حسین توکلی نکو؛ شهرام بانج شفیعی؛ عباس پورمیدانی
دوره 31، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 1-14
چکیده
سابقه و هدفکشور پهناور ایران بهدلیل قرار گرفتن در منطقه خشک کره زمین و کمبود نزولات جوّی دچار خشکی و افت آبهای زیرزمینی شده است. کاهش نزولات آسمانی و رطوبت خاک، بر پوشش گیاهی خاک تأثیر زیادی دارد. کاربرد انواع مواد جاذب‌الرطوبت که کاهش مصرف آب و افزایش زمان دسترسی گیاه به آب را در خاک میسر مینماید، در حفظ و نگهداری آب نقش زیادی ...
بیشتر
سابقه و هدفکشور پهناور ایران بهدلیل قرار گرفتن در منطقه خشک کره زمین و کمبود نزولات جوّی دچار خشکی و افت آبهای زیرزمینی شده است. کاهش نزولات آسمانی و رطوبت خاک، بر پوشش گیاهی خاک تأثیر زیادی دارد. کاربرد انواع مواد جاذب‌الرطوبت که کاهش مصرف آب و افزایش زمان دسترسی گیاه به آب را در خاک میسر مینماید، در حفظ و نگهداری آب نقش زیادی دارد. صفحات جاذب رطوبت پلانت‌بک از ضایعات سلولزی ساخته می‌شوند و می‌توانند برای افزایش توان نگهداری آب در خاک مناطق خشک به‌ویژه در مناطق بیابانی استفاده شوند. مواد و روش‌هابه‌منظور بررسی اثر صفحات پلانت‌بک بر میزان مصرف آب و رشد گیاه آتریپلکس، پژوهش در محدوده نهال‌کاری حصارسرخ واقع در ده کیلومتری شمال‌شرق شهر قم به مدت سه سال (1397-1399) اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده (split plot) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی شامل 12 پلات در سه تکرار اجرا گردید. کرت اصلی شامل تیمارهای آبیاری در فواصل زمانی 10 روز یکبار (شاهد) و 20 روز یکبار و کرت فرعی شامل دو تیمار استفاده و عدم استفاده از صفحات پلانت‌بک (شاهد) بود. برای بررسی تأثیر صفحات جاذب‌الرطوبت پلانت‌بک بر رشد نهال در انتهای هر فصل رویشی در هر سال صفاتی شامل: زنده‌مانی، ارتفاع و قطر تاج پوشش نهال اندازهگیری شده و با شاهد همان تیمار مقایسه گردید. تجزیه‌های آماری شامل حداقل و حداکثر صفات، انحراف از استاندارد، تجزیه واریانس ساده متغیرها، تجزیه مرکب و مقایسه میانگین‌ها با روش حداقل اختلاف معنی‌دار (LSD) برای صفات رشد ارتفاع نهال و رشد قطر تاج انجام گردید. نتایجدر تیمارهای استفاده از صفحات پلانت‌بک و شاهد در آبیاری با فاصله ده روز از نظر زنده‌مانی نهال اختلافی مشاهده نشد. در حالی که در تیمار صفحات پلانت‌بک و شاهد 5 درصد نهال خشک شده و در تیمار استفاده از صفحات پلانت‌بک، 21 و در شاهد 40 درصد تلفات نهال مشاهده شد. تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد، اثرهای ساده استفاده از صفحات پلانت‌بک، سال و اثر متقابل آبیاری در سال در صفت رشد ارتفاعی نهال آتریپلکس در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. همچنین اثر تیمارهای آبیاری، استفاده از صفحات پلانت‌بک و اثر متقابل آبیاری در سال در سطح احتمال یک درصد و اثر سال در سطح احتمال پنج درصد در صفت رشد قطری تاج نهال آتریپلکس اختلاف معنیداری داشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد، نهال‌های آتریپلکس در تیمار «سال سوم × آبیاری با فاصله 20 روز» با رشد 32/16 سانتی‌متر بیشترین و در تیمار «سال اول × آبیاری با فاصله 20 روز» با رشد 75/9 سانتی‌متر کمترین رشد ارتفاعی را داشتند. همچنین نهال‌های آتریپلکس در تیمار «سال سوم × آبیاری با فاصله 10 روز» با رشد 11/22 سانتی‌متر بیشترین و تیمار (سال دوم × آبیاری با فاصله 20 روز) با رشد 33/17 سانتی‌متر کمترین رشد قطری تاج را داشتند. نتیجه‌گیرینتایج پژوهش نشان داد که تأثیر صفحات پلانت‌بک بر صفات نشان‌دهنده رشد آتریپلکس مؤثر است. استفاده از صفحات پلانت‌بک باعث کاهش تلفات در زنده‌مانی نهال آتریپلکس میگردد. به‌عبارتی، استفاده از صفحات پلانت‌بک می‌تواند در کاهش تلفات نهال آتریپلکس در اراضی شور تأثیر داشته باشد. همچنین رشد ارتفاعی آتریپلکس در تیمار استفاده از صفحات پلانت‌بک بیشتر از شاهد بود. نتایج کلی پژوهش نشان داد که استفاده از صفحات پلانت‌بک می‌تواند در کاهش تلفات نهال آتریپلکس در اراضی شور تأثیر داشته باشد. همچنین رشد قطری و ارتفاعی نهال آتریپلکس در سال‌های بعدی کاشت بیشتر از سال اول بود که می‌تواند بهدلیل امکان استقرار و بهبود شرایط خاک برای رشد گیاه در سال‌های بعدی پس از کاشت در نتیجه استفاده از صفحات پلانت‌بک باشد.
مهشید سوری؛ احسان زندی اصفهان؛ نادیا کمالی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 524-535
چکیده
بررسی تاثیر عوامل محیطی بر عملکرد گیاهان علوفه‌ای، یکی از ضرورت‌های اصلاح، احیاء و توسعه مراتع است. گونه مرتعی Festuca Ovina از گندمی‌های علفی چند‌ساله است. این گونه به دلیل قدرت سازگاری با شرایط کم‌آبی و درجه حرارت پایین تا 20- درجه سانتیگراد، در مراتع نیمه‌استپی کشور، به صورت عنصر اصلی تیپ گیاهی مرتعی به وفور یافت میشود. این ...
بیشتر
بررسی تاثیر عوامل محیطی بر عملکرد گیاهان علوفه‌ای، یکی از ضرورت‌های اصلاح، احیاء و توسعه مراتع است. گونه مرتعی Festuca Ovina از گندمی‌های علفی چند‌ساله است. این گونه به دلیل قدرت سازگاری با شرایط کم‌آبی و درجه حرارت پایین تا 20- درجه سانتیگراد، در مراتع نیمه‌استپی کشور، به صورت عنصر اصلی تیپ گیاهی مرتعی به وفور یافت میشود. این گونه مرتعی، نقش مهمی در تأمین علوفه، تثبیت خاک، جلوگیری از فرسایش و حفاظت خاک در مراتع نیمه‌استپی دارد. بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی تاثیر عوامل شوری و آلاینده بر عملکرد گونه مرتعی Festuca Ovina میباشد. این تحقیق بصورت آزمایش در شرایط گلخانه ای در قالب طرح فاکتوریل برپایه طرح کاملاً تصادفی تحت تأثیر فاکتور اول تیمارهای اکسید مس در 2 سطح (50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر)، نانواکسید مس در 2 سطح (50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) و تیمار شاهد، و فاکتور دوم تیمار کلرید سدیم در 3 سطح (0، 200 و 400 میلیمولار) در 5 تکرار بر روی گیاه Festuca Ovina به صورت گلدانی در گلخانه هیدروپونیک انجام گرفت. پس از طی دو ماه از اعمال تنش، تغییرات کلروفیل، پتاسیم و طول بخش اندام هوایی اندازهگیری شدند. داده های حاصل از اندازهگیری به روش طرح آزمایشی فاکتوریل و با استفاده از نرم افزار SPSS.18 و آزمون چند‌دامنه‌ای SNK مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، گونه Festuca ovina علاوه بر توانایی استقرار و رشد در هر کدام از شرایط تنش شوری و آلاینده، همچنین توانایی استقرار در شرایط توامان (شوری+آلاینده) را نیز دارد، بنابراین می‌تواند مورد توجه خاص برنامه‌ریزان، مدیران منابع طبیعی و محیط زیست قرار گیرد و بعنوان یک گونه سازگار، به منظور اصلاح و احیا مراتع این مناطق پیشنهاد گردد.
علیرضا ارزانی؛ زرین تاج علی پور؛ فرهاد تقی پور؛ احمد اخیانی
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 324-334
چکیده
شور شدن اراضی از معضلات مهم و مخرب در بخش کشاورزی است که بایستی با تدبیر و مدیریت صحیح علمی این روند کنترل شود. اولین گام در این راه، شناسایی و تهیه نقشه مناطق شور است. در چند دهه گذشته استفاده از روش‌های زمین‌آمار و سنجش از دور برای تهیه نقشه شوری خاک و پایش تغییرات آن توسعه پیدا کرده است. هدف از این مطالعه ...
بیشتر
شور شدن اراضی از معضلات مهم و مخرب در بخش کشاورزی است که بایستی با تدبیر و مدیریت صحیح علمی این روند کنترل شود. اولین گام در این راه، شناسایی و تهیه نقشه مناطق شور است. در چند دهه گذشته استفاده از روش‌های زمین‌آمار و سنجش از دور برای تهیه نقشه شوری خاک و پایش تغییرات آن توسعه پیدا کرده است. هدف از این مطالعه مقایسه قابلیت روش‌های زمینآماری مختلف برای تهیه نقشه شوری خاک سطحی در بخشی از دشت میامی واقع در شهرستان میامی استان سمنان میباشد. برای انجام این کار تعداد ۲25 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتیمتری خاک سطحی از محل تقاطع خطوط شبکه منظم به ابعاد 600 * 600 متری با کمک GPS انجام شد و EC، pH و درصد رس نمونههای خاک اندازهگیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که روش کریجینگ با میانگین مطلق خطا 29/2 از دقت بالاتری نسبت به سایر روش‌های میانیابی برخوردار بود و در مقابل روش spline Thin plate با میانگین مطلق خطای 38/4 کمترین دقت را داشته است. بر اساس نقشه تهیه شده در منطقه مورد مطالعه بیشترین مقدار شوری 69/15 ds/m و کمترین مقدار شوری 02/2 ds/m و میانگین شوری در دشت میامی24/5 ds/m میباشد
زهرا سلیمان نژاد؛ احمد عبدل زاده؛ حمیدرضا صادقی پور
دوره 21، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 83-94
چکیده
گیاه Puccinelliadistans گیاهی چند ساله مرتعی و مقاوم به شوری از تیره گندمیان میباشد. این پژوهش بهمنظور بررسی چگونگی اثر سطوح مختلف شوری، بر رشد، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و عناصر معدنی گیاه Puccinelliadistans انجام شد. آزمایش بر پایه طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار در گلخانه به اجرا در آمد. شوری شامل سه سطح 0، 100 و 200 میلیمولار کلرید سدیم بود. ...
بیشتر
گیاه Puccinelliadistans گیاهی چند ساله مرتعی و مقاوم به شوری از تیره گندمیان میباشد. این پژوهش بهمنظور بررسی چگونگی اثر سطوح مختلف شوری، بر رشد، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و عناصر معدنی گیاه Puccinelliadistans انجام شد. آزمایش بر پایه طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار در گلخانه به اجرا در آمد. شوری شامل سه سطح 0، 100 و 200 میلیمولار کلرید سدیم بود. گیاهان قبل از رسیدن به مرحله زایشی برداشت شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمارهای شوری منجر به کاهش صفات رشد شامل طول بخش هوایی و کل، وزن تر و وزن خشک، تعداد برگ و میزان آب نسبی گیاه گردید. شوری سبب افزایش میزان سدیم، کاهش میزان پتاسیم و همچنین کاهش نسبت پتاسیم به سدیم در بخش هوایی و ریشه شد. فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پلیفنلاکسیداز بخش هوایی در تیمار 200 میلیمولار کلرید سدیم نسبت به شاهد کاهش یافتند، هرچند این تیمار شوری فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز محلول و دیوارهای و پلیفنلاکسیداز در ریشه و پراکسیداز دیوارهای در بخشهوایی را افزایش داد. شوری باعث افزایش کلروفیلa، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها و کاهش میزان پراکسید هیدروژن شد، اما اثر معنیداری در میزان پراکسیداسیون لیپید بخش هوایی و ریشه گیاه نداشت. این نتایج نشان میدهد که تیمارهای شوری به‌رغم کاهش رشد و افزایش یون سدیم در گیاه Puccinelliadistans منجر به تنش اکسیداتیو نشده است. احتمال دارد که کاهش میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم و کاهش میزان آب نسبی در کاهش رشد ناشی از شوری دخیل باشد.
بهرام امیری؛ محمدحسن عصاره؛ محمد جعفری؛ بهروز رسولی؛ علی اشرف جعفری
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 233-243
چکیده
امروزه در دنیا پذیرفته شده است که برای مقابله با کمبود غذا برای انسان و دام چارهای جز استفاده از گیاهان مقاوم به شوری و خشکی وجود ندارد. دانشمندان و اکولوژیستها پیوسته در حال تحقیق بر روی گونههایی هستند که ضمن تحمل این تنشها بتوانند بخشی از نیاز جوامع بشری را رفع نمایند و یا از مکانیزم این گیاهان مقاوم بر روی محصولات راهبردی ...
بیشتر
امروزه در دنیا پذیرفته شده است که برای مقابله با کمبود غذا برای انسان و دام چارهای جز استفاده از گیاهان مقاوم به شوری و خشکی وجود ندارد. دانشمندان و اکولوژیستها پیوسته در حال تحقیق بر روی گونههایی هستند که ضمن تحمل این تنشها بتوانند بخشی از نیاز جوامع بشری را رفع نمایند و یا از مکانیزم این گیاهان مقاوم بر روی محصولات راهبردی استفاده کنند. بنابراین شناخت این گونههای مقاوم امری ضروری و اجتنابناپذیر است و اولین گام در این راه بررسی دامنه تحمل به شوری این گونهها میباشد. در این تحقیق، مقاومت گونه Salicornia herbacea و Alhagi persarum در مراحل جوانهزنی و رشد اولیه نسبت به نمکNaCl و Na2SO4در غلظتهای صفر (شاهد)، 50، 100، 150، 200، 300، 400 و 500 میلیمولار در سه تکرار براساس طرح کاملاً تصادفی مطالعه شد. صفات مطالعه شده شامل درصد، سرعت و شاخص جوانهزنی، طول گیاهچه و شاخص بنیهبذر میباشند. برای تجزیه و تحلیل تأثیر نمک NaClو Na2SO4بر روی هر یک از گونهها از تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون مقایسه میانگین دانکن استفاده گردید. برای مقایسه دو گونه نیز از آزمون جفتی وابسته در نرمافزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر دو گونه بین غلظتهای مختلف شوری اختلاف معنیداری وجود دارد. گونه سالیکورنیا و خارشتر در مراحل اولیه رشد و جوانهزنی یک هالوفیت اختیاری میباشند، ولی دامنه تحمل سالیکورنیا در برابر شوری بیشتر از خارشتر میباشد. شرایط جوانهزنی و رشد اولیه سالیکورنیا در برابر شوریهای کم در نمک سولفات سدیم بهتر از نمک کلرید سدیم میباشد. در حالیکه گونه خارشتر بهعنوان یک گونه کلرور پسند معرفی میشود. همچنین در گونه خارشتر خصوصیات رویشی و در گونه سالیکورنیا خصوصیات جوانهزنی در برابر تنش شوری واکنش بهتری نشان میدهد.
بهزاد بهتری؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ فرزانه غلامی
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 526-536
چکیده
تنش شوری از عوامل مؤثر در جلوگیری از جوانهزنی و استقرار گیاهچه محسوب میگردد. نمکها در روند جوانهزنی با محدود کردن مقدار آب در دسترس (اثر اسمزی) و یا به سبب صدمات ناشی از ورود یونها، در روند متابولیسم (اثر یونی) مؤثر میباشند. بهمنظور بررسی اثر تنش یونی و اسمزی ناشی از وجود نمک در محیط بذر دو گونه cristatum Agropyronو Agropyron ...
بیشتر
تنش شوری از عوامل مؤثر در جلوگیری از جوانهزنی و استقرار گیاهچه محسوب میگردد. نمکها در روند جوانهزنی با محدود کردن مقدار آب در دسترس (اثر اسمزی) و یا به سبب صدمات ناشی از ورود یونها، در روند متابولیسم (اثر یونی) مؤثر میباشند. بهمنظور بررسی اثر تنش یونی و اسمزی ناشی از وجود نمک در محیط بذر دو گونه cristatum Agropyronو Agropyron elongatum از محلولهای ایزواسمزی کلرید سدیم (NaCl) و پلیاتیلنگلایکول 6000 (PEG 6000) در سطوح تنش اسمزی صفر، 4 و 8 بار برای القاء اثر یونی و اسمزی استفاده شد. آزمایش فاکتوریل (3×2×2) در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و 50 بذر در هر تکرار انجام شد. درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول ساقهچه و شاخص بنیه بین دو گونه Agropyron با افزایش سطح اسمزی تنش، روند کاهشی معنیداری را نشان دادند. بهطوریکه تنها طول ریشهچه بین سطوح تنش صفر و 4 بار تفاوت معنیداری نشان نداد. محلولهای ایزواسمزی NaCl و PEG 6000 در گونه A. cristatum تفاوت معنیداری نشان نداد، ولی در گونه A. elongatum بین این دو محلول تفاوت معنیداری (0.05>P) مشاهده شد. این مطالعه نشان داد PEG 6000 بهعنوان القاگر عامل اسمزی شوری، اثر بازدارندگی بیشتری نسبت به محلول NaCl بهعنوان عامل یونی داشت. هر چند، با افزایش سطح تنش از شدت متوسط به زیاد، بر میزان سمیت یونی اضافه شد. این بررسی نشان داد که گونه A. elongatum به لحاظ مقاومت به شوری از گونه A. cristatum مقاومتر است.
قادر کریمی؛ محمدحسن عصاره
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 537-546
چکیده
در این تحقیق تغییرات برخی شاخصهای فیزیولوژیکی گونة مرتعی Kochia prostrata که بومی ایران و دارای ارزش غذایی بالایی برای دامهاست، در هنگام مواجهه با تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. بذرهای این گیاه در اتاق رشد و در دمای 2± 25 درجه سانتیگراد و تناوب نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی کشت شدند. برای انجام تحقیق تیمارهای 0، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار ...
بیشتر
در این تحقیق تغییرات برخی شاخصهای فیزیولوژیکی گونة مرتعی Kochia prostrata که بومی ایران و دارای ارزش غذایی بالایی برای دامهاست، در هنگام مواجهه با تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. بذرهای این گیاه در اتاق رشد و در دمای 2± 25 درجه سانتیگراد و تناوب نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی کشت شدند. برای انجام تحقیق تیمارهای 0، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار NaCl اعمال گردید. طرح مورد استفاده در این آزمایش طرح کاملاً تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار بود. برای جلوگیری از شوک اسمزی، تیمارها به تدریج اعمال گردیدند، بعد از گذشت 21 روز از زمان اعمال آخرین تیمار شوری، گیاهان برداشت شدند و شاخصهای پرولین، گلایسین بتائین، قندهای محلول، پتانسیل آبی و محتوای نسبی آب مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد با افزایش غلظت شوری تا 200 میلیمولار NaCl غلظت پرولین، گلایسین بتائین و قندهای محلول افزایش یافت. البته این گیاه با سنتز ترکیبهای سازگار نظیر پرولین و قندهای محلول بهعنوان ساز و کارهای مقاومت به شوری جهت تنظیم اسمزی و سازش با محیطهای شور استفاده مینماید. همچنین بالا بودن محتوای نسبی آب برگ (RWC) تا 150 میلیمولار و کاهش قابل ملاحظه پتانسیل آبی موجب افزایش کارایی مصرف آب میشود و در نتیجه گیاه آب کمتری از طریق تبخیر و تعرق از برگهای خود خارج میکند و پتانسیل آبی نشاندهندة حفظ و نگهداری آماس و در نتیجه افزایش رشد و تولید در سطوح شوری تا 150 میلیمولار نمک بود.
احسان زندی اصفهان؛ محمد جعفری؛ سید جمال الدین خواجه الدین؛ حسین آذرنیوند
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 202-218
چکیده
بهمنظور بررسی شور شدن خاک در اثر تاغکاری در دشت سگزی اصفهان از فن رجبندی[1] استفاده گردید. مطالعه به شیوة نمونهبرداری تصادفی طبقهبندیشده[2] انجام شد و براساس سال کاشت و فیزیونومی ظاهری تاغ، شش منطقه که از نظر وضعیت رشد سیاه تاغها متفاوت بودند (تاغکاریهای موفق و ناموفق) تفکیک گردید. در هر منطقه تعداد 10 نمونه هم سن گونه ...
بیشتر
بهمنظور بررسی شور شدن خاک در اثر تاغکاری در دشت سگزی اصفهان از فن رجبندی[1] استفاده گردید. مطالعه به شیوة نمونهبرداری تصادفی طبقهبندیشده[2] انجام شد و براساس سال کاشت و فیزیونومی ظاهری تاغ، شش منطقه که از نظر وضعیت رشد سیاه تاغها متفاوت بودند (تاغکاریهای موفق و ناموفق) تفکیک گردید. در هر منطقه تعداد 10 نمونه هم سن گونه سیاهتاغ ammodendron C.A.Mey) (Haloxylon انتخاب و شاخصهای رشد گیاه شامل ارتفاع، سطح تاجپوشش، محیط تاجپوشش، قطر تاجپوشش و قطر یقه اندازهگیری شد. همچنین در هر منطقه سه و در مجموع 18 پروفیل خاک حفر و پنج خصوصیت شیمیایی خاک شامل EC، Na+، Cl-، K+ وSAR در پنج افق30 سانتیمتری (150-0 سانتیمتری) اندازهگیری شد؛ و دادهها به روش رجبندی آنالیز گردید. نتایج نشان داد که در تاغکاریهای موفق بهدلیل عدم برخورد ریشه گیاه با سخت لایه، مقدار گسترش عمقی ریشه و جذب آب و املاح، رشد اندامهای هوایی و به تبع آن برگشت لاشبرگ به سطح خاک بیشتر از عاملهای مذکور در تاغکاریهای ناموفق بوده و با افزایش رشد سیاهتاغ، شور شدن خاک بشدت افزایش یافته است. بدین ترتیب، نقش گونه سیاهتاغ در شور کردن خاک تحت اشکوب خود تأیید شد. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که دامنة شور شدن خاک به افقهای اول و دوم (30 -0 و60-30 سانتیمتری از سطح) محدود شده و افقهای سوم، چهارم و پنجم خاک تحت تأثیر قرار نگرفته اند.
عباس پورمیدانی؛ محمدرضا نائینی؛ حسین باقری؛ قادر کریمی
دوره 18، شماره 1 ، خرداد 1390، ، صفحه 58-70
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف شوری بر خصوصیات مورفولوژیکی، رویشی و فیزیولوژیکی سه گونه مرتعی Ag. elongatum، Agropyron desertorum و Hordeum fragilis در گلخانه‌ی مزرعه فدک قم انجام شد. طرح به‌صورت فاکتوریل شامل سه گونه مرتعی بهعنوان فاکتور اول و پنج سطح شوری صفر (شاهد)، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار کلرور سدیم بهعنوان فاکتور دوم و با طرح پایه ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف شوری بر خصوصیات مورفولوژیکی، رویشی و فیزیولوژیکی سه گونه مرتعی Ag. elongatum، Agropyron desertorum و Hordeum fragilis در گلخانه‌ی مزرعه فدک قم انجام شد. طرح به‌صورت فاکتوریل شامل سه گونه مرتعی بهعنوان فاکتور اول و پنج سطح شوری صفر (شاهد)، 50، 100، 150 و 200 میلیمولار کلرور سدیم بهعنوان فاکتور دوم و با طرح پایه کاملاً تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. طول مدت اعمال تنش شوری 66 روز بود. در مدت اجرای آزمایش 27 متغیر مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که از نظر بیشتر صفات، گونههای تحت بررسی و سطوح مختلف شوری با یکدیگر اختلاف معنیداری داشتند. البته مقایسه میانگین صفات در 15 تیمار اثر متقابل گونه * شوری نشان داد که تیمارهای شاهد و شوری 50 میلیمولار در هر سه گونه تحت بررسی دارای بیشترین مقدار محتوای نسبی آب بوده و کمترین میزان آن در شوری 200 میلیمولار و در دو گونه Agropyronمشاهده گردید. بنابراین کاهش محتوای نسبی آب در این گونهها بهعنوان واکنش گیاه در برابر تنش شوری میباشد. بدین ترتیب، بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار شاهد و در دو گونه Agropyron و کمترین میزان آن در شوری 200 میلیمولار و در هر سه گونه مشاهده شد. بنابراین با افزایش میزان تنش، مقدار کربوهیدرات محلول افزایش یافت. بهطوریکه بیشترین درصد پرولین در شوری 200 میلیمولار و در هر سه گونه مشاهده شد. از بررسی مجموع صفات، آستانه تحمل به شوری در Ag. elongatum و Ag. desertorum را میتوان بهترتیب شوری 150 و 100 میلیمولار و در Hordeum fragilis شوری 50 میلیمولار در نظر گرفت. بنابراین در میان گونهها Ag. elongatum را میتوان گونه متحمل‌تر به شوری دانست. از این رو متغیرهای رشدی دارای همبستگی مثبت و معنیداری با یکدیگر بودند و همبستگی منفی و معنیداری با متغیرهای میزان هیدرات‌های کربن و درصد پرولین داشتند. مقدار کلروفیل کل با محتوی نسبی آب همبستگی مثبت و معنی‌دار و با کمبود آب نسبت به حالت اشباع، قندهای محلول و درصد پرولین همبستگی منفی و معنیداری نشان داد.
همت کریمی؛ احمد عبدل زاده؛ حمید رضا صادقی پور؛ پویان مهربان؛ عباسعلی نوری‌نیا
دوره 18، شماره 1 ، خرداد 1390، ، صفحه 172-186
چکیده
شوری یکی از مهمترین عوامل کاهش محصولات کشاورزی و رستنی‌های طبیعی در بسیاری از مناطق دنیا ازجمله ایران است. سسبانیا آکیولاتا از تیره بقولات گیاهی علوفه‌ای خوشخوراک و نسبتاً مقاوم به شوری است که می‌تواند برای احیای مراتع لب‌شور بکار برده شود. این پژوهش به منظور ارزیابی سطوح مقاومت به شوری این گیاه با تکیه بر انباشتگی یونها ...
بیشتر
شوری یکی از مهمترین عوامل کاهش محصولات کشاورزی و رستنی‌های طبیعی در بسیاری از مناطق دنیا ازجمله ایران است. سسبانیا آکیولاتا از تیره بقولات گیاهی علوفه‌ای خوشخوراک و نسبتاً مقاوم به شوری است که می‌تواند برای احیای مراتع لب‌شور بکار برده شود. این پژوهش به منظور ارزیابی سطوح مقاومت به شوری این گیاه با تکیه بر انباشتگی یونها و تغییرات تشریحی انجام شده است. بدین منظور بذر سسبانیا در محیط کشت شنی در گلخانه با محلول هوگلند کاشته شد. بهنحویکه طرح آزمایش کاملاً تصادفی و تیمارهای آزمایش شامل سه سطح شوری شاهد، 75 و 150 میلیمولار کلرید‌سدیم بود. گیاهان بعد از دو ماه تیماردهی برداشت شدند. نتایج این آزمایشها نشان داد که شوری وزن تر و خشک ریشه و بخش هوایی گیاهان و میزان آب نسبی را کاهش داد. بهطوریکه با افزایش شوری مقدار یون‌های سدیم و کلر در گیاه افزایش یافت و این افزایش در برگ نسبت به ریشه چشمگیرتر بود. بهعلاوه اینکه مقدار یون پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در ریشه و بخش هوایی گیاهان تحت شوری کاهش و میزان اسیدهای آمینه و قندهای محلول در برگ این گیاهان افزایش یافت. همچنین شوری سبب افزایش ضخامت پارانشیم نردبانی و ضخامت کل برگ شد، در حالی که ضخامت پارانشیم اسفنجی برگ کاهش یافت. بهعلاوه اینکه شوری کاهش نسبت پوست به استوانه آوندی در ریشه گیاهان را سبب شد. این نتایج آشکار میسازد که احتمالاً سسبانیا یون‌های سدیم و کلر را در واکوئل‌ها و اسیدهای آمینه و قندها را احتمالاً در سیتوسول یاخته‌های برگ ضخیم شده با پارانشیم نردبانی انباشته نموده و از این طریق تنظیم اسمزی و جذب آب گیاه با حداقل انرژی انجام میشود. بهعلاوه اینکه افزایش سطح استوانه آوندی در مقایسه با پوست ریشه نیز ممکن است جذب آب را تحت شوری تسهیل کند
ابوالقاسم دادرسی سبزواری؛ مجتبی پاکپرور
دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1386، ، صفحه 33-52
چکیده
هدف اصلی از تحقیق حاضر، بررسی کمیت پیشروی یا تجدید حیات بیابان و تجزیه و تحلیل وضعیت و دلایل پیشروی آن در مساحتی حدود 410 هزار هکتار از اراضی دشت سبزوار میباشد. بدین منظور، داده‌های رقومی ماهواره لندست تی ام مربوط به دو سری زمانی 13 می‌سال 2001 میلادی و 29 آوریل سال 1987 میلادی بعد از اصلاح هندسی مورد استفاده قرار گرفت. براساس یک الگوی ...
بیشتر
هدف اصلی از تحقیق حاضر، بررسی کمیت پیشروی یا تجدید حیات بیابان و تجزیه و تحلیل وضعیت و دلایل پیشروی آن در مساحتی حدود 410 هزار هکتار از اراضی دشت سبزوار میباشد. بدین منظور، داده‌های رقومی ماهواره لندست تی ام مربوط به دو سری زمانی 13 می‌سال 2001 میلادی و 29 آوریل سال 1987 میلادی بعد از اصلاح هندسی مورد استفاده قرار گرفت. براساس یک الگوی از پیش طراحی شده که در آن انتخاب حداقل یک نمونه در هر 1000 هکتار مورد توجه قرار گرفته بود، نقاطی در محدوده محل تحقیق انتخاب و از خاک و پوشش گیاهی آنها نمونه و یادداشت برداری و عاملهای مرتبط با شوری خاکها در آزمایشگاه اندازه گیری شد. ارتباط رگرسیونی EC خاکها با ارزش عددیDN)) باندهای اصلی، نسبتهای مختلف طیفی، شاخصهای مختلف و انواعی از تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) برای پیکسلهای متناظر محاسبه گردید. براین اساس همبسته ترین باندها برای شرکت در طبقه بندی تعیین که شامل باندهای اصلی 5، 2 وPCA سوم از باندهای 4، 3، و 2 بودند. بعد هر دو تصویر 1987 و 2001 با شرکت باندهای یاد شده و براساس دسته بندی داده‌های صحرایی در درجات شوری 5 گانه (بدون شوری، شوری کم، شوری متوسط، شوری زیاد و سطوح نمکی) مورد طبقه بندی با روش بیشینة درست نمایی (ML) قرار گرفتند. تصویر پس زمینة مرحله طبقه بندی در رایانه، FCC521 بود که براساس تعیین شاخص مطلوبیت به عنوان بهترین ترکیب باندی با بیشترین اطلاعات انتخاب گردید. در این بررسی همچنین نقشه تغییرات سطح و شوری آبهای زیرزمینی با تجزیه و تحلیل آمار دراز مدتِ 28 ساله چاههای پیزومتری و بررسی کیفیتِ وزارت نیرو تهیه و تحلیل گردید. نتایج بررسی نشان میدهد که تغییر قابل ملاحظه‌ای در سطح اراضی غیر شور حادث نگشته و تغییرات دسته‌های اراضی شور به گونه ای است که هیچ زمین شوری به غیر شور تبدیل نشده، ولی از وسعت دسته‌های با شوری متوسط به بالا به صورت پلکانی کاسته و بر مساحت اراضی با شوری کم افزوده شده است. این مطالعه همچنین تغییری را در سطح اراضی گچی نشان نداد. کاربری اراضی در منطقه مورد پژوهش شاهد افزایش بیش از 3600 هکتاری در سطح اراضی کشاورزی و افزایشی حدود 700 هکتار به مناطق شهری میباشد و تغییر محسوس دیگری در سایر طبقات بوجود نیامده است. بررسی تغییرات محدوده تپه‌های ماسه ای نشان داد که 6/2756 هکتار در جـــهت شمال و شرق، به تپه‌های ماسه‌ای منطقه اضافه شده است، همچنین بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی در منطقه بیانگر سیر نزولی سطح آبهای زیرزمینی و افزایش شوری آنها، به ویژه در جنوب شرق منطقه میباشد. نتیجه دیگر اینکه، در بررسی روند بیابانزایی، بکارگیری داده‌های سنجش از دور و در تلفیق با یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، امکان پذیر است.
مجتبی پاک پرور؛ یوسف علی سعادت
دوره 10، شماره 3 ، آبان 1382، ، صفحه 357-379
مجتبی پاک پرور؛ مرتضی ابطحی
دوره 8، شماره 4 ، دی 1380، ، صفحه 93-122
