده است.
