فاطمه غلامی؛ طیبه مصباح زاده؛ غلامرضا زهتابیان
دوره 28، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 11-20
چکیده
خشکسالی و گردوغبار ازجمله مخاطرات جوی هستند که به‌دلیل عوامل گوناگون طی سالیان متمادی، گریبان‌گیر مناطق غربی و جنوب‌غربی کشور شده‌اند. از آنجایی که خشکسالی‌های اخیر تأثیر بسزایی در پیدایش و تشدید گردوغبار داشته است. ازاین‌رو مطالعات مربوط به آن هم مهم تلقی میشود. در این مطالعه نوسانهای زمانی و مکانی خشکسالی ...
بیشتر
خشکسالی و گردوغبار ازجمله مخاطرات جوی هستند که به‌دلیل عوامل گوناگون طی سالیان متمادی، گریبان‌گیر مناطق غربی و جنوب‌غربی کشور شده‌اند. از آنجایی که خشکسالی‌های اخیر تأثیر بسزایی در پیدایش و تشدید گردوغبار داشته است. ازاین‌رو مطالعات مربوط به آن هم مهم تلقی میشود. در این مطالعه نوسانهای زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی و گردوغبار استان خوزستان در مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه بررسی شد. برآورد خشکسالی با استفاده از شاخص بارش - تبخیر و تعرق استاندارد (SPEI)و برآورد وقوع گردوغبار بر مبنای کدهای پدیده 07 و 09 با میدان دید کمتر از یک کیلومتر میسر شد. به‌منظور حصول اطمینان انطباق خشکسالی بر فراوانی گردوغبار، اقدام به برقراری روابط همبستگی پیرسون میان دو پدیده گردید. نتایج حاصل از همبستگی نشان از وجود ارتباط مستقیم و معنیدار میان خشکسالی هواشناسی و تعداد روزهای غبارآلود را در استان داد. به‌نحوی‌که بیشترین همبستگی مربوط به ماه‌های فوریه، جولای، ژوئن، آگوست و می میباشد. بیشترین سطح معناداری نیز به فصول زمستان و تابستان و بعد بهار اختصاص یافته است. همچنین همبستگی متقاطع نیز حکایت از آن دارد که رویداد گردوغبار همزمان و یک ماه پس از آن بیشترین تأثیر را از خشکسالی می‌پذیرد.
مهدی جعفری؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسن احمدی؛ طیبه مصباح زاده؛ علی اکبر نوروزی
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 29-39
چکیده
یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی سال‌های اخیر در منطقه خاور‌میانه و ایران، رخداد گرد و غبار میباشد. پایش و کنترل کیفیت ذرات گرد و غبار، در سطح وسیع و با روش‌هایی که از سرعت و دقت بیشتر و هزینه کمتری برخودار باشند، از اهمیت فراوانی برخودار است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از بارزسازی و تحلیل عددی نسبت به تعیین منابع ریزگردها ...
بیشتر
یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی سال‌های اخیر در منطقه خاور‌میانه و ایران، رخداد گرد و غبار میباشد. پایش و کنترل کیفیت ذرات گرد و غبار، در سطح وسیع و با روش‌هایی که از سرعت و دقت بیشتر و هزینه کمتری برخودار باشند، از اهمیت فراوانی برخودار است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از بارزسازی و تحلیل عددی نسبت به تعیین منابع ریزگردها و چگونگی حرکت آنها بر فراز ایران و استان اصفهان در می 2013 بپردازد. در این پژوهش از مدلهای HYSPLIT، NAAPS،COAMPS و تصاویر MODIS استفاده شده است. بارزسازی گرد و غبار بر اساس خصوصیات مربوط به دمای درخشندگی در محدوده مادون قرمز حرارتی سنجنده مادیس ارائه و آستانه‌های دمایی به‌منظور تفکیک این رخداد از اراضی بیابان و ابرها تعیین گردید. به‌منظور ردیابی مسیر حرکت ذرات گرد و غبار از مدل HYSPLIT استفاده شد. براساس نتایج بدست‌آمده از پردازش تصاویر و خروجی مدل شمال عربستان و مسیر جنوب‌غربی- شمال‌شرقی بهترتیب منشأ و مسیر اصلی ورود گرد و غبار برای اصفهان محسوب میشوند. نتایج مدل HYSPLIT با نتایج مدل COAMPS و NAAPS از لحاظ عمق اپتیکی گرد و غبار و غلظت گرد و غبار سطحی و نحوه حرکت توده غلظت مقایسه و تأیید شده است. بارزسازی تصاویر ماهواره‌ای MODIS نیز ایجاد توده گرد و غبار و حرکت آن را به سمت مرکز ایران و استان اصفهان تصدیق می‌کند.
لیلا بیابانی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسن خسروی؛ مهین حنیفه پور
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 158-17
چکیده
مدیریت استفاده بهینه از منابع آب یکی از مهمترین مسائل مطرح در توسعه پایدار به‌شمار می‌آید. با توجه به اهمیت مطالعه آبهای زیرزمینی در زمینه شرب، صنعت و کشاورزی، بررسی تغییرات کیفی آب می‌تواند برای بشر حائز اهمیت باشد. در این پژوهش، به‌منظور بررسی تغییر کمی و کیفی آب زیرزمینی دشت کرج از دو شاخص افت آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی (EC) ...
بیشتر
مدیریت استفاده بهینه از منابع آب یکی از مهمترین مسائل مطرح در توسعه پایدار به‌شمار می‌آید. با توجه به اهمیت مطالعه آبهای زیرزمینی در زمینه شرب، صنعت و کشاورزی، بررسی تغییرات کیفی آب می‌تواند برای بشر حائز اهمیت باشد. در این پژوهش، به‌منظور بررسی تغییر کمی و کیفی آب زیرزمینی دشت کرج از دو شاخص افت آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی (EC) استفاده شده است و هیدروگراف‌های تراز آب با روش تیسن بر پایه دادههای چاه‌های پیزومتری ترسیم و نقشه خطوط هم‌افت، هم‌ارتفاع و هم EC با بهره‌گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترسیم گردیده است. همچنین تغییرات کمی چاه‌ها در ماه‌های مختلف در یک دوره 15 ساله (95-1380) تعیین شد. نتایج حاصل از هیدروگراف‌های تراز آب زیرزمینی نشان میدهد که طی 15 سال میزان افت متوسط سالانه 02/1 متر (102 سانتیمتر) بوده است که به‌نوبه خود موجب کاهش کیفیت آب زیرزمینی نیز شده است. همچنین نقشههای تغییرات کمی نشان میدهد سطح وسیعی از دشت کرج به دلیل عدم تغذیه مناسب و برداشت‌های بی‌رویه از آب زیرزمینی دارای افت آب است. رابطه بین هدایت الکتریکی با آنیون‌ها و کاتیون‌های اصلی (Ca2+, Mg2+, K+ , CL- Na+,So42-, Hco3-)بررسی شد. نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی آب زیرزمینی دشت کرج در همه قسمت‌ها (به‌غیراز آنیون بی‌کربنات) با غلظت یون‌های اصلی موجود در آب رابطه مستقیم دارد که مشخص‌کننده تغییر تیپ آب از بی‌کربناته به سمت سولفاته و کلرور سدیک است. شاخص معیار بارش سالانه (SIAP) نیز برای پنج ایستگاه هواشناسی محاسبه شد و مشخص گردید که برخی از سال‌ها با کاهش بارندگی، بروز خشکسالی و درنتیجه با افزایش افت آب زیرزمینی مواجه شده است.
سعید برخوری؛ رسول مهدوی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حمید غلامی
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 355-365
چکیده
با توجه به رشد روزافزون جمعیت، آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب آشامیدنی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به شمار می‌آید. این منابع در نقاط مختلف به صورت طبیعی یا از طریق فعالیتهای انسانی دچار تغییر کیفیت شده و آلوده میشوند. به همین جهت مدیریت منابع آب دارای اهمیت زیادی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات زمانی ...
بیشتر
با توجه به رشد روزافزون جمعیت، آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب آشامیدنی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به شمار می‌آید. این منابع در نقاط مختلف به صورت طبیعی یا از طریق فعالیتهای انسانی دچار تغییر کیفیت شده و آلوده میشوند. به همین جهت مدیریت منابع آب دارای اهمیت زیادی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت جیرفت جهت مصارف شرب میباشد و همچنین به بررسی نقش کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی در کیفیت آن نیز پرداخته میشود. در این مطالعه از پارامترهای EC، Cl، Ca، mg، Naو So4 استفاده شد و پهنه‌بندی دادههای کیفی با روش زمین آماری کریجینگ در نرم افزار ArcGIS9.3 انجام شد و سپس طبقه بندی اب نیز با استفاده از دیاگرام شولر صورت گرفت. نتایج نشان داد که در سال 1380 بخش‌های جنوبی منطقه مورد مطالعه از کیفیت پایین‌تری برخوردار است اما در سال 1393، آب زیرزمینی با کیفیت پایین‌تر به سمت شمال منطقه مورد مطالعه کشیده شده است. همچنین روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی از سمت جنوب به مرکز و شمال منطقه گسترش پیدا کرده است. با تهیه نقشه کاربری اراضی مشخص گردید که در بخش‌هایی که اراضی کشاورزی وجود دارد آب زیرزمینی از کیفیت پایین‌تری برخوردار است. همچنین با تهیه نقشه زمین‌شناسی مشخص گردید که سازندهای با بافت ریزدانه‌تر که در بخش‌های جنوبی و مرکزی قرار دارند از کیفیت آب پایین‌تری برخوردارند. در حالت کلی چنین میتوان نتیجه گرفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه با گذشت زمان برای مصارف شرب کاهش یافته و تحت تاثیر کاربری اراضی و سازندهای زمین‌شناسی قرار گرفته است و برای بهبود کیفیت منابع آب زیرزمینی باید نقش عوامل انسانی (کاربری اراضی و فعالیتهای کشاورزی) را به شدت مدنظر قرار داد.
مهدی گنجی؛ غلامرضا زهتابیان؛ محمد جعفری؛ حسن خسروی؛ ریحانه مسعودی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 12-20
چکیده
ایران به دلیل قرار گیری بخش گسترده‌ای از آن در منطقه خشک و نیمه خشک، فعالیتهای کشاورزی از جمله روشهای غلط آبیاری و مدیریت نادرست اراضی می‌تواند بطور گسترده‌ای تخریب خاک و بیابانزایی را باعث شود. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق، باید تحقیقاتی برروی اراضی کشاورزی و نحوه بهره‌گیری از آنها انجام گیرد، تا ...
بیشتر
ایران به دلیل قرار گیری بخش گسترده‌ای از آن در منطقه خشک و نیمه خشک، فعالیتهای کشاورزی از جمله روشهای غلط آبیاری و مدیریت نادرست اراضی می‌تواند بطور گسترده‌ای تخریب خاک و بیابانزایی را باعث شود. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق، باید تحقیقاتی برروی اراضی کشاورزی و نحوه بهره‌گیری از آنها انجام گیرد، تا مشخص گردد که آیا کشاورزی منجر به تخریب اراضی میشود یا خیر؟ برای دست‌یابی به این منظور، منطقه کویر میقان اراک ( حوزه آبخیز سوارآباد) بعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. نقشههای مختلف منطقه، شامل نقشه خاک، طبقات ارتفاعی و کاربری اراضی به کمک تیم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. پنج کاربری غالب منطقه شامل اراضی باغی، اراضی دیم، اراضی آبی، مرتع و اراضی بایر بعنوان تیمار مورد مطالعه در نظر گرفته شدند، نمونهبرداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو گروه فاکتورهای اصلاحی خاک شامل ازت، کلسیم،منیزیم، هوموس و فاکتورهای تخریب خاک شامل شوری، نسبت جذب سدیم و اسیدیته، سدیم، کربنات و بی‌کربنات در عمق 0 تا 30 سانتی متری و 60-30 سانتی متر بررسی شدند. مطالعه فاکتورها در نرم افزار‌آماری SPSS بر اساس تجزیه واریانس انجام شد و در نهایت مطالعات نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنیداری وجود دارد. همچنین در فاکتورهای اسیدیته، سدیم، بی‌کربنات و نسبت جذب سدیم، کاربری مرتع تیمار مطلوب در لایه سطحی مشخض گردید. با توجه به بررسی های انجام‌شده بر روی فاکتورهای اصلاحی و تخریبی خاک در لایه سطحی و تحتانی خاک مشخص شد که اراضی مرتعی از شرایط ایدهآلی برخوردار است و تیمار اراضی دیم و بایر نامطلوبترین تیمار میباشند.
طیبه‌السادات سهرابی؛ غلامرضا زهتابیان
دوره 19، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 17-31
چکیده
کشور ایران با موقعیت جغرافیایی ویژه خود بطور عمده دارای اقلیم خشک و نیمهخشک میباشد، بهطوریکه با میانگین بارش سالانه در حدود 240 میلیمتر که معادل یکچهارم بارش متوسط جهان است یکی از کشورهای خشک محسوب میشود. علاوه بر این، پراکنش نامنظم بارش از نظر مکانی و زمانی نیز باعث بروز مشکلاتی در زمینه منابعطبیعی و کشاورزی ...
بیشتر
کشور ایران با موقعیت جغرافیایی ویژه خود بطور عمده دارای اقلیم خشک و نیمهخشک میباشد، بهطوریکه با میانگین بارش سالانه در حدود 240 میلیمتر که معادل یکچهارم بارش متوسط جهان است یکی از کشورهای خشک محسوب میشود. علاوه بر این، پراکنش نامنظم بارش از نظر مکانی و زمانی نیز باعث بروز مشکلاتی در زمینه منابعطبیعی و کشاورزی شده است و سالانه حجم عظیمی از منابع آب و خاک ما از بین میرود. از زمان پیدایش فعالیتهای کشاورزی تا عصر حاضر تأمین نیازهای انسان متکی به فعالیتهای زراعی بوده است. باتوجه به رشد روزافزون جمعیت کشور و وقوع تحولات اجتماعی و اقتصادی، اراضی بیشتری از حالت مرتع خارج و بصورت زمینهای زراعتی دیم و یا اراضی رهاشده بر روی سطح شیبدار درآمدهاند. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق باید تحقیقاتی بر روی اراضی کشاورزی و نحوه بهرهبرداری انجام گیرد. بدین منظور منطقه طالقان بهعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس نقشههای مختلف منطقه شامل نقشه خاک، تیپهای اراضی و کاربری فعلی اراضی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. آنگاه با تعیین تیمارهای اصلی، در هر قسمت از منطقه و اراضی کشاورزی منطقه، نمونهبرداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو گروه فاکتورهای اصلاح خاک شامل ازت، فسفر، پتاسیم، هوموس و آهک و فاکتورهای تخریب خاک شامل اسیدیته، نسبت جذب سدیم و شوری در دو عمق 10-0 و10< سانتیمتر اندازهگیری شدند. مطالعه فاکتورها در قالب طرح پلاتهای خردشده انجام شد. مطالعات نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنیداری وجود دارد. همچنین بررسی فاکتورهای اصلاحی و تخریبی خاک نشان داد که اراضی باغی و مرتعی از شرایط ایدهآلی برخوردار هستند و تیمار اراضی آبی تککشتی باعث کاهش عملکرد محصولات میشوند؛ بنابراین نامطلوبترین تیمار میباشد.
غلامرضا زهتابیان؛ مهرنوش قدیمی؛ علی طویلی؛ جمال بخشی
دوره 17، شماره 3 ، آبان 1389، ، صفحه 353-361
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین فاکتورهای محیطی آب و پوشش گیاهی میباشد؛ به عبارت دیگر، یافتن فاکتورهایی میباشد که بیشترین تأثیر را در پراکنش تیپهای پوشش گیاهی در حاشیه پلایای اراک دارند. پس از تهیه نقشه اولیه پوشش گیاهی اقدام به نمونهگیری از آب و پوشش گیاهی گردید. سپس متغیرهای آب شامل K،Na،Cl،Mg، %Na(درصد سدیم تبادلی)، Th،SAR، ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین فاکتورهای محیطی آب و پوشش گیاهی میباشد؛ به عبارت دیگر، یافتن فاکتورهایی میباشد که بیشترین تأثیر را در پراکنش تیپهای پوشش گیاهی در حاشیه پلایای اراک دارند. پس از تهیه نقشه اولیه پوشش گیاهی اقدام به نمونهگیری از آب و پوشش گیاهی گردید. سپس متغیرهای آب شامل K،Na،Cl،Mg، %Na(درصد سدیم تبادلی)، Th،SAR، Co3، Hco3، So4، TDS (سختی کل)، EC، pH و Anion (سولفاتها، بیکربناتها و کلرات) اندازهگیری گردید. سپس با استفاده از تکنیکهای چندمتغیره شامل آنالیز مؤلفه اصلی (PCA) و آنالیز تطبیق متعارفی (CCA) دادههای جمعآوریشده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که الگوی پراکنش گونههای گیاهی با منیزیم، سختی آب، کلر، مجموع یونها، هدایتالکتریکی و آنیون آب ارتباط دارند. همچنین با توجه به نتایج میتوان گفت که مطابق وضعیت زیستگاه، احتیاجات اکولوژیکی و دامنه تحمل هر گونه رابطه مهمی با خصوصیات آب دارد
میترا شیرازی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حمیدرضا متین فر
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 256-275
چکیده
امروزه علاقهمندی زیادی به بررسی محتوای کیفی دادههای ماهواره‌ای برای مطالعات مختلف علوم زمین وجود دارد. شاخصها یکی از روشهای بارزسازی در استخراج اطلاعات مفید در تصاویر ماهواره‌ایست. در این تحقیق سعی شده است تا اثر شاخصهای مختلف ازجمله شاخصهایMIRV2 GREENNESS, TVI, VNIR, MND, MSAVI, GEMI, TSAVI, SAVI, PD322 ,BI, INT1, INT2, PVI, SI1, SI2, SI3, GEMI, و WDVI در بارزسازی ...
بیشتر
امروزه علاقهمندی زیادی به بررسی محتوای کیفی دادههای ماهواره‌ای برای مطالعات مختلف علوم زمین وجود دارد. شاخصها یکی از روشهای بارزسازی در استخراج اطلاعات مفید در تصاویر ماهواره‌ایست. در این تحقیق سعی شده است تا اثر شاخصهای مختلف ازجمله شاخصهایMIRV2 GREENNESS, TVI, VNIR, MND, MSAVI, GEMI, TSAVI, SAVI, PD322 ,BI, INT1, INT2, PVI, SI1, SI2, SI3, GEMI, و WDVI در بارزسازی پوشش سطح زمین در منطقهای در شمالغربی استان تهران در نزدیکی هشتگرد بررسی شود. پوشش اراضی غالب منطقه را پوشش گیاهی متراکم (بیشتر شامل اراضی کشاورزی و پوششهای متراکم درختچهای اطراف آبراهه‌ها در خردادماه) و اراضی لخت تشکیل میدهد. نتایج نشان میدهد که شاخصهای NIR, RA, IPVI, DVI, TSAVI و IR1در بارزسازی پوششهای گیاهی مناطق خشک و شاخصهایSI3, INT1, PVI, TVI, BI, SI2 وSI1 در بارزسازی سطح شوری مناسب میباشند. بررسی همبستگی شاخصهای مختلف با یکدیگر نشان داد که شاخصهای گیاهی بغیر از شاخص DVI با یکدیگر دارای همبستگی بیش از 8/0 و همبستگی شاخص DVI با سایر شاخصهای گیاهی حدود 4/0 میباشد. در ضمن تمامی شاخصهای شوری دارای همبستگی بیش از 9/0 با یکدیگر میباشند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که در منطقه مطالعاتی با استفاده از تصاویر سنجنده LISS-III، از شاخصهای پوشش گیاهی که توانایی در بارزسازی پوشش گیاهی دارند میتوان برای مطالعات مربوط به پوشش گیاهی و تهیه نقشه پوشش گیاهی استفاده نمود. همچنین از شاخصهای شوری که دارای توانایی در بارزسازی سطح شور میباشند میتوان برای مطالعات مربوط به شوری و تهیه نقشههای شوری استفاده نمود. در ضمن میتوان از شاخصهای پوشش گیاهی که دارای همبستگی بالایی با یکدیگر میباشند بجای یکدیگر و از شاخصهای شوری که دارای همبستگی بالایی با یکدیگر میباشند بجای یکدیگر استفاده نمود.
محمدحسن صادقی‌روش؛ حسن احمدی؛ غلامرضا زهتابیان؛ محمد طهمورث
دوره 17، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 35-50
چکیده
با توجه به اهمیت روزافزون مسئله بیابانزدایی و پیچیدگی این فرایند که در اثر برهم کنشهای متغیرهای مختلفی در طی زمان حاصل میشود، لزوم پرداختن به راهکارهای بهینه به منظور جلوگیری از بیابانیشدن یا احیاء و ترمیم مناطق تخریبیافته، ضروری به نظر میرسد. بهطوریکه ضمن جلوگیری از هدررفتن سرمایههای محدود، بازدهی طرحهای ...
بیشتر
با توجه به اهمیت روزافزون مسئله بیابانزدایی و پیچیدگی این فرایند که در اثر برهم کنشهای متغیرهای مختلفی در طی زمان حاصل میشود، لزوم پرداختن به راهکارهای بهینه به منظور جلوگیری از بیابانیشدن یا احیاء و ترمیم مناطق تخریبیافته، ضروری به نظر میرسد. بهطوریکه ضمن جلوگیری از هدررفتن سرمایههای محدود، بازدهی طرحهای کنترل، احیاء و بازسازی عرصههای طبیعی بالا رود. با مطالعه منابع تحقیقاتی، مشخص شد که متأسفانه تاکنون راهکارهای ارائه شده برای رفع این مسئله، بخشی و غیر همهجانبهنگر بوده و هیچگونه سابقهای در بکارگیری روشهای نظاممند، از جمله روشهای تصمیمگیری چندمعیاره (MADM) در زمینه بیابانزدایی وجود ندارد. بنابراین سعی شد از روش فرایند تحلیلی سلسله مراتبی(AHP) به منظور ارائه راهکارهای بهینه در بیابانزدائی استفاده شود. در این پژوهش از روش دلفی(Delphi) به صورت مقایسات زوجی(Pire Wise) با استفاده از نرمافزار Expert Choice، نظرات متخصصان نسبت به ارجحیت و اولویت معیارها و راهبردها، ارزیابی شد. سپس با عمل تلفیق بر روی نتایج حاصل شده، اولویت نهایی راهبردها بدستآمد. این مدل به منظور ارزیابی کارایی در ارائه راهبردهای بهینه، در منطقه خضرآباد یزد مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین بر مبنای نتایج حاصل شده، راهبردهای جلوگیری از تبدیل و تغییر نامناسب کاربری اراضی با میانگین وزنی 9/22 درصد، توسعه و احیاء پوشش گیاهی با میانگین وزنی 8/21 درصد و تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی با میانگین وزنی1/19 درصد بهترتیب بهعنوان مهمترین راهبردهای بیابانزدایی در منطقه تشخیص داده شدند.
غلامرضا زهتابیان؛ عنایت ا... جان فز؛ حسین محمدعسگری؛ محمدجواد نعمت‌الهی
دوره 17، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 61-73
چکیده
تغییر در کیفیت آبهای زیرزمینی که معمولاً بر اثر مدیریت غلط استحصال آب زیرزمینی رخ میدهد مقدمه‌ای بر تخریب سایر منابع چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر‌مستقیم است. این تحقیق با هدف مدلسازی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از روشهای زمین‌آماری و معین انجام شد. عاملهای کاتیون، آنیون، یون سولفات و یون بی‌کربنات از کل خصوصیات ...
بیشتر
تغییر در کیفیت آبهای زیرزمینی که معمولاً بر اثر مدیریت غلط استحصال آب زیرزمینی رخ میدهد مقدمه‌ای بر تخریب سایر منابع چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر‌مستقیم است. این تحقیق با هدف مدلسازی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از روشهای زمین‌آماری و معین انجام شد. عاملهای کاتیون، آنیون، یون سولفات و یون بی‌کربنات از کل خصوصیات آب زیرزمینی انتخاب شدند. بهطوریکه، در ابتدا نرمالبودن دادهها با استفاده از روش کولوموگراف- اسمیرنوف بررسی گردید. سپس تجزیه و تحلیل واریوگرافی و واریوگرام متقابل عاملها محاسبه گردید. ارزیابی نتایج با محاسبه مجذور میانگین مربعات خطا و ضریب همبستگی بین مقادیر مشاهده‌ای و تخمینی انجام شد. نتایج نشان داد که روشهای زمین‌آماری برتری قابل‌ملاحظه‌ای نسبت به روشهای معین بجز در مورد عامل کاتیون داشته که روش تخمین عام بهترین روش بوده است. در عاملهای آنیون و یون سولفات کمترین میزان RMSE در روش کوکریجینگ و به میزان 1/9 و 55/2 محاسبه شده است، این عدد برای عامل یون بی‌کربنات در روش کریجینگ گسسته 90/0؛ اما در مورد عامل کاتیون برخلاف عاملهای دیگر روش معین تخمین عام کمترین خطا را به خود اختصاص داده است و عدد 45/12 محاسبه گردیده است. بهطوریکه استفاده از متغیر کمکی در روش کوکریجینگ دقت نتایج را بجز در عامل بی‌کربنات افزایش داده است.
غلامرضا زهتابیان؛ محمد جعفری؛ فاطمه موحدیان؛ مریم نعیمی
دوره 16، شماره 4 ، دی 1388، ، صفحه 468-480
چکیده
از مهمترین چالشهای بشر در قرن حاضر در ابعاد گوناگون بیابانزایی بوده که از آن تحتعنوان تخریب اراضی نه تنها در مناطق خشک، نیمهخشک و خشک نیمهمرطوب بلکه در مناطق مختلف و بهویژه کشورهای در حال توسعه یاد میشود. مناسبترین روش برای بررسی عوامل مؤثر در تخریب اراضی و شدت بیابانزایی از نظر متخصصان استفاده از مدلهای ...
بیشتر
از مهمترین چالشهای بشر در قرن حاضر در ابعاد گوناگون بیابانزایی بوده که از آن تحتعنوان تخریب اراضی نه تنها در مناطق خشک، نیمهخشک و خشک نیمهمرطوب بلکه در مناطق مختلف و بهویژه کشورهای در حال توسعه یاد میشود. مناسبترین روش برای بررسی عوامل مؤثر در تخریب اراضی و شدت بیابانزایی از نظر متخصصان استفاده از مدلهای ارزیابی بیابان میباشد. از مدل 1MEDALUS به علت آسانی، در دسترس بودن دادهها و سازگاری با شاخصهای مؤثرتر در تخریب اراضی استفاده شد. هدف از این تحقیق ارائه نقشه تخریب اراضی حوزه حبلهرود شمالی براساس معیار خاک و 6 شاخص آن مشتمل بر بافت، درصد مواد آلی، درصد سنگریزه عمقی (در درون پروفیل)، عمق خاک، میزان هدایتالکتریکی و شیب است. بدین منظور ابتدا با کمک اطلاعات خاکشناسی موجود و واحدهای کاری تعریف شده در منطقه، اقدام به حفر10 پروفیل خاکشناسی، تشریح و نمونهبرداری در10 واحد خاک موجود در منطقه گردید و شاخصهای مورد نظر در آزمایشگاه اندازهگیری شدند. سپس نقشه تخریب اراضی از امتیازدهی هر شاخص با کمک جدولهای مربوطه و میانگین هندسی بدست آمد. در نهایت دادهها با کمک نرمافزارspss و روش (One-Way ANOVA) تجزیه واریانس آماری شدند تا مقایسهای بین شاخصها در خاک منطقه صورت گرفته و تعیین شود که آیا بین آنها اختلاف معنیداری وجود دارد یا خیر. نتایج نشان میدهد که 16/4% از کل منطقه در کلاس بیابانزایی با شدت کم تخریب منابع خاک قرار گرفته و اختلاف معنیداری بین شاخصها در سطح 05/0 وجود ندارد و تنها اختلاف معنیدار در درصد سنگریزه خاک سطحی و در سطح 01/0 میباشد
غلامرضا زهتابیان؛ جمال بخشی؛ مهرنوش قدیمی؛ نادر بیرودیان
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 436-446
چکیده
از آنجایی که شناسایی اثرهای یک گونه در یک منطقه خاص می‌تواند تعیین‌کننده اثرهای آن گونه در دیگر مناطق کشور باشد، اقدام به بررسی اثرهای تاغکاری بر پوشش زیراشکوب بین درختچه تاغ و زیردرختچه تاغ در اراضی بیابانی شهرستان اردستان شد. برای مطالعه 3 منطقه تاغکاری و یک منطقه به عنوان شاهد که از نظر ارتفاع، شیب، خاک و ژئومورفولوژی تقریباً ...
بیشتر
از آنجایی که شناسایی اثرهای یک گونه در یک منطقه خاص می‌تواند تعیین‌کننده اثرهای آن گونه در دیگر مناطق کشور باشد، اقدام به بررسی اثرهای تاغکاری بر پوشش زیراشکوب بین درختچه تاغ و زیردرختچه تاغ در اراضی بیابانی شهرستان اردستان شد. برای مطالعه 3 منطقه تاغکاری و یک منطقه به عنوان شاهد که از نظر ارتفاع، شیب، خاک و ژئومورفولوژی تقریباً مشابه بود انتخاب شد و با استفاده از روش آماری تعداد پلاتهای مورد نیاز هر منطقه محاسبه شد. در این بررسی تراکم و درصد تاج پوشش گونههای زیراشکوب در بین درختچه تاغ و زیر درختچه تاغ در مناطق تاغکاری و منطقه شاهد مورد مقایسه قرار گرفتند، سپس دادههای به دست آمده از نمونهبرداری با استفاده از آنالیز واریانس و آزمون دانکن در سطح 5 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت تاغ سبب بهبود ترکیب گیاهی، افزایش در تراکم و درصد تاج پوشش گونههای زیراشکوب در بین درختچه تاغ و کاهش در تراکم و درصد تاج پوشش گونههای زیراشکوب زیردرختچه تاغ شده است.
غلامرضا زهتابیان؛ مرضیه سادات طیب؛ مهشید سوری
دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1385، ، صفحه 368-384
چکیده
یکی ازعوامل موثر در کاهش توان بیولوژیکی خاک وازبین رفتن پوشش گیاهی و در نهایت ایجاد شرایط مناسب جهت توسعه بیابان، شورشدن خاک میباشد. در نواحی خشک و نیمه خشک، آب عمده ترین عامل محدودیت کشاورزی است. در این مناطق به دلیل کمبود جریانهای سطحی، فشار عمده بر آبهای زیرزمینی وارد میشود.عدم رعایت نکات فنی در بهره برداری از آبهای زیرزمینی ...
بیشتر
یکی ازعوامل موثر در کاهش توان بیولوژیکی خاک وازبین رفتن پوشش گیاهی و در نهایت ایجاد شرایط مناسب جهت توسعه بیابان، شورشدن خاک میباشد. در نواحی خشک و نیمه خشک، آب عمده ترین عامل محدودیت کشاورزی است. در این مناطق به دلیل کمبود جریانهای سطحی، فشار عمده بر آبهای زیرزمینی وارد میشود.عدم رعایت نکات فنی در بهره برداری از آبهای زیرزمینی و برداشت بیش از حد از آنها، سبب افت آب زیرزمینی در بسیاری از مناطق شده است. افت سطح سفره, به همراه عواملی نظیر خصوصیات مواد مادری, کیفیت آب آبیاری و وجود سخت لایه ها‌منجر به افزایش شوری خاک می‌گردد. جهت بررسی عوامل شوری خاک در استان کرمان, تحقیقی در منطقه دشت کبوترخان در استان کرمان انجام گرفت. ابتدا اطلاعات منطقه اعم اززمین شناسی، توپوگرافی، اقلیم، منابع آب، کشاورزی و...مورد بررسی قرار گرفت. بعد در سه تیمار اراضی زراعی، اراضی مرتعی و اراضی بکر در چهار واحد خاکی در منطقه مطالعاتی شامل: بند خاکی (واحد کوهستان), واحد خاکی فردوسی, واحد خاکی ایستگاه کشاورزی, و واحد خاکی کبوترخان (واحد دشت سر) در سه تکرار، اقدام به حفر پروفیل و نمونه برداری گردید. سپس نمونه ها‌جهت انجام آزمایشهای فیزیکی و شیمیائی به آزمایشگاه منتقل شد و نتایج آزمایشگاهی با استفاده از نرم افزار SPSS در قالب طرح کرتهای خرد شده با پایه بلوک کامل تصادفی مورد تحلیل واریانس و مقایسه میانگین قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که در رخساره فرسایش آبراهه ای دشت سر اپانداژ, آبیاری با آب شور همراه تآثیر بافت سنگین خاک باعث افزایش شوری و در رخساره جلگه رسی دشت سر پوشیده, آبیاری به علت بافت سبک خاک و وجود زهکش طبیعی باعث کاهش شوری خاک و در نتیجه آبشویی خاک گردیده است.
عمار رفیعی امام؛ غلامرضا زهتابیان؛ امیرهوشنگ احسانی
دوره 11، شماره 3 ، آذر 1383، ، صفحه 323-342
