جواد معتمدی (ترکان)؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ یاسر قاسمی آریان
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 فروردین 1402
چکیده
ارائه مدلهای مدیریتی عرصههای طبیعی، بهدلیل وسعت زیاد و عدم امکان دسترسی به تمام سطح، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا، مراتع کوهستانی امام کندی، بهمنظور ارائه مدل مکانی- اکولوژیکی، هدف پژوهش قرار گرفت. واحدهای همگن اکولوژیک، با تلفیق لایههای طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی ...
بیشتر
ارائه مدلهای مدیریتی عرصههای طبیعی، بهدلیل وسعت زیاد و عدم امکان دسترسی به تمام سطح، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا، مراتع کوهستانی امام کندی، بهمنظور ارائه مدل مکانی- اکولوژیکی، هدف پژوهش قرار گرفت. واحدهای همگن اکولوژیک، با تلفیق لایههای طبقات ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی و تیپهای گیاهی، تهیه شد. با توجه به خصوصیات اکولوژیکی و محیطی هر واحد همگن اکولوژیک و در نظر گرفتن ضوابط و معیارهای ارزیابی توان کاربری مرتع، نسبت به ارزیابی توان و تناسب استفاده از مراتع، اقدام گردید. با توجه به وضعیت و گرایش مرتع، روش مرتعداری و سیستمهای چرایی، برای هر یک از کلاسهای مرتعی، ارائه شد. بر اساس نتایج؛ 23 واحد همگن اکولوژیک، تشخیص داده شد که بخشهای زیادی از آن به اراضی مرتعی با کلاس یک تا سه اختصاص دارد. بر این اساس؛ در 9/26 درصد (4/248 هکتار) از مراتع که دارای وضعیت خوب و توان کلاس یک میباشند، روش مرتعداری تعادلی در نظر گرفته شد. در 4/37 درصد (4/346 هکتار) که دارای وضعیت متوسط و توان کلاس دو میباشند، روش مرتعداری طبیعی توصیه گردید. عملیات اصلاح مرتع یا مرتعداری مصنوعی، برای 7/35 درصد (9/329 هکتار) اراضی که دارای وضعیت ضعیف و توان کلاس سه میباشند، پیشنهاد گردید. بهمنظور جلوگیری از فرسایش و افزایش تولید علوفه، برای دیمزارهای رها شده نیز روش مرتعداری مصنوعی توصیه شد. نتایج بیانگر آن است که کاربرد مدل مکانی- اکولوژیکی و بهتبع آن شناسایی مناطق همگن اکولوژیک بهعنوان واحدهای مدیریتی و برنامهریزی در سطح کلان، بهعنوان روشی توانا و کمهزینه، علاوه بر ارزیابی توان مراتع، قادر است مدیریت مرتع را در پیشنهاد روش مرتعداری و سیستمهای چرایی و مکانیابی عملیات اصلاح مرتع، کمک نماید.
الهام فخیمی؛ جواد معتمدی (ترکان)؛ زینب قلی پور
دوره 30، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 60-93
چکیده
با استفاده چندمنظوره از مراتع، میتوان فشار چرا در مراتع را کاهش داد و گام مهمی، جهت حفظ اکوسیستمهای مرتعی و ارتقاء خدمات اکوسیستمی مرتبط با آنها، برداشت. ازاینرو، پژوهش حاضر باهدف مشخص نمودن اولویت استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی مراتع کوهستانی کوهرنگ از جنبههای چرای دام، پرورش زنبورعسل و بهرهبرداری از گیاهان ...
بیشتر
با استفاده چندمنظوره از مراتع، میتوان فشار چرا در مراتع را کاهش داد و گام مهمی، جهت حفظ اکوسیستمهای مرتعی و ارتقاء خدمات اکوسیستمی مرتبط با آنها، برداشت. ازاینرو، پژوهش حاضر باهدف مشخص نمودن اولویت استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی مراتع کوهستانی کوهرنگ از جنبههای چرای دام، پرورش زنبورعسل و بهرهبرداری از گیاهان دارویی، انجام شد. برای این منظور، کلاس هر یک از گونههای گیاهی برای انواع استفاده، مشخص گردید و با مقایسه کلاسهای مختلف و لحاظ نمودن گونههای مرغوب (گیاهان کلاس I و II) برای چرای دام؛ اولویت استفاده از هرگونه، تعیین شد. در آخر، بر مبنای سهم انواع استفاده برای مجموع گونههای گیاهی موجود در ترکیب گیاهی، نسبت به نوع استفاده چندمنظوره از پوشش گیاهی، تصمیم گرفته شد. بر مبنای نتایج، 178 گونه گیاهی متعلق به 32 خانواده و 138 جنس در ترکیب گیاهی منطقه، پراکنش دارند. از جنبه چرای دام، به ترتیب 79/11، 21/29، 31/48 و 67/10 درصد از گونهها، دارای کلاس خوشخوراکی I، II، Ш قابل چرا و Ш غیرقابل چرا، میباشند.از نظر زنبور داری، گیاهان با جذابیت خوب (کلاس I)، جذابیت متوسط (کلاس II)، جذابیت کم (کلاس III قابلاستفاده) و گیاهان بدون جذابیت (کلاس III بدون استفاده)، به ترتیب 79/11، 94/44،49/4 و 76/38 درصد از سهم گونهها در ترکیب گیاهی را تشکیل میدهند. گونههای خوراکی و دارویی قابلاستفاده حدود 50 درصد ترکیب گیاهی را شامل میشوند که به ترتیب 10/19، 85/16، 92/12 و 50 درصد از گونهها، دارای کلاس مطلوبیت I، II، Ш قابلاستفاده دارویی و Ш غیر قابلاستفاده دارویی، میباشند. ضمن اینکه، 53/18 درصد گیاهان دارویی، قابل چرای دام هستند و در کلاس خوشخوراکی I و II ازلحاظ چرای دام قرار دارند. نتایج بیانگر آن است که بهرهبرداری از گیاهان دارویی در معیشت بهرهبرداران منطقه مؤثر است و با توجه به فنولوژی گونههای گیاهی و قطعهبندی مرتع، میتوان در چارچوب استفاده چندمنظوره، از پوشش گیاهی بهرهبرداری کرد.
مرتضی خداقلی؛ راضیه صبوحی؛ مینا بیات؛ پروانه عشوری؛ جواد معتمدی (ترکان)
دوره 29، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 530-541
چکیده
شناخت عوامل محیطی موثر در استقرار پوشش گیاهی، میتواند به مدیریت صحیح اکوسیستمهای مرتعی کمک کند. رویشگاه مطلوب، تأثیرتأثیر بهسزایی بر بقا و تولید مثل گونهها دارد. با پیشرفت علم آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پیشبینی رویشگاه گونههای گیاهی با استفاده از روشهای مدلسازی، میسر شده است. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف تهیه ...
بیشتر
شناخت عوامل محیطی موثر در استقرار پوشش گیاهی، میتواند به مدیریت صحیح اکوسیستمهای مرتعی کمک کند. رویشگاه مطلوب، تأثیرتأثیر بهسزایی بر بقا و تولید مثل گونهها دارد. با پیشرفت علم آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پیشبینی رویشگاه گونههای گیاهی با استفاده از روشهای مدلسازی، میسر شده است. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف تهیه نقشه پیشبینی رویشگاههای گونه B. tomentellus بر پایه مدل پیشبینی اقلیمی، در زاگرس جنوبی (استان فارس) انجام شد. ابتدا با استفاده از 29 ایستگاه سینوپتیک داخل و مناطق مجاور، پایگاه دادهها شامل متغیرهای بارش، دمای شبانه، دمای روزانه و متوسط دما، تشکیل و 19 سنجه اقلیمی محاسبه شد. همچنین با استفاده از مدل رقومی ارتفاع با دقت 30 متر، سه متغیر فیزیوگرافی شامل شیب، جهت و ارتفاع، تهیه شد. سپس با استفاده از نقشههای بهنگام شده طرح شناخت مناطق اکولوژیک و بازدیدهای میدانی، نقاط حضور و غیاب گونه B. tomentellus مشخص شد. با استفاده از رگرسیون لجستیک، رفتار رویش این گونه در منطقه زاگرس جنوبی، مشخص و نقشه مدلسازی شده و معادلات مربوطه در شرایط کنونی، محاسبه شد. با استفاده از معادلات فعلی و قرار دادن دادههای استخراج شده از پایگاهWorldclime ، نقشه پراکنش آینده گونه B. tomentellus، برای سال 2050 تحت سناریوهای اقلیمی RCP4.5 و RCP8.5، تولید گردید. نتایج نشان داد که گونه B. tomentellus تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5، بهترتیب معادل 170 و 260 متر به ارتفاعات بالاتر، مهاجرت خواهد کرد. همچنین مساحت مناطق مناسب رویشگاه گونه، از 8/26 درصد مساحت رویشگاههای مرتعی زاگرس جنوبی در شرایط کنونی، به 5/8 درصد تحت شرایط سناریو RCP4.5 و 7/1 درصد تحت سناریو بدبینانه (RCP8.5)، در سال 2050 کاهش خواهد یافت.
امیر قربانخانی؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی؛ جواد معتمدی (ترکان)
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-10
چکیده
گونه Salsola laricina یکی از عناصر اصلی جوامع گیاهی مراتع استپی منطقه خشکهرود میباشد که حفاظت از آن در مقابل آشفتگیها و فراهم نمودن شرایطی که بتواند توان بازآوری خود را بعد از چرا حفظ نماید، از ملزومات اساسی مدیریت مرتع در اینگونه عرصهها است. از اینرو در پژوهش حاضر، تغییرپذیری صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانهزنی ...
بیشتر
گونه Salsola laricina یکی از عناصر اصلی جوامع گیاهی مراتع استپی منطقه خشکهرود میباشد که حفاظت از آن در مقابل آشفتگیها و فراهم نمودن شرایطی که بتواند توان بازآوری خود را بعد از چرا حفظ نماید، از ملزومات اساسی مدیریت مرتع در اینگونه عرصهها است. از اینرو در پژوهش حاضر، تغییرپذیری صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانهزنی بذر آن، تحت چرای حمایتی، آزمون شد. برای این منظور، با استقرار شبکه نمونهبرداری در داخل و خارج قرق 10 ساله خشکهرود، از پوشش گیاهی آماربرداری و صفات ساختاری و عملکردی گونه Salsola laricina، نظیر؛ درصد پوشش تاجی، تراکم و مقدار تولید علوفه در عرصه، اندازهگیری گردید. سپس در هر یک از مکانها و در فواصل مختلف دوره بذردهی؛ بذر پایههای شاداب و سالم، جمعآوری و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانهزنی بذر نظیر؛ وزن هزار دانه، درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول ریشهچه، ساقهچه، گیاهچه و نهایتا شاخص ویگور (بنیه بذر) در شرایط آزمایشگاهی، اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که مقادیر صفات ساختاری و عملکردی، در داخل قرق، بیشتر از خارج قرق میباشد. در این ارتباط؛ درصد پوشش تاجی، تراکم و مقدار تولید گونه Salsola laricina، بهترتیب در داخل قرق نسبت به خارج قرق، 46/5 و 06/3 درصد، 21600 و 17000 پایه در هکتار و 4/161 و 7/112 کیلوگرم در هکتار میباشد. میانگین ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانهزنی بذرهای جمعآوری شده از داخل قرق، نیز بیشتر از خارج قرق بود. بگونهای که بیشترین شاخص بنیه بذر بهعنوان مجموع برآیندی ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه زنی، در بذرهای مربوط به داخل و خارج قرق، بهترتیب 88/389 و 37/210 میباشد. افزایش مقادیر مذکور، در داخل قرق نسبت به خارج قرق؛ بیانگر تاثیر چرای حمایتی بر بهبود صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانهزنی بذر گونههای مرتعی، در اکوسیستمهای آسیبپذیر مناطق خشک میباشد.
حسن اسلامی؛ جواد معتمدی (ترکان)؛ حبیب نظرنژاد؛ اسماعیل شیدای کرکج
دوره 26، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 613-628
چکیده
تنوع گونهای، از مشخصههای نشاندهنده تغییرات در مراتع است. در این راستا، ارتباط وضعیت مرتع بهعنوان برآیند اقدامات مدیریتی، با تنوع گونهای، بررسی شد. با آزمون همبستگی اسپیرمن و تجزیه واریانس یکطرفه، تغییرات مقادیر شاخص تنوع شانون- وینر تیپهای گیاهی، با وضعیت آنها آزمون شد. سپس با ترسیم منحنیهای رتبه- فراونی ...
بیشتر
تنوع گونهای، از مشخصههای نشاندهنده تغییرات در مراتع است. در این راستا، ارتباط وضعیت مرتع بهعنوان برآیند اقدامات مدیریتی، با تنوع گونهای، بررسی شد. با آزمون همبستگی اسپیرمن و تجزیه واریانس یکطرفه، تغییرات مقادیر شاخص تنوع شانون- وینر تیپهای گیاهی، با وضعیت آنها آزمون شد. سپس با ترسیم منحنیهای رتبه- فراونی و تطبیق مدلهای توزیع فراونی، تیپهای گیاهی با تنوع بالاتر، مشخص و ارتباط آنها با وضعیت مرتع، تفسیر گردید. نتایج نشان داد، شاخص تنوع شانون- وینر با وضعیت مرتع، همبستگی معنیداری ندارد. طبقه وضعیت مرتع نیز بر مقدار تنوع، تاثیر معنیداری ندارد و هر سه طبقه وضعیت (خوب، متوسط، ضعیف) تیپهای گیاهی، از لحاظ شاخص مذکور، در یک گروه آماری قرار گرفتند. بهطورکلی، روند مشخصی بین وضعیت مرتع و مقدار تنوع، مشاهده نشد. نتایج تداعیکننده آن است که بالا بودن مقادیر شاخصهای عددی تنوع، دلیل بر بهبود وضعیت مرتع نیست؛ بلکه باید ترکیب گونهای و فراوانی آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد. ترسیم منحنیهای رتبه- فراونی و تطابق مدلهای توزیع فراونی، نشان داد که در تیپهای گیاهی دارای وضعیت خوب و متوسط، گونههای با فراوانی اندک، کمتر مشاهده میشود و منحنی آن دارای شیب ملایمتری نسبت به تیپهای دارای وضعیت ضعیف است، بنابراین تنوع آنها بالاتر میباشد. در اکثر تیپهای گیاهی، مدل سری هندسی تطابق داشت که نشاندهنده تیپهای گیاهی با تنوع گونهای پائین و وضعیت ضعیف مرتع است. بهطورکلی با توجه به میزان همخوانی نتایج مدلهای توزیع فروانی با وضعیت تیپهای گیاهی، نتایج حاصل بر ضرورت توجه به شاخصهای پارامتری تنوع گونهای در ارزیابی سلامت مرتع، تاکید دارد.
مرتضی مفیدی چلان؛ حسین بارانی؛ احمد عابدی سروستانی؛ جواد معتمدی؛ علیرضا دربان استانه
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 309-324
چکیده
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین ...
بیشتر
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین و اعتبار سنجی شاخصهای ارزیابی پایداری زیستمحیطی جهت سنجش پایداری در سامانهای عرفی ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش 40 شاخص ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی از طریق مصاحبات اکتشافی و مرور منابع مختلف تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوری متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و خبرگان محلی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی و دستیابی به اجماع نظر علاوه بر آمارههای توصیفی از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. شاخصهایی مانند تنوع جانوری، کیفیت بصری، سطح آلودگی صوتی و درجه آلودگی هوا علیرغم اینکه در منابع خیلی تکرار شدند به جهت عدم تناسب با سامانهای عرفی مرتعی در معیار تناسب منطقهای امتیازات پایینی به خود اختصاص دادند. در بین شاخصها بیشترین امتیاز مربوط به شاخص مساحت مرتع و پایینترین آن مربوط به شاخص درجه آلودگی هوا در سامان میباشد. در این پژوهش تعداد 16 شاخص در قالب شش مؤلفه مورد تأیید متخصصان، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی معرفی گردیده است که میتواند در بخش مراتع شروعی برای تدوین مدل ملی شاخصهای ارزیابی پایداری، ایجاد بانک اطلاعات شاخصهای پایداری و کمی نمودن آنها در راستای رسیدن به توسعه پایدار در بخش منابع طبیعی و بخصوص مراتع کشور باشد. همچنین دستگاههای اجرایی میتوانند با استفاده از شاخصهای معرفیشده جهت بهبود وضعیت مراتع، بهرهبرداران و حرکت به سمت پایداری در همه ابعاد برنامهریزی کنند.
علی گهرنژاد؛ پژمان طهماسبی؛ اسماعیل اسدی؛ جواد معتمدی
دوره 24، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-15
چکیده
در تنوع عملکرد برخلاف تنوع گونهای که تنها در ارتباط با فراوانی گونهای میباشد، به جنبههای مختلف تنوع عملکرد در ترکیبات زیستی و نقش جمعیتها در جامعه توجه میگردد. تنوع عملکرد بهطور مستقیمی در ارتباط با خدمات اکوسیستم میباشد که بایومسگیاهی بسیاری از خدمات اکوسیستمی از قبیل تامین غذا، حفاظت، و گرده افشانی را شامل میگردد. ...
بیشتر
در تنوع عملکرد برخلاف تنوع گونهای که تنها در ارتباط با فراوانی گونهای میباشد، به جنبههای مختلف تنوع عملکرد در ترکیبات زیستی و نقش جمعیتها در جامعه توجه میگردد. تنوع عملکرد بهطور مستقیمی در ارتباط با خدمات اکوسیستم میباشد که بایومسگیاهی بسیاری از خدمات اکوسیستمی از قبیل تامین غذا، حفاظت، و گرده افشانی را شامل میگردد. در این مطالعه اقدام به آزمون چندین فرض میگردد(الف) آزمون وجود رابطه نزدیک بین غنای گونه ای با بایومس گیاهی (ب) آزمون وجود رابطه نزدیک بین تنوع عملکرد FAD2 با بایومس گیاهی (ج) توجیه درصد قایل توجهی از تغییرات بایومس گیاهی بوسیله پارامترهای محیطی و ویژگیهای گیاهی. نتایج مطالعه نشان داد که غنای گونه ای جهت پیش بینی بایومس گیاهی با مقدار ضریب همبستگی برابر03/0 بهعنوان شاخصی مناسب بهحساب نمیآید. مقادیرضریب همبستگی شاخص تنوع عملکرد FAD2 با بایومس گیاهی واحدهای نمونه برداری در حدود 4/0 گردید که بهسبب توجیه درصد قابل توجهی از تغییرات بایومس گیاهی میتواند شاخصی نسبتا مناسب در برآورد بایومس گیاهی بهحساب آید. در نهایت، بهمنظور آزمون فرضیه سوم اقدام به ایجاد مدلهای فرضی بر مبنای پارامترهای محیطی و ویژگیهای گیاهی و شاخص تنوع عملکرد FAD2 گردید و مشاهده شد که تلفیق فاکتورهای غیرزنده، ویژگیهای گیاهی و تنوع عملکردی (FAD2) که شامل پارامترهای بارش، طول برگ، ارتفاع گیاه و شاخص FAD2 میگردد، حدود 75 درصد تغییرات تنوع عملکرد بایومس گیاهی را توجیه میکند و بهعنوان مناسبترین مدل پیشبینی بایومس گیاهی بهشمار میآید.
ساوان شاهرخی؛ مهشید سوری؛ جواد معتمدی؛ علیرضا افتخاری
دوره 24، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 98-109
چکیده
گرم شدن هوا اثرات مخربی بر حیات موجودات داشته و سبب تخریب اکوسیستمهای طبیعی، وقوع سیل، خشکسالی و بر هم خوردن تعادل اقلیمی و اکولوژیکی میشود. تشدید اثر گاز گلخانهای در جو در اثر تراکم دی اکسید کربن باعث افزایش گرمای زمین، ذوب یخهای قطبی، وقوع سیلاب های عظیم و نابودی جنگل ها می شود. ترسیب کربن زمینی، توانایی گیاهان و خاک برای جذب ...
بیشتر
گرم شدن هوا اثرات مخربی بر حیات موجودات داشته و سبب تخریب اکوسیستمهای طبیعی، وقوع سیل، خشکسالی و بر هم خوردن تعادل اقلیمی و اکولوژیکی میشود. تشدید اثر گاز گلخانهای در جو در اثر تراکم دی اکسید کربن باعث افزایش گرمای زمین، ذوب یخهای قطبی، وقوع سیلاب های عظیم و نابودی جنگل ها می شود. ترسیب کربن زمینی، توانایی گیاهان و خاک برای جذب دی اکسید کربن از اتمسفر و ذخیره آن در گیاه و خاک است. از این رو راهکاری است که به کاهش کربن اتمسفری و اصلاح تبعات تغییر اقلیم کمک میکند. در پژوهش حاضر، اثر عملیات اصلاحی کنتور فارو بر روی ترسیب کربن در منطقه خلیفان مهاباد استان آذربایجان غربی بررسی شد. در سایتهای مطالعاتی کنتور فارو و شاهد، چهار ترانسکت 100 متری به طور تصادفی و در امتداد هر ترانسکت 5 پلات با فواصل 20 متر، به طور سیستماتیک انداخته شد. بیوماس گیاهی به روش قطع و توزین، در همه پلاتها اندازه گیری شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت یک پروفیل در دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری حفر گردید. نمونههای خاک و گیاه به آزمایشگاه فرستاده شدند. میزان ترسیب کربن برای هر کدام از نمونهها تعیین گردید. دادهها با آزمون های تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون t مورد تحلیل قرار گرفتند. با مقایسه تک تک اجزای گیاهی در دو منطقه مذکور با یکدیگر، این نتیجه حاصل شد که بین اجزای گیاهی شامل فورب، گراس و لاشبرگ تیمار شاهد و فارو از نظر ترسیب کربن، در سطح احتمال 5% تفاوت معنیداری وجود داشت. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که میزان ترسیب کربن در سایت اجرای عملیات کنتور فارو نسبت به سایت شاهد بالاتر بود. علت این امر را میتوان تاثیر مثبت عملیات کنتور فارو بر کنترل رواناب سطحی، ذخیره سازی بارش در خاک و استفاده از رطوبت اضافی جمعآوری شده در داخل فاروها برای رشد گونههای مرغوب مرتعی، افزایش بیوماس گیاهی و در نتیجه بهبود شرایط منطقه و افزایش ترسیب کربن منطقه اجرای کنتور فارو برشمرد.
جواد معتمدی؛ سعیده توپچی زادگان
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 527-542
چکیده
تعیین حد بهرهبرداری مجاز رویشگاههای مرتعی یکی از ملزومات اساسی به منظور محاسبه ظرفیت چرا در طرحهای مرتعداری است. معیارها و شاخصهای مختلفی به منظور تعیین حد بهرهبرداری مجاز رویشگاههای مرتعی ارائه و بکار گرفته شده است که سه معیار وضعیت مرتع، گرایش مرتع و حساسیت خاک به فرسایش، کاربرد بیشتری نسبت به دیگر معیارها دارد. بر همین ...
بیشتر
تعیین حد بهرهبرداری مجاز رویشگاههای مرتعی یکی از ملزومات اساسی به منظور محاسبه ظرفیت چرا در طرحهای مرتعداری است. معیارها و شاخصهای مختلفی به منظور تعیین حد بهرهبرداری مجاز رویشگاههای مرتعی ارائه و بکار گرفته شده است که سه معیار وضعیت مرتع، گرایش مرتع و حساسیت خاک به فرسایش، کاربرد بیشتری نسبت به دیگر معیارها دارد. بر همین اساس در پژوهش حاضر با مد نظر قرار دادن معیارهای ذکر شده، حد بهرهبرداری مجاز تیپهای گیاهی در مراتع کوهستانی هندوان خوی تعیین گردید. برای این منظور ابتدا نقشه تیپهای گیاهی بر اساس نمود ظاهری در مقیاس 25000: 1 تهیه شد. سپس با اندازهگیری پوشش گیاهی در داخل 60 پلات یک متر مربعی که به فواصل 10 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکتهای 100 متری مستقر شده بودند، وضعیت تیپهای گیاهی بر اساس نسخه اصلی روش چهار فاکتوری تعیین و گرایش وضعیت آنها نیز بر مبنای ترازوی گرایش مشخص گردید. همچنین با استناد به نقشه حساسیت خاک به فرسایش مراتع مورد بررسی، کلاس شایستگی حساسیت خاک به فرسایش هر یک از تیپهای گیاهی تعیین گردید. در گام بعد با مد نظر قرار دادن وضعیت و گرایش تیپهای گیاهی و کلاس شایستگی حساسیت خاک به فرسایش آنها و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که حداکثر حد بهرهبرداری در هر منطقه آب و هوایی به منظور حفظ سلامت مرتع، متفاوت پیشنهاد میشود؛ حد بهرهبرداری مجاز هر یک از تیپهای گیاهی تعیین گردید. حداکثر حد بهرهبرداری از تیپهای گیاهی مورد بررسی که معرف مراتع کوهستانی منطقه رویشی نیمه استپی است، در بهترین شرایط از نظر مقادیر شاخصهای هر یک از معیارهای مذکور، 40 درصد در نظر گرفته شد و با توجه به محدودیت شاخصها، مقدار ضریب مذکور در دیگر تیپهای گیاهی تعیین گردید. بر مبنای نتایج، در 4/21 درصد از مراتع منطقه میتوان حد بهرهبرداری 40 درصد، در 6/13 درصد از مراتع، حد بهرهبرداری 30 درصد، در 3/19 درصد از مراتع، حد بهرهبرداری 25 درصد و در 6/27 درصد، حد بهرهبرداری 15 درصد اعمال نمود. در 1/18 درصد از مراتع منطقه به دلیل وضعیت ضعیف، گرایش منفی و خاک حساس به فرسایش، حد بهرهبرداری صفر در نظر گرفته شد و به عنوان غیر قابل بهرهبرداری تلقی گردید. در بیشتر اراضی مرتعی مورد بررسی، آنچه به عنوان عامل محدود کننده عمل کرده و سبب شده که حد بهرهبرداری مجاز مراتع مذکور، به مقدار کم برآورد شود، وضعیت و گرایش مراتع بوده است. بنابراین در انتخاب معیارهای موثر بر حد بهرهبرداری و تعیین حد بهرهبرداری مجاز برای رویشگاههای مرتعی باید دقت لازم به عمل آید و علاوه بر سلامت گیاه، به وضعیت و گرایش مرتع و به عبارت دیگر سلامت اکوسیستم نیز باید توجه گردد.
جواد معتمدی؛ حسین ارزانی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ احمد علیجانپور
دوره 20، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 653-668