ناصر مشهدی؛ حسن احمدی
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 499-517
چکیده
نتیجه دینامیک باد، حمل ذرات خاک یا رسوب و ایجاد و تکامل اشکال ناهمواریهای بیابانی براساس شدت فرسایش یا رسوب‌گذاری است. منطقه خارتوران بهدلیل وضعیت زمینشناسی، ژئومرفولوژی و اقلیمشناسی خود، یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزه آبخیز بسته دشت کویر بوجود آورده است. تعادل اکوسیستم منطقه تحت تأثیر بهرهبرداریهای انسانی و ...
بیشتر
نتیجه دینامیک باد، حمل ذرات خاک یا رسوب و ایجاد و تکامل اشکال ناهمواریهای بیابانی براساس شدت فرسایش یا رسوب‌گذاری است. منطقه خارتوران بهدلیل وضعیت زمینشناسی، ژئومرفولوژی و اقلیمشناسی خود، یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزه آبخیز بسته دشت کویر بوجود آورده است. تعادل اکوسیستم منطقه تحت تأثیر بهرهبرداریهای انسانی و فعالیتهای باد بوده، بنابراین دارای ساختار ژئواکولوژیک با الگوهای مخصوص به خود میباشد. ارگ خارتوران، حاصل فعالیت باد در اراضی بالادست و منابع ماسه آن میباشد. در این تحقیق، منطقهای به وسعت حدود 200000 هکتار از این اراضی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات براساس نقشههای توپوگرافی، تصاویر ماهواره، نقشه زمینشناسی، عکسهای هوایی و بازدیدها و نمونههای صحرایی صورت گرفت، ابتدا منطقه به شبکههای مربعی 3 کیلومتر در 3 کیلومتر تقسیم و در هر نقطه شبکه (214 نقطه) اقدام به برداشت نمونه خاک یا رسوب سطحی گردید. نتایج حاصل از دانهبندی نمونهها منتج به هفت نقشه توزیع اندازههای دانه شد که توان هر بخش از منطقه مورد مطالعه را در آورد رسوب در سرعتهای مختلف باد نشان میدهد. همچنین این مطالعات نشان داد که بیشترین درصد توزیع ذرات بین 063/0 تا 150/0 میلیمتر (آسیبپذیرترین) جمعیت ذرات در مقابل فرسایش بادی) قرار دارند. براساس مطالعات و نتایج بدستآمده میتوان بیان کرد که فعالیت فرسایش بادی در منطقه در گذشته، بسیار بیشتر از زمان حال بوده و ارگ خارتوران نتیجهای از فعالیت باد در گذشته میباشد. در حال حاضر میزان شدت جریان ماسه و تعادل بین فرسایش و رسوب‌گذاری)، عوامل غالب در شکلگیری منابع ماسه هستند.
اصغر کهندل؛ حسین ارزانی؛ مرتضی حسینی توسل
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 518-526
چکیده
شدتهای مختلف چرای دام باعث تغییر خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک و همچنین ترکیب گیاهی مراتع میگردد. بر همین اساس با استفاده از مؤلفههای چندمتغیره میزان تأثیر شدتهای چرای دام بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی، در جنوب شرقی شهر هشتگرد مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل مؤلفههای اصلی1(PCA) یک روش آماری برای تعریف متغیرهای جدید ...
بیشتر
شدتهای مختلف چرای دام باعث تغییر خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاک و همچنین ترکیب گیاهی مراتع میگردد. بر همین اساس با استفاده از مؤلفههای چندمتغیره میزان تأثیر شدتهای چرای دام بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی، در جنوب شرقی شهر هشتگرد مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل مؤلفههای اصلی1(PCA) یک روش آماری برای تعریف متغیرهای جدید بر حسب ترکیب خطی از متغیرهای اولیه است. جهت بررسی اثر شدتهای چرای دام، سه قطعه 5 هکتاری در منطقه مورد مطالعه تحت تیمارهای بدون چرا، چرای سبک و چرای سنگین و مداوم تعیین گردید. سپس پوشش گیاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیرگذار و مهم ازجمله رطوبت، وزن مخصوص، خلل و فرج، نفوذپذیری، مقاومت مکانیکی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، pH، EC، بافت خاک و مواد آلی در سه تیمار چرایی به مدت دو سال (1383 و 1384) مورد بررسی قرار گرفت. بهنحویکه میزان تغییرپذیری هر یک از عاملهای مورد مطالعه متفاوت بود. بدین ترتیب از میان آنها رطوبت، اسیدیته، هدایت‌الکتریکی، نفوذپذیری، ترکیب گیاهی گندمیان، مقاومت مکانیکی و پتاسیم بهعنوان عامل تغییرپذیر تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که شدت چرا باعث افزایش گیاهان پهنبرگ علفی و کاهش گندمیان و بوتهایها گردیده است. بهطوریکه نفوذپذیری با افزایش شدت چرا کاهش یافت، بهنحویکه نفوذپذیری و ترکیب گیاهی گندمیان با شدت چرا رابطه معکوس و مقاومت مکانیکی، اسیدیته، هدایت الکتریکی و پتاسیم با افزایش چرا بیشترین رابطه را داشتند.
کورش بهنام‌فر؛ ابراهیم رحمانی؛ حسین حیدری شریف‌آباد؛ محمدحسن صالحه شوشتری
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 527-537
چکیده
نیتروژن یکی از مهمترین عناصر غذایی پرمصرف در گیاهان بوده که کمبود آن در خاک از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاهان میباشد. این درحالیست که در حدود 80 درصد از گاز موجود در اتمسفر گاز مولکولی نیتروژن بوده که بصورت مستقیم برای گیاهان قابل جذب نمی‌باشد. یکی از مهمترین راه‌های تثبیت نیتروژن موجود در اتمسفر از طریق برقراری همزیستی بین گیاهان ...
بیشتر
نیتروژن یکی از مهمترین عناصر غذایی پرمصرف در گیاهان بوده که کمبود آن در خاک از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاهان میباشد. این درحالیست که در حدود 80 درصد از گاز موجود در اتمسفر گاز مولکولی نیتروژن بوده که بصورت مستقیم برای گیاهان قابل جذب نمی‌باشد. یکی از مهمترین راه‌های تثبیت نیتروژن موجود در اتمسفر از طریق برقراری همزیستی بین گیاهان تیره بقولات و باکتریهای ریزوبیوم میباشد. کودپاشی مراتع بخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک که همواره با عامل محدودکننده رطوبت مواجه است، موجب میگردد تا مقدار کمی از این کودها مورد استفاده قرار گیرد و از طرفی ضمن تحمیل هزینه‌های سنگین سبب آلودگی محیطزیست (خاک و آب) شوند. از مهمترین گونههای تثبیتکننده نیتروژن در مراتع استان خوزستان، شبدرهای بومی می‌باشند که در این تحقیق بهمدت 3 سال با پیمایش‌های صحرایی اقدام به جانمایی و جمعآوری نمونه‌هایی از گونههای مختلف این شبدرها گردید و در کل تعداد 70 نمونه از 12 گونه شبدر جمعآوری و در بررسیهای آزمایشگاهی ضمن شناسایی گونههای شبدر، پس از ریشهشویی و جداسازی گره‌های ریشه محتویات آنها بر روی محیط کشت Y.M.A کشت گردید. سپس باکتریهای جداسازی شده طی کشت‌های متوالی خالصسازی شدند و براساس خصوصیات مورفولوژیکی و میزان رشد تعداد 9 سوش از Rhizobium trifolliاز روی شبدرهای بومی استان خوزستان شناسایی گردید.
رضا باقری؛ صدیقه محمدی
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 538-548
چکیده
آللوپاتی به اثر متقابل گیاهان توسط مواد شیمیایی پس‌دادهشده‌‌ی آنها بر روی یکدیگر گفته میشود. اثر آللوپاتی گیاهان بر یکدیگر یکی از دغدغه‌های مهم در اصلاح و احیا‌ی مراتع کشور بوده که در امر مرتع‌کاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق اثر آللوپاتی Artemisia sieberi Besser. بر روی درصد سبزشدن و وزن گیاهچه‌های بذریAgropyron desertorum، ...
بیشتر
آللوپاتی به اثر متقابل گیاهان توسط مواد شیمیایی پس‌دادهشده‌‌ی آنها بر روی یکدیگر گفته میشود. اثر آللوپاتی گیاهان بر یکدیگر یکی از دغدغه‌های مهم در اصلاح و احیا‌ی مراتع کشور بوده که در امر مرتع‌کاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق اثر آللوپاتی Artemisia sieberi Besser. بر روی درصد سبزشدن و وزن گیاهچه‌های بذریAgropyron desertorum، Agropyron elongatum وAtriplex canescens که در اصلاح و احیا‌ی مراتع ایران بسیار کاربرد دارند، مورد پژوهش قرار گرفت. برای این منظور پودر بافت‌های ریشه، برگ و ساقه گیاه درمنه دشتی، که در اواخر آبانماه (زمان گل‌دهی) از رویشگاه‌های طبیعی جمعآوری شده بود، با نسبت‌های 0 (شاهد)، 1/0 ، 1 و 10 درصد، در 4 تکرار، در ماسه‌ی شسته جهت کشت گلدانی مخلوط شد و در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه اجرا شد. پس از کشت 25 عدد بذر سالم و دارای قوه‌نامیه گونههای مورد آزمایش در هر گلدان، سه متغیر درصد سبزشدن، وزن ریشه و وزن ساقه از گلدان‌ها، در محیط نرم‌افزاری SPSS، ابتدا با آزمون تجزیه واریانس و در صورت معنیداری با آزمون مقایسه میانگینها به روش چند دامنه دانکن مورد بررسی قرار گرفت. طبق یافته‌های این تحقیق، میزان کاهش فاکتور سبزشدن در مقایسه با تیمار کنترل در علفگندمی بیابانی از نسبت‌های 1 و 10 درصد پودر برگ بهترتیب معادل 60 و 83 درصد، در علفگندمی بلند از نسبت 10 درصد پودر برگ معادل 2/84 درصد و در آتریپلکس از نسبت 1 و 10 درصد همه بافت‌های گیاهی به میزان 3/83 و 9/88 درصد مشاهده شد. همچنین متغیر وزن ساقه گیاه علفگندمی بلند به نسبت 1 و 10 درصد بافت برگ درمنه دشتی واکنش منفی با روندی بهترتیب معادل 48 و 5/94 درصد و متغیر وزن ریشه آتریپلکس واکنش منفی به نسبت 1 و 10 درصد همه بافت‌های درمنه دشتی با روندی بهترتیب معادل 2/82 و 1/88 درصد نشان دادند. بنابراین با توجه به یافته‌های فوق تحت مطالعات آزمایشگاهی، احتمالاً احیا‌ی درمنه‌زار‌های دشتی با این گونههای اصلاحی موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
اعظم خسروی مشیزی؛ غلامعلی حشمتی؛ عادل سپهری؛ حسین آذرنیوند
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 549-563
چکیده
از آنجا که در مطالعات گذشته ارتباط معنیداری بین تاج پوشش کل و فاصله از آبشخور پیدا نشده بود. در این تحقیق گونههای گیاهی براساس فرم رویشی (درختچه، بوته، علفگندمی چندساله، پهنبرگ علفی یکساله و چندساله) و همچنین کلاس‌های خوشخوراکی ( I، P و PI) طبقهبندی شده و با استفاده از آنالیز تجزیه واریانس یکطرفه تغییرات آنها با فاصله از ...
بیشتر
از آنجا که در مطالعات گذشته ارتباط معنیداری بین تاج پوشش کل و فاصله از آبشخور پیدا نشده بود. در این تحقیق گونههای گیاهی براساس فرم رویشی (درختچه، بوته، علفگندمی چندساله، پهنبرگ علفی یکساله و چندساله) و همچنین کلاس‌های خوشخوراکی ( I، P و PI) طبقهبندی شده و با استفاده از آنالیز تجزیه واریانس یکطرفه تغییرات آنها با فاصله از آبشخور و جهت‌های هشت‌گانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جهت‌های هشت‌گانه تأثیر معنیداری بر تاج پوشش فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی ندارند. اما فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوشخوراکی با توجه به فاصله از آبشخور، دارای واکنش‌های متفاوتی به چرا می‌باشند. به طوری که با فاصله از آبشخور فرم‌های رویشی درختچه، بوته و علفگندمی چندساله و کلاس خوشخوراکی I افزایش و فرم رویشی پهنبرگ علفی یکساله و کلاس خوشخوراکی PI کاهش می‌یابد. بنابراین فرم رویشی پهنبرگ علفی چندساله و کلاس خوشخوراکی P نیز دارای پراکنش یکنواخت میباشد. از این رو، با استفاده از نتایج مقایسه میانگین دانکن یک محدوده بحرانی در فاصله 400 متر از آبشخور مشخص شد. در این محدوده در ترکیب گیاهی گونههای بوته‌ای و درختچه‌ای کاهش، کلاس خوشخوراکی I حذف و پهنبرگ علفی‌های یکساله افزایش یافته‌اند و با توجه به تغییرات فرم رویشی علفگندمی چندساله و کلاس خوشخوراکی I که به چرا بسیار حساس هستند، میتوان نتیجه گرفت که تا فاصله 800 تا 1000 متری از آبشخور تمرکز چرا بسیار زیاد میباشد
سید ابراهیم کاظمی؛ امرعلی شاهمرادی؛ محسن پادیاب؛ اردشیر شفیعی؛ یاسر قاسمی آریان
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 564-574
چکیده
بررسی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه آن، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود که بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل میدهد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه مرتعی Dorema aucheri با نام فارسی بیلهر (کندل کوهی) در اکوسیستمهای مرتعی استان کهگیلویه ...
بیشتر
بررسی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه آن، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود که بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل میدهد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه مرتعی Dorema aucheri با نام فارسی بیلهر (کندل کوهی) در اکوسیستمهای مرتعی استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. براساس روش تحقیق ابتدا نقشه رویشگاهی مناطق تحت پوشش با استفاده از نقشههای توپوگرافی به مقیاس50000/1 تهیه گردید و بعد کلیه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک و دیگر ویژگیها شامل گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، ترکیبات شیمیایی گیاه و فراوانی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسیهای بعملآمده نشان میدهد که گونه Dorema aucheri از ارتفاع 1600 تا 3400 متر از سطح دریا و در اقلیمهای نیمهخشک، مدیترانهای معتدل تا سرد رویش دارد. بهطوریکه بیشترین تراکم این گونه در ارتفاعات 2300 متر تا 3000 متر از سطح دریا میباشد. بافت خاک در مناطق مورد مطالعه سیلتی رسی لوم، سیلتی رسی، رسی، سیلتی لومی و لومی بوده، Ec خاک بین 21/0 تا 5/0 میلیموس بر سانتیمتر و pH خاک بین 7/6 تا 73/7، متوسط بارندگی 750 میلیمتر در سال و دمای هوا بین 11- تا 35 درجه سانتیگراد متغیر بوده است. شروع رویش گیاه در استان کهگیلویه و بویراحمد از اواخر نیمه اول اسفندماه تا پایان فروردینماه سال بعد مشاهده گردیده است. بهنحویکه بذر Dorema aucheriدر نیمه اول تیرماه سفت شده و میرسد و تا پایان نیمه دوم تیرماه ریزش مینماید و پس از آن پژمردگی و خواب گیاه اغاز میگردد. گیاه رشد پاییزه ندارد. ریشه Dorema aucheri گسترش زیادی در جهات افقی و عمودی پیدا میکند، بطوریکه گاهی گسترش عمودی از 200 سانتیمتر و شعاع گسترش افقی از 150 سانتیمتر تجاوز مینماید. این گیاه خوشخوراک نیست ولی در غیاب گیاهان خوشخوراک مورد استفاده دامها قرار میگیرد، بهطوریکه انسان نیز از این گیاه استفادههای غذایی و دارویی میبرد.
محمد مهدی فتاحی؛ محمد درویش؛ حمیدرضا جاویدکیا؛ سید مهدی ادنانی
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 575-588
چکیده
بیابانزایی، به کاهش استعداد زیستتوده و اضمحلال منابع محیطی و اکوسیستم‌ها اطلاق میشود که عوارض منطقهای و فرامنطقه‌ای آن سطوح و جنبههای زندگی انسان را متأثر می‌سازد. این تحقیق با هدف ارزیابی و تهیه نقشه بیابانزایی در حوزه آبخیز دریاچه نمک (زیرحوزه قمرود) به وسعت 1614176 هکتار انجام شد. جنبههای بیابانی‌شدن از فرایندهای زوال ...
بیشتر
بیابانزایی، به کاهش استعداد زیستتوده و اضمحلال منابع محیطی و اکوسیستم‌ها اطلاق میشود که عوارض منطقهای و فرامنطقه‌ای آن سطوح و جنبههای زندگی انسان را متأثر می‌سازد. این تحقیق با هدف ارزیابی و تهیه نقشه بیابانزایی در حوزه آبخیز دریاچه نمک (زیرحوزه قمرود) به وسعت 1614176 هکتار انجام شد. جنبههای بیابانی‌شدن از فرایندهای زوال پوشش گیاهی، فرسایش آبی، فرسایش بادی، اُفت کمّی و کیفی منابع آب و شورشدنِ خاک، به روش فائو- یونپ تعیین شد. با تلفیق و ادغام لایههای اطلاعاتی بدستآمده با میانگیری از وزن هر یک از جنبههای دوگانه بیابانزایی (وضعیت موجود و استعداد طبیعی)، اقدام به طبقهبندی بیابانزایی گردید و نقشههای مزبور در محیط GIS تهیه شد. فرایندهای غالب بیابانزایی نیز از منظر جنبههای وضعیت موجود و استعداد طبیعی، مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که از منظر وضعیت موجود، بیشترین سطح را در منطقه مطالعاتی، فرایند زوال پوشش گیاهی با 25/23 درصد و درجه بیابانزایی بسیار شدید را شامل میشود. در فرایندهای غالب بیابانزایی از منظر استعداد طبیعی، بیشترین سطح را در منطقه مطالعاتی، فرایند تخریب منابع آب با 63/59 درصد و درجه‌های بیابانزایی شدید و بسیار شدید را شامل میشود. طبقهبندی خطر کل بیابانزایی و تهیه نقشه آن نیز با دخالت وضعیت موجود، استعداد طبیعی و فشار انسان انجام گردید و نتایج نشان داد که 51/23 درصد مساحت حوضه در طبقه متوسط، 47/76 درصد در طبقه شدید و 02/0 درصد در طبقه خیلی شدید واقع شده است.
علی محمد اسعدی؛ علی رضا دادخواه
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 589-603
چکیده
در این مطالعه ترکیب فلوریستیکی و غنای گونه‌ای مراتع ییلاقی اسدلی- پلمیس واقع در 30 کیلومتری بین بجنورد و اسفراین از طریق جمعآوری نمونههای گیاهی از منطقه و استقرار قاب‌های ویتاکر در مراتع حفاظتی (از سال 1378) و تخریبی مورد بررسی قرار‌‌گرفت. هدف از این تحقیق تعیین ترکیب فلوریستیکی و غنای گونه‌ای در تیپ‌های مختلف گیاهی و همچنین تأثیر ...
بیشتر
در این مطالعه ترکیب فلوریستیکی و غنای گونه‌ای مراتع ییلاقی اسدلی- پلمیس واقع در 30 کیلومتری بین بجنورد و اسفراین از طریق جمعآوری نمونههای گیاهی از منطقه و استقرار قاب‌های ویتاکر در مراتع حفاظتی (از سال 1378) و تخریبی مورد بررسی قرار‌‌گرفت. هدف از این تحقیق تعیین ترکیب فلوریستیکی و غنای گونه‌ای در تیپ‌های مختلف گیاهی و همچنین تأثیر شیب و جهت بر روی غنای گونه‌ای بود که برای تجزیه و تحلیل از مدل رگرسیونهای خطی و گروهی استفادهشد. طبق نتایج بدستآمده از نظر تیپ بیولوژیکی رابطه: همیکریپتوفیت > کامئوفیت > تروفیت > ژئوفیت > فانروفیت و از نظر فرم رویشی رابطه: گندمیان< گیاهان چوبی < پهنبرگان علفی و از نظر غنای گونه‌ای براساس قاب ویتاکر در دو منطقه مورد بررسی رابطه: منطقه تخریبی < منطقه حفاظتی برقرار و در سطح 5 درصد اختلافشان معنیدار شدهاست. معمولاً در دامنه‌های غربی و شمالی، غنای گونه‌ای بیشتر از دامنه‌های شرقی و جنوبی است. بطورکلی میتوان نتیجه گرفت که پوشش گیاهی منطقه بیشتر از گیاهان چندساله (فوربها وگیاهان خشبی) تشکیل شدهاست که از مشخصه مناطق کوهستانی با اقلیم سرد ارتفاعات است.
مریم رضاشاطری؛ عادل سپهری
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 604-614
چکیده
پژوهش حاضر، با بررسی و اندازهگیری عاملهای دینامیکی طول لکههای گیاهی و فضاهای بین لکهای در دو منطقه قرق شده و خارج از قرق، تأثیر چرای دام را بر تغییر دینامیک یا پویایی لکهای در مراتع اینچهبرون واقع در شمال دشت گرگان مورد مطالعه قرار داده است. جهت تحقق این هدف، پس از انتخاب یک نقطه تصادفی بهعنوان نقطه مبدأ در خارج ...
بیشتر
پژوهش حاضر، با بررسی و اندازهگیری عاملهای دینامیکی طول لکههای گیاهی و فضاهای بین لکهای در دو منطقه قرق شده و خارج از قرق، تأثیر چرای دام را بر تغییر دینامیک یا پویایی لکهای در مراتع اینچهبرون واقع در شمال دشت گرگان مورد مطالعه قرار داده است. جهت تحقق این هدف، پس از انتخاب یک نقطه تصادفی بهعنوان نقطه مبدأ در خارج از قرق، 11 ترانسکت 50 متری در یک جهت تصادفی و به صورت متوالی قرار داده شدند. بهطوریکه در راستای هر ترانسکت طول لکههای گیاهی و طول فضای عاری از پوشش یادداشت شد. نمونهگیری در منطقه قرق به صورتی مشابه و با استقرار 6 ترانسکت 50 متری انجام شد. نتایج حکایت از آن داشت که از لحاظ طول لکهی گیاهی، طول فضای عاری از پوشش و نسبت طول لکهی گیاهی به طول فضای عاری از پوشش، در دو منطقه مورد مطالعه تفاوت معنیداری وجود دارد و علت این امر ناشی از چرای مفرط دام در خارج از قرق است. بنابراین با توجه به اینکه، فشارهای محیطی تأثیر خود را با تغییر اندازه، شکل و فراوانی لکههای گیاهی نمایان میسازند؛ به نظر میرسد بررسی تغییرات دینامیکی گیاهان از طریق مطالعه تغییرات طول لکههای گیاهی و فضاهای بین لکهای دارای دقت بالایی بوده و با صرف زمان و هزینه نسبتاً کمی قابل انجام است و علاوه بر آن، میتواند بهخوبی نماینده تغییرات دینامیکی و پویایی گیاهان در پاسخ به فشارهای محیطی و روند بیابانزایی باشد.
صادق پورمرادی؛ علی اشرف جعفری
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 615-623
چکیده
با هدف افزایش عملکرد و بررسی کیفیت علوفه، 7 رقم شبدر سفید در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مراتع ییلاقی استان مازندران به مدت سه سال (4-1382) مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق دوام سطح پوشش و عملکرد علوفه خشک ارقام بررسی شدند. صفات کیفی نمونهها شامل درصد مادهی خشک قابل هضم، درصد کربوهیدراتهای محلول در آب، درصد ...
بیشتر
با هدف افزایش عملکرد و بررسی کیفیت علوفه، 7 رقم شبدر سفید در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در مراتع ییلاقی استان مازندران به مدت سه سال (4-1382) مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق دوام سطح پوشش و عملکرد علوفه خشک ارقام بررسی شدند. صفات کیفی نمونهها شامل درصد مادهی خشک قابل هضم، درصد کربوهیدراتهای محلول در آب، درصد پروتئین خام، درصد دیواره‌سلولی (NDF)، درصد دیواره سلولی بدون همی‌سلولز (ADF) و درصد خاکستر با استفاده از تکنولوژی طیفسنج مادون قرمز نزدیک NIR اندازهگیری گردید و براساس حاصلضرب عملکرد علوفه با درصد صفات کیفی، عملکرد پروتئین خام، مادهی خشک قابل هضم و عملکرد کربوهیدراتها محاسبه شد. در سال اول (سال استقرار) هیچگونه برداشتی صورت نگرفت. در سالهای دوم و سوم پس از تجزیه واریانس، مقایسه میانگینها به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که رقم Chiftan در طول سالهای مورد مطالعه دارای بیشترین دوام سطح پوشش گیاهی بود و ارقام Tahora، Aran، Avoca و Tara بهترتیب در مراتب بعدی قرار گرفتند. ارقام Aran، Grasslands، Tara و Chiftan بیشترین عملکرد پروتئین خام، مادهی خشک قابل هضم و عملکرد کربوهیدراتها را داشتند و باهم در یک گروه جایگرفتند. مقایسه میانگین عملکرد علوفهی خشک نشان داد، که ارقام Aran، Grasslands و Tara بهترتیب با 2324، 2005 و 1909 کیلوگرم ماده خشک در هکتار بیشتر از سایرین علوفه تولید نمودند و باهم در یک گروه قرار گرفتند. با ملاحظه همزمان دوام سطح پوشش و عملکرد علوفه، پروتئین خام، مادهی خشک قابل هضم و کربوهیدراتهای محلول درآب، ارقام Aran و Tara بهعنوان ارقام برتر تحقیق برای علوفهکاری در مراتع ییلاقی استان مازندران شناخته شدند.
مطهره اسفندیاری؛ محمدعلی حکیم‌زاده اردکانی
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 624-631
چکیده
بیابانزایی یکی از مهمترین مسائل مناطق خشک و نیمهخشک در جهان است. رشد سریع جمعیت بشر و افزایش کشاورزی سبب تخریب بیشتر منابع آب و خاک شده است. از طرف دیگر بهسازی خاک بسیار وقتگیر و گران میباشد، بنابراین دانستن عوامل مؤثر در تخریب خاک و تأثیرهای آن بر بیابانزایی ضروری به نظر میرسد. بهمنظور بررسی شدت تخریب منابع خاک در ...
بیشتر
بیابانزایی یکی از مهمترین مسائل مناطق خشک و نیمهخشک در جهان است. رشد سریع جمعیت بشر و افزایش کشاورزی سبب تخریب بیشتر منابع آب و خاک شده است. از طرف دیگر بهسازی خاک بسیار وقتگیر و گران میباشد، بنابراین دانستن عوامل مؤثر در تخریب خاک و تأثیرهای آن بر بیابانزایی ضروری به نظر میرسد. بهمنظور بررسی شدت تخریب منابع خاک در اراضی کشاورزی منطقه آباده طشک، از مدل بیابانزاییIMDPA استفاده گردید. در این مدل برای معیار خاک 4 شاخص هدایت‌الکتریکی خاک، درصد سنگ و سنگریزه عمقی، بافت و عمق خاک در نظر گرفته شده است. بهطوریکه در نمونهبرداری و امتیازدهی شاخصهای مورد بررسی از روش نمونهبرداری شبکهای- تصادفی استفاده شد، سپس براساس مدل به هر شاخص براساس تأثیر آن در بیابانزایی وزنی داده شد، همچنین با محاسبه میانگین هندسی از امتیاز شاخصها و بهرهگیری از نرمافزار GIS نقشههای وضعیت فعلی بیابانزایی مربوط به هر شاخص تهیه گردید. سپس با تلفیق نقشه شاخصها به روش میانگین هندسی نقشه وضعیت فعلی بیابانزایی معیار خاک بدست آمد. نتایج بدستآمده نشان میدهد که 47 درصد (2212هکتار) از کل مساحت منطقه در کلاس کم بیابانزایی،43 درصد (2019هکتار) از کل مساحت منطقه در کلاس متوسط و10 درصد (467هکتار) از مساحت منطقه در کلاس شدید بیابانزایی قرار دارد.
حجت اله خدری غریب وند؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ منصور مصداقی؛ منوچهر سرداری
دوره 17، شماره 4 ، دی 1389، صفحه 532-545
چکیده
گیاه کافوری یکی از گونههای نادر در استان چهار محال و بختیاری میباشد که در محدودهای به وسعت 3500 هکتار در منطقه دوتو-تنگ صیاد پراکنش دارد. در این تحقیق مناطق انتشار گونه در استان، پوششگیاهی و گونههای همراه آن در موقعیت‌های مختلف، فنولوژی گیاه در منطقه و ارتباط گیاه با عوامل محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گونه ...
بیشتر
گیاه کافوری یکی از گونههای نادر در استان چهار محال و بختیاری میباشد که در محدودهای به وسعت 3500 هکتار در منطقه دوتو-تنگ صیاد پراکنش دارد. در این تحقیق مناطق انتشار گونه در استان، پوششگیاهی و گونههای همراه آن در موقعیت‌های مختلف، فنولوژی گیاه در منطقه و ارتباط گیاه با عوامل محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گونه Camphorosma monspeliaca در کل چشمانداز رویشگاه انتشار دارد. ولی واقعیت انتشار و بهترین الگوی پراکنش گونه که به صورت غالب یا گونه همراه می باشد، تودههای گیاهی را تشکیل میدهد؛ بهنحویکه دامنه‌های شمالی، جنوبی و توپوگرافی مسطح میباشد. این گونه در دامنه‌های مختلف با گونههای متفاوتی همراه است. بهطوریکه از پایینترین تا بالاترین شیب در رویشگاه حضور دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین عاملهای گیاهی این گونه در جهات مختلف، متفاوت است. درجهت دامنه رو به جنوب از تراکم و درصد پوشش بیشتری بر‌خوردار است. بهنحویکه پروتئین و هضمپذیری زیاد آن را از نظر کیفیت علوفه‌ای، گونه‌ای مطلوب توجیه میکند. این گونه در خاک‌های غیرشور (Ec کمتر از 2 دسیزیمنس بر متر)، قلیایی (pHبین5/8-5/7)، با بافت رسی، لومی رسی، لومی و با مقدارآهک30% - 20% و با مقدار گچ و ماده آلی کم، رشد و پراکنش دارد. عناصر کربن، نیتروژن، کلسیم و منیزیم در خاک تحت رویش این گیاه نسبت به عناصر دیگر مقدار بیشتری دارند، دلیل آن نیاز بیشتر و سهولت دسترسی به این عناصر میباشد سدیم در مقایسه با پتاسیم و فسفر با واحد یکسان (ppm) در تودههای مورد مطالعه مقدار بیشتری دارد، از دلایل آن میتوان به توانایی جذب سطحی سدیم در گیاهان با مسیر فتوسنتزی C4 از خانواده Chenopodiacea دانست. به طور کلی مطالعه این گونه به دلیل ارزشهای چند منظوره، از جنبههای مختلف ضروریست.
