بایزید یوسفی؛ صدیقه زارع کیا
دوره 29، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 562-578
چکیده
با هدف برآورد تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در گونهای علفی چندساله، تعداد 10 جمعیت متعلق به گونههایAstragalus vegetus ،A. brevidens ،A. brachyodontus ، A. effususو A. cyclophyllus در سنندج در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بررسی گردیدند. کاشت بذور در مزرعه در آبان 1397 و صفات روی بوتههای دوساله در آخر اردیبهشت 1399 اندازهگیری گردید. بین جمعیتها ...
بیشتر
با هدف برآورد تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در گونهای علفی چندساله، تعداد 10 جمعیت متعلق به گونههایAstragalus vegetus ،A. brevidens ،A. brachyodontus ، A. effususو A. cyclophyllus در سنندج در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بررسی گردیدند. کاشت بذور در مزرعه در آبان 1397 و صفات روی بوتههای دوساله در آخر اردیبهشت 1399 اندازهگیری گردید. بین جمعیتها از لحاظ صفات مورد بررسی اختلافات معنیداری در سطوح احتمال 1% و 5% وجود داشت. میانگین کل استقرار گیاهان برابر 26%، تعداد شاخه اولیه2/3 عدد، میانگین ارتفاع، طول بلندترین ساقه و قطر تاج بهترتیب 9/16، 2/19 و 4/15سانتیمتر، طول و عرض ریشه بهترتیب 4/17 و 2/6 سانتیمتر، وزن تر کل بوته، بخش هوایی و ریشه آن بهترتیب 3/2، 9/1 و 4/0، وزن خشک کل بوته، بخش هوایی و ریشه آن بهترتیب 9/0، 7/0 و 2/0 گرم، نسبت وزن خشک به تازه بوته برابر 38/0، طول و عرض برگ و طول و عرض برگچه بهترتیب 5/7 ، 7/3 ، 3/2 و 5/0 سانتیمتر با متوسط 7/7 برگچه در برگ بود. جمعیت A. effusus دره شهداء و سه جمعیت گونه A. vegetus (زرشک ، سارال و قره باغ) جمعیتهای برتر برای عملکرد علوفه بودند. وزن بوته با درجه شادابی، طول و عرض برگ دارای همبستگی مثبت در سطح 05/0 و با ارتفاع و قطر تاج بوته، تعداد شاخههای اولیه، طول و عرض ریشه و وزن بخش هوایی و ریشه دارای رابطه مثبت و معنیدار (01/0 ≥ p) بود. مطابق نتایج رگرسیون گام به گام عملکرد علوفه بر سایر صفات، وزن بوته، درصد استقرار گیاه، ارتفاع و قطر تاج در سطح 1% و طول ریشه و برگ در سطح 5% با ضریب تبیین بالا (1/91 %= R2adj ) اجزای عملکرد علوفه بودند، از این رو برای دستیابی به علوفه بالاتر باید بدنبال گزینش گیاهان با بخش هوایی حجیمتر و ریشههای عمیقتر بود.
صدیقه زارع کیا؛ ناصر باغستانی میبدی؛ علی بمان میرجلیلی؛ محمدرضا احمدی رکن آبادی
دوره 28، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 69-81
چکیده
بهمنظور بررسی اثر روشهای بیومکانیکی بر افزایش پوشش در مناطق خشک، سه منطقه شامل اشکذر، گهر و چاهمتک اردکان در استان یزد انتخاب گردید. محلهای آماربرداری در محدوده عملیات ذخیره نزولات و خارج آن (شاهد) تعیین و در پایان فصل رویش (اردیبهشت 97) آماربرداری انجام شد. برای این کار در محدوده هر منطقه 100 پلات 9 مترمربعی (3*3) به فاصله ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر روشهای بیومکانیکی بر افزایش پوشش در مناطق خشک، سه منطقه شامل اشکذر، گهر و چاهمتک اردکان در استان یزد انتخاب گردید. محلهای آماربرداری در محدوده عملیات ذخیره نزولات و خارج آن (شاهد) تعیین و در پایان فصل رویش (اردیبهشت 97) آماربرداری انجام شد. برای این کار در محدوده هر منطقه 100 پلات 9 مترمربعی (3*3) به فاصله 12 متر از همدیگر و در طول 5 ترانسکت 300 متری که بهطور موازی و بهفاصله 100 متر از یکدیگر در نظر گرفته شده بود، انداخته شد. در داخل هر پلات درصد پوشش تاجی و تراکم گونههای مختلف اندازهگیری گردید. دادهها با آزمون t مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان از افزایش پوشش در درون کنتورفارو و هلالی آبگیر دارد، بهطوریکه متوسط پوشش در مراتع اشکذر، چاهمتک و گهر اردکان در منطقه دارای ذخیره نزولات از 2 تا 3 درصد نسبت به منطقه شاهد افزایش یافته است. همچنین افزایش تراکم گونههای مختلف نیز در منطقه ذخیره نزولات قابل مشاهده بود. این در حالی است که بذرپاشی تنها در سال ایجاد ذخیره نزولات انجام شده است. بهطورکلی با توجه به وضعیت پوشش گیاهی و میزان تراکم گیاهان با تفکیک گونهای، انجام عملیات اصلاحی ذخیره نزولات توأم با بذرکاری با استفاده از گونههای Artemisia sieberi و Salsola tomentosa برای مراتع بیابانی با بارندگی کمتر از 100 میلیمتر میتواند موفقیتآمیز باشد
محمد ابوالقاسمی؛ صدیقه زارع کیا؛ سید مجتبی صفوی
دوره 27، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 495-503
چکیده
سطح قابل توجهی از مراتع کشور در اثر عوامل مختلف ازجمله بهرهبرداریهای بیرویه، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل تخریبیافته و بخش مهمی از گیاهان مرتعی در معرض خطر قرار گرفته و فراوانی برخی از گونههای گیاهی مهم آنها به شدت کاهش یافته است. برای ایجاد پایداری در این گونه مراتع، اصلاح و احیاء آنها از طریق انتخاب گونههای مناسب و یافتن ...
بیشتر
سطح قابل توجهی از مراتع کشور در اثر عوامل مختلف ازجمله بهرهبرداریهای بیرویه، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل تخریبیافته و بخش مهمی از گیاهان مرتعی در معرض خطر قرار گرفته و فراوانی برخی از گونههای گیاهی مهم آنها به شدت کاهش یافته است. برای ایجاد پایداری در این گونه مراتع، اصلاح و احیاء آنها از طریق انتخاب گونههای مناسب و یافتن بهترین شیوههای کشت و استقرار از اولویت ویژهای برخوردار است. بههمین منظور بذرهای مهمترین جمعیتهای بوتهای و علوفهای چندساله، همراه با جمعیتهای موجود آنها از مراتع مناطق مختلف استانهای یزد و خراسان جنوبی در تاریخهای مناسب جمعآوری گردید. بهمنظور بررسی و مطالعه جمعیت گونههای گیاهیHalothamnus subaphyllus ،Salsola imbricate وSalsola yazdiana, در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط مزرعه اجرا و صفات عملکرد تولید علوفه، درصد پوشش تاجی، ارتفاع و عملکرد بذر تولیدی یادداشتبرداری شد. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SAS و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که جمعیتهای خرانق (تولید 1094 گرم در بوته و پوشش تاجی 10548 سانتیمتر مربع) و طبس (تولید 1734 گرم در بوته و پوشش تاجی 17221 سانتیمتر مربع) گونه Halothamnus subaphyllus و جمعیت طبس گونه Salsola imbricata (تولید 2278 گرم در بوته و پوشش تاجی 22221 سانتیمتر مربع) و جمعیت بهاباد گونه Salsola yazdiana (تولید 530 گرم در بوته و پوشش تاجی 4624 سانتیمتر مربع) از نظر صفات مورد ارزیابی در مقایسه با سایر جمعیتها برتر بودند و میتوانند در برنامههای اصلاح و احیا مراتع شور مورد توجه قرارگیرند.
محمد تقی زارع؛ محمد فیاض؛ صدیقه زارع کیا؛ ناصر باغستانی میبدی؛ محمد ابوالقاسمی
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 24-35
چکیده
ذخیره نزولات آسمانی همراه با کشت گونههای گیاهی در احیا و اصلاح مراتع بخصوص مراتع مناطق خشک مورد توجه است. در این تحقیق تاثیر تیمارهای کنتور فارو، پیتینگ و هلالی آبگیر در استقرار گونه کمای طبسی ( Ferulatabasensis) در منطقه کالمند بهادران استان یزد که یکی از رویشگاههای این گونه میباشد، مورد بررسی قرار گرفت. کشت بذر در دو زمان اوایل پاییز ...
بیشتر
ذخیره نزولات آسمانی همراه با کشت گونههای گیاهی در احیا و اصلاح مراتع بخصوص مراتع مناطق خشک مورد توجه است. در این تحقیق تاثیر تیمارهای کنتور فارو، پیتینگ و هلالی آبگیر در استقرار گونه کمای طبسی ( Ferulatabasensis) در منطقه کالمند بهادران استان یزد که یکی از رویشگاههای این گونه میباشد، مورد بررسی قرار گرفت. کشت بذر در دو زمان اوایل پاییز به عنوان کشت پاییزه و اواخر زمستان به عنوان کشت بهاره انجام گرفت. تحقیق بر اساس طرح آماری اسپلیت پلات با تیمار اصلی 2 تاریخ کشت و تیمار فرعی 3 روش کاشت در سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی پایه ریزی گردید. بذور در دو سال 1392 و 1393 کشت گردید. نتایج نشان داد که میزان سبز شدن بذور در کشت پاییزه بطور معنیداری بیشتر از کشت بهاره بود. از بین روشهای کاشت تاثیر روش هلالی آبگیر اندکی بیش از دو روش دیگر بوده است. بطور کلی هر سه روش کاشت سبب سبز شدن بیش از 50 درصدی بذور شدند. اگرچه تعدادی از این نهالها در سال بعد از کاشت به دلایل مختلف از بین رفتند، لیکن حضور حدود 30 درصدی نهالها در سال دوم و سوم کاشت نشان از موفقیت نسبی روشهای ذخیره نزولات در استقرار گیاهان کشت شده، داشته است.
نیلوفر زارع؛ صدیقه زارع کیا؛ پروانه عشوری
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 134-143
چکیده
به منظور دستیابی به روش و فصل مناسب مرتعکاری گونه Sanguisorba minor در عرصههای مرتعی، مطالعه حاضر طی سالهای 1392 تا 1395 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد به اجرا درآمد. طرح بصورت کرتهای خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتور A زمان مرتعکاری (در دوسطح مرتعکاری پاییزه و بهاره) در کرتهای اصلی ...
بیشتر
به منظور دستیابی به روش و فصل مناسب مرتعکاری گونه Sanguisorba minor در عرصههای مرتعی، مطالعه حاضر طی سالهای 1392 تا 1395 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد به اجرا درآمد. طرح بصورت کرتهای خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتور A زمان مرتعکاری (در دوسطح مرتعکاری پاییزه و بهاره) در کرتهای اصلی و فاکتور B روش مرتعکاری (در دو سطح بذرکاری و بذرکاری توام با ذخیره نزولات با استفاده از هلالی آبگیر) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. آماربرداری از درصد استقرار بوتهها در آخر فصل رویشی در هر سال انجام گرفت. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و مقایسه میانگینها با روش دانکن صورت گرفت. نتایج نشان داد که فصل مرتعکاری و روش مرتعکاری تاثیر معنیداری در استقرار گونه داشتهاند. مرتعکاری پاییزه بهتر از بهاره و بذرکاری توام با ذخیره نزولات، بهتر از بذرکاری معمولی میباشد. آماربرداری سال آخر نشان داد بیشترین درصد استقرار مربوط به مرتعکاری پاییزه توام با ذخیره نزولات با 45 درصد استقرار بوده که پایهها به گل و بذر رسیدند. این در حالیست که در روش بذرکاری تنها 18 درصد نهالها مستقر گردید. لذا مرتعکاری پاییزه و بذرکاری با استفاده از هلالی آبگیر به منظور حصول بهترین نتیجه جهت استقرار این گونه در منطقه مورد مطالعه و سایر مناطق مشابه، توصیه میگردد.
صدیقه زارع کیا؛ حسین ارزانی؛ محمد حعفری؛ نیلوفر زارع
دوره 22، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 745-756
چکیده
شیوههای نادرست و نامناسب بهره برداری از مراتع به ویژه در چنددهه اخیر موجب بروز لطمات شدیدی به عرصههای منابع طبیعی شده است. به همین منظور به مطالعه اثرات سیستمها و شدتهای مختلف چرایی بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک پرداخته شد. ابتدا با استفاده از روش نمونهبرداری سیستماتیک تصادفی پارامترهای درصد پوشش تاجی، تراکم، ارتفاع گونهها ...
بیشتر
شیوههای نادرست و نامناسب بهره برداری از مراتع به ویژه در چنددهه اخیر موجب بروز لطمات شدیدی به عرصههای منابع طبیعی شده است. به همین منظور به مطالعه اثرات سیستمها و شدتهای مختلف چرایی بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک پرداخته شد. ابتدا با استفاده از روش نمونهبرداری سیستماتیک تصادفی پارامترهای درصد پوشش تاجی، تراکم، ارتفاع گونهها اندازهگیری گردید. برای بررسی تغییرات پارامترهای خاک در هر منطقه 15 پروفیل خاک از عمق 0 تا 20 سانتیمتری به روش سیستماتیک تصادفی برداشت گردید. دادهها پس از جمعآوری در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. طبق نتایج با گذر از منطقه قرق به سمت مرتع شیرعلیبگلو (چرای مداوم و شدید در طول سال) از درصد پوشش تاجی و تولید گونههای دائمی و به خصوص گونه های شاخص و خوشخوراک کاسته و بر درصد خاک لخت و سنگ و سنگریزه افزوده شده است. مقدار پوشش تاجی گونههای دائمی در سایتهای قرق، مرتع نعمتی (چرای تناوبی در طول 6 ماه فصل چرا)، مرتع چگنه (چرای مداوم در طول 6 ماه فصل چرا) و مرتع شیرعلیبگلو (چرای مداوم در طول سال) به ترتیب 25/23، 25/14، 66/6 ، 6 درصد میباشد. البته در مرتع شیرعلیبگلو اکثر این پوشش را گونههای با کلاس خوشخوراکی III، خاردار و غیر قابل تعلیف تشکیل دادهاند. همچنین چرای مداوم و شدید در طول سال باعث حذف گونههای شاخص منطقه و تغییر ترکیب گونهای شده است. طبق یافتههای این پژوهش چرای مداوم و شدید دام باعث افزایش میزان پتاسیم و فسفر خاک شده است. ولی میزان اسیدیته در هیچکدام از مناطق مطالعاتی تفاوت معنیداری نداشته است. میزان نیتروژن و مواد آلی نیز اگر چه در مرتع نعمتی با سیستم چرای تناوبی و با شدت چرای متوسط بیشتر از منطقه شیرعلیبگلو و قرق بوده است ولی مقدار آن معنیدار نشده است. همچنین عدم چرا در قرق باعث افزایش نفوذپذیری خاک گردیده است. اگر چه قرق و چرای تناوبی و با شدت چرای متوسط توانسته پوشش گیاهی را تا حد مطلوبی افزایش دهد ولی نتوانسته تاثیر معنیداری بر خصوصیات شیمیایی خاک داشته باشد. بطور کلی با توجه به اینکه مناطق خشک اکوسیستمهای حساس و شکننده هستند باید مدیریت این مناطق شامل ملاحظات اقتصادی و بیولوژیکی باشد.
صدیقه زارع کیا؛ فرهنگ قصریانی؛ مینا بیات؛ هاجر نعمتی
دوره 22، شماره 2 ، مرداد 1394، ، صفحه 266-274
چکیده
یکی از عوامل مهم در تعیین ظرفیت چرایی مشخص کردن حد بهرهبرداری مجاز گونهها میباشد، بعلت عدم اطلاعات کافی در این زمینه، این پژوهش بهمنظور تعیین حد بهرهبرداری مجاز گونه دایمی و خوشخوراک Salsola laricina در سایت خشکهرود ساوه انجام گردید. در این بررسی سه شدت برداشت 25 ، 50 و 75 درصد با حالت بدون برداشت (شاهد) بهعنوان تیمارهای آزمایش بمدت ...
بیشتر
یکی از عوامل مهم در تعیین ظرفیت چرایی مشخص کردن حد بهرهبرداری مجاز گونهها میباشد، بعلت عدم اطلاعات کافی در این زمینه، این پژوهش بهمنظور تعیین حد بهرهبرداری مجاز گونه دایمی و خوشخوراک Salsola laricina در سایت خشکهرود ساوه انجام گردید. در این بررسی سه شدت برداشت 25 ، 50 و 75 درصد با حالت بدون برداشت (شاهد) بهعنوان تیمارهای آزمایش بمدت 3 سال مورد مقایسه قرارگرفتند. نتایج تولید علوفه گونه S. laricina نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال و شدتهای مختلف برداشت از لحاظ آماری در سطح یک درصد معنیدار میباشد. در سال اول بررسی بین تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری وجود نداشته است ولی با ادامه برداشتها در سالهای بعدی اثرات تیمارها بر پایهها به وضوح دیده شدند، بهطوریکه در سال آخر برداشت که بیشترین تأثیر تیمارها بر روی پایهها بوده است، مشخص گردید که بین تیمار شاهد و 25 درصد برداشت اختلاف معنیداری وجود نداشته و بیشترین میزان تولید را داشتهاند و بین دو تیمار دیگر نیز اختلاف معنیداری مشاهده نشد. از طرف دیگر مشاهدات نشان داد، قدرت و شادابی در پایههای شاهد نسبت به تیمارهای 25 و 50 درصد کمتر بوده است که میتوان نتیجه گرفت تحریک چرایی میتواند بر شادابی و طراوت این گونه بیفزاید. بر اساس تجزیه AMMI، مؤلفه اصلی اثر متقابل اول(IPC1) در سطح 1 درصد معنی دار شد، بطوریکه این مؤلفه 2/98 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را بیان نمود. بای پلات اولین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین تولید نشان داد که تیمار 75 درصد دارای کمترین میزان تولید و پایداری و تیمار 25 درصد از میانگین تولید و پایداری خوبی برخوردار است. با توجه به نتایج حاصل میتوان بیان کرد که شدت برداشت 25 درصد ضامن بقای گونه S. laricinaدر این منطقه خواهد بود و بر قدرت و شادابی گیاه نیز تأثیر منفی نخواهد داشت.
صدیقه زارع کیا؛ پروانه عشوری؛ محمد فیاض؛ محمود گودرزی؛ نیلوفر زارع
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 676-684
چکیده
دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستمهای مرتعی میباشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده میشود. شناسایی رفتار دام در مرتع میتواند در برنامهریزی و چگونگی بهرهبرداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ...
بیشتر
دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستمهای مرتعی میباشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده میشود. شناسایی رفتار دام در مرتع میتواند در برنامهریزی و چگونگی بهرهبرداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک میش سه ساله انتخاب و به کمک دستگاه موقعیتیاب (GPS) بهطور پیوسته مسیر حرکت، ساعات ورود و خروج به مرتع، مدت و زمان استراحت و همچنین سرعت حرکت آن ثبت گردید. نتایج بررسیها در محیط نرمافزار GIS و دادهها با استفاده از روش تجزیه واریانس دوطرفه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد بجز مقدار میانگین سرعت دام، هیچ اختلاف معنیداری بین صفات مورد بررسی طی چهار سال آماربرداری مشاهده نشد. ولی در ماههای مختلف فصل چرا با اینکه طول مسافت طیشده با هم اختلاف معنیداری نداشتند ولی زمان صرفشده برای حرکت و زمان صرفشده برای استراحت با هم اختلاف معنیدار داشتهاند. به طوری که در اردیبهشتماه با اینکه زمان صرفشده برای حرکت و چرا بیشتر از ماههای دیگر بود ولی مسافت طیشده در این ماه تفاوت معنیداری با سایر ماهها نداشت. این امر نشاندهنده وجود علوفه بهتر و بیشتر در این ماه برای تعلیف دام بود. میانگین سرعت حرکت دام در اردیبهشتماه کمتر از ماههای دیگر ثبت گردید. بهنحویکه بیشترین مسافت طیشده توسط گوسفند در شیب 0 تا 8 درصد با پوشش غالب Artemisia sieberi- Salsola laricina رخ داده است. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت با کمک تکنولوژی GPS و GIS میتوان رفتار چرایی دام و مدیریت مراتع را بهتر ارزیابی کرد.
صدیقه زارع کیا؛ علی اشرف جعفری؛ احسان زندی اصفهان؛ لیلا فلاح حسینی
دوره 20، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 88-100
چکیده
بهمنظور بررسی مشکلات جوانهزنی گونههای مختلف گون چندساله، تیمارهای خراشدهی فیزیکی و سرما بر روی بذر 6 گونه (14 نمونه بذری) با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی نامتعادل در سه تکرار در آزمایشگاه بانک ژن منابع طبیعی در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور مورد مطالعه قرار گرفتند. درصد جوانهزنی، سرعت ...
بیشتر
بهمنظور بررسی مشکلات جوانهزنی گونههای مختلف گون چندساله، تیمارهای خراشدهی فیزیکی و سرما بر روی بذر 6 گونه (14 نمونه بذری) با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی نامتعادل در سه تکرار در آزمایشگاه بانک ژن منابع طبیعی در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور مورد مطالعه قرار گرفتند. درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول ساقهچه، طول ریشهچه، شاخص بنیه بذر و نسبت طول ریشهچه به ساقهچه مورد ارزیابی قرار گرفت. دادههای مربوط به هر عامل مورد تجزیه واریانس قرار گرفت. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تفاوت بین گونهها برای کلیه صفات بجز طول ریشهچه، و نسبت طول ریشهچه به ساقهچه و تفاوت بین تیمارها برای کلیه صفات بجز طول ریشهچه معنیدار بود. اثر متقابل گونه در تیمار نیز برای کلیه صفات بجز طول ریشهچه و شاخص بنیه بذر معنیدار بود. در مقایسه بین گونهها، A. vegetus و A. lilacinus بهترتیب بیشترین و کمترین ارزش را برای بیشتر عاملهای جوانهزنی داشتند و بقیه گونهها در حد متوسط گروهبندی شدند. در تمام گونهها تیمار خراش بهترین تیمار برای جوانهزنی بذرها شناخته شد. عاملهای جوانهزنی در تیمار سرمادهی نسبت به شاهد دارای ارزش کمتری بودند و نتیجه گرفته شد که کشت این گونهها در فصل سرد پاییز و زمستان ممکن است موجب عدم استقرار آنها گردد. همچنین نتایج نشان داد که گونه A. vegetus گونه مناسبی از لحاظ بیشتر عاملها بوده و برای اصلاح مراتع مناسب میباشد.
احمد احمدی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا؛ الهه احمدی؛ سعیده ناطقی
دوره 20، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 172-181
چکیده
مطالعة رفتار اکولوژیکی گیاهان بهعنوان عناصر اصلی اکوسیستم و ویژگیهای رویشگاهی آنها گامی اساسی در جهت یافتن راهحلهای مناسب برای حفظ، اصلاح و احیاء این بخش مهم از منابع طبیعی تجدید شونده است. گیاه مرتعیAstrgalus effusus متعلق به خانوادة بقولات و از گیاهان خوشخوراک و دائمی مناطق نیمهاستپی است. بهمنظور مطالعه آتاکولوژی این ...
بیشتر
مطالعة رفتار اکولوژیکی گیاهان بهعنوان عناصر اصلی اکوسیستم و ویژگیهای رویشگاهی آنها گامی اساسی در جهت یافتن راهحلهای مناسب برای حفظ، اصلاح و احیاء این بخش مهم از منابع طبیعی تجدید شونده است. گیاه مرتعیAstrgalus effusus متعلق به خانوادة بقولات و از گیاهان خوشخوراک و دائمی مناطق نیمهاستپی است. بهمنظور مطالعه آتاکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد؛ سپس ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، ارزش رجحانی و آفات گیاه نیز بررسی شد. نتایج بدستآمده نشان میدهد که این گونه در تمامی حوزههای آبخیز استان از ارتفاع 3579-800 متر از سطح دریای آزاد و در تمامی جهات جغرافیایی دیده میشود. میانگین بارندگی در این رویشگاهها 223 تا 362 میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه ازحداقل 6/9 تا 13 درجه سانتیگراد متفاوت است. مطالعات خاکشناسی نشان داد که این گونه بهترین رشد را در خاکهای با بافت متوسط از شنیلومی تا لومیرسی با اسیدیتة 04/8-04/7 و هدایتالکتریکی 54/0- 4/0دسیزیمنس بر متر داشت. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که پوشش تاجی این گونه 4-2 درصد، تراکم 24000-7000 پایه در هکتار و فراوانی آن 70-50 درصد میباشد. از گونههای همراه میتوان به گونههایBromus tomentellus ، Onbrychis cornuta، Thymus kotschyanus وAchillea millefolium اشاره کرد. این گونه در منطقه گل آدم سلماس (با ارتفاع 2000 متراز سطح دریا) رشد اولیه خود را از اواسط فروردین شروع نموده و تا اواسط اردیبهشتماه به رشد رویشی خود ادامه میدهد، اواسط خرداد، اواخر تیر و اواخر مردادماه بهترتیب زمان گلدهی، رسیدن بذر و ریزش بذر میباشد. در منطقه پلدشت با ارتفاع800 متر از سطح دریا، مراحل فنولوژی حدود 20 تا 25 روز زودتر از منطقه گل آدم اتفاق میافتد. این گونه جزو گیاهان راستریشه بوده و گسترش ریشه آن تا سه متر در روستای دول پمو حوزة آبخیز مهاباد بررسی شده است. این گونه فاقد هر گونه مادة سمی است و علوفة بهاره مناسبی برای دامها محسوب میشود.
صدیقه زارع کیا؛ نیلوفر زارع؛ علی احسانی؛ فرهنگ جعفری؛ حسن یگانه
دوره 19، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 614-623
چکیده
هر یک از گونههای مرتعی در ماههای فصل چرا و سالهای مختلف تولید معینی دارند. بدون شناخت ویژگیهای تولیدی گیاهان یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. بنابراین شناخت تولید سالانه و ماهانه تیپهای مختلف مرتعی اساساً برای مدیریت کارآمد و مؤثر مراتع ضروریست. ﺍﻳـﻦ ﻣﻬﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ...
بیشتر
هر یک از گونههای مرتعی در ماههای فصل چرا و سالهای مختلف تولید معینی دارند. بدون شناخت ویژگیهای تولیدی گیاهان یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. بنابراین شناخت تولید سالانه و ماهانه تیپهای مختلف مرتعی اساساً برای مدیریت کارآمد و مؤثر مراتع ضروریست. ﺍﻳـﻦ ﻣﻬﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴـﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﮔﻴﺎﻫـﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﻠﻴﻤـﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺁنها بهویژه ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳـﻬﻞﺍﻟﻮﺻﻮﻝ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ مهم در قرق تحقیقاتی خشکهرود ساوه ﻃﻲ ﺳـالهاﻱ 89-1387ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﻗﻄـﻊ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺷـﺪ. ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ منطقه ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ دادههای ایستگاه هواشناسی سینوپتیک ساوه ﻭ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ، ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺗﺠﻤﻌﻲ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺴـﺘﺎﻥ و ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳـﺎﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ و رابطه میان تولید و بارندگی زمستانه، بهاره و ماههای مختلف زمستان و بهار به طور جداگانه بررسی گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرمافزار Minitab انجام شد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻓﺼﻝ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﭼﻨﺪﺳـﺎﻟﻪ ﺗأﺛﻴﺮ ﻣﻌﻨﻲﺩﺍﺭ ﻧﮕﺬﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ولی بارندگی تجمعی زمستانه و بهاره بر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ است. بهطوریکه رابطه معنیداری بین تولید گونههای علفی (Stipa hohenackeriana و Poa sinaica) و میزان این بارندگی دیده نشد، ولی تولید علوفه گونههای بوتهای (Artemisia sieberi و Salsola laricina) با میزان این بارندگی رابطه معنیدار و مثبتی داشتند. همچنین بین بارندگی تجمعی ماههای اسفند و فروردین و تولید سالانه گونههای مورد بررسی رابطه معنیدار وجود داشت.
صدیقه زارع کیا؛ علی احسانی؛ نیلوفر زارع؛ تقی میرحاجی
دوره 18، شماره 3 ، آذر 1390، ، صفحه 474-485
چکیده
بررسی و مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی برای تنظیم برنامههای بهرهبرداری از گیاهان، تعیین زمان ورود و خروج دام، جمعآوری بذر، جلوگیری از برداشتهای بیموقع و شناخت ارزش غذایی گونههای گیاهی در مراحل مختلف فنولوژی حائز اهمیت میباشد. در این بررسی فنولوژی سه گونه مهم مرتعیAstragalus chaborasicus، Poa sinaicaو Stipa hohenackerianaبه مدت دو سال (1386 و 1387) در منطقه ...
بیشتر
بررسی و مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی برای تنظیم برنامههای بهرهبرداری از گیاهان، تعیین زمان ورود و خروج دام، جمعآوری بذر، جلوگیری از برداشتهای بیموقع و شناخت ارزش غذایی گونههای گیاهی در مراحل مختلف فنولوژی حائز اهمیت میباشد. در این بررسی فنولوژی سه گونه مهم مرتعیAstragalus chaborasicus، Poa sinaicaو Stipa hohenackerianaبه مدت دو سال (1386 و 1387) در منطقه خشکهرود ساوه با استفاده از روش درجه روز رشد (GDD) مورد مطالعه قرار گرفت. ثبت مراحل فنولوژی این گونهها هر هفته یکبار انجام گردید. آمار دما و بارندگی نیز از نزدیکترین ایستگاه هواشناسی (سینوپتیک ساوه) جمعآوری شد که با استفاده از آن مجموع درجه روزهای رشد مراحل فنولوژیکی محاسبه شد. نتایج بررسی نشان داد که زمان آغاز و پایان مراحل فنولوژی در دو سال مختلف با هم متفاوت است ولی حرارتهای تجمعی در دو سال مختلف برای مراحل فنولوژی با کمی اختلاف تقریباً یکسان بود. به عبارت دیگر مراحل مختلف فنولوژی نیاز دمایی تقریباً ثابتی دارند که پس از کسب دمای لازم، ظهور مراحل مشاهده میشود و در نتیجه مجموع درجه روزهای رشد (GDD) برای پیشبینی مراحل فنولوژیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
حامد ظریفکتابی؛ امرعلی شاهمرادی؛ مجید دشتی؛ اصغر پاریاب؛ غلامرضا حسینیبمرود؛ صدیقه زارع کیا
دوره 17، شماره 3 ، آبان 1389، ، صفحه 421-430
چکیده
گیاه مرتعیKunth.Melica persica گونهای پایا از خانواده گرامینه (Poaceae) با دامنه سازگاری نسبتاً وسیع است که آنرا بهعنوان یکی ازگیاهان مهم مرتعی بهویژه در امر حفاظت خاک مطرح میسازد. این گیاه بومی ایران است و عمدتاً در دو منطقه رویشی ایران- تورانی و خزری رویش دارد. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه ابتدا رویشگاههای آن در منطقه خراسان (شامل ...
بیشتر
گیاه مرتعیKunth.Melica persica گونهای پایا از خانواده گرامینه (Poaceae) با دامنه سازگاری نسبتاً وسیع است که آنرا بهعنوان یکی ازگیاهان مهم مرتعی بهویژه در امر حفاظت خاک مطرح میسازد. این گیاه بومی ایران است و عمدتاً در دو منطقه رویشی ایران- تورانی و خزری رویش دارد. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه ابتدا رویشگاههای آن در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی) شناسایی گردید و خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) در چند سایت بررسی شد. سپس نحوه زادآوری، فنولوژی، تراکم، پوشش تاجی، سیستم ریشه و ترکیبات شیمیایی علوفه این گونه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بدستآمده حکایت از پراکنش نسبتاً وسیع این گونه از شمال تا جنوب خراسان در بیشتر دامنههای سنگلاخی در دامنه ارتفاعی2900-900 متر داشت به طوری که این گیاه در تمام جهات جغرافیایی و شیب 12 تا 89 درصد دیده میشود. رویشگاههای ملیکا عمدتاً در سه اقلیم نیمهخشک فراسرد، مدیترانهای فراسرد و نیمهخشک سرد حضور دارند. متوسط درجه حرارت سالانه در این رویشگاهها از حداقل 5 تا 15 درجه سانتیگراد و میانگین بارندگی آنها از 125 تا 600 میلیمتر متغیر است. این گیاه خاکهای دارای بافت لوم سنگریزهای، لوم سیلت سنگریزهای و لوم شنی سنگریزهای، با اسیدیته 8-7 و هدایت الکتریکی 5/1- 5/0 دسی زیمنس بر متر که از زهکشی خوبی برخوردار هستند، ترجیح میدهد. زمینهای سنگلاخی و بهویژه شیلهای واریزهای و سنگهای آهکی و آذرین حد واسط بستر اصلی استقرار ملیکا هستند. رشد رویشی این گیاه از اواخر اسفندماه آغاز میگردد و تا اواخر اردیبهشتماه ادامه مییابد. به توجه به ارتفاع منطقه، از اواسط اردیبهشت ماه تا اوایل خردادماه وارد مرحله خوشهدهی میشود، از اوایل تا اواسط خرداد ماه بذرها شیری شده و حدود 20 روز بعد ریزش بذرها شروع میشود. نتایج همچنین نشان داد مدت زمان نگهداری (5 سال نگهداری در شرایط محیط) تأثیر معنیداری بر قوه نامیه بذر نداشت. به طوری که زادآوری این گونه در طبیعت عمدتاً توسط بذر صورت میگیرد. بنابراین نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی علوفه نشان داد که این گونه دارای 6/21 درصد و 1/8 درصد پروتئین بهترتیب در مرحله رویشی و گلدهی میباشد.
علیاکبر جمالی؛ پروانه عشوری؛ صدیقه زارع کیا
دوره 17، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 106-114
چکیده
در مناطق خشک و نیمهخشک، اگر خشکسالی رخ دهد، اهمیت پخش سیلاب[1]ها و استفاده بهینه از آنها دوچندان میگردد. هدف، تعیین پهنههای مناسب پخش سیلاب برای تقویت آب قناتها، چاهها و چشمهها در مناطق خشک با فنون ارزیابی چندمعیارهمکانی[2] GIS برای مقابله با بحران خشکی و خشکسالی است. از اینرو، حوزهی آبخیز میانکوه در جنوب یزد با ...
بیشتر
در مناطق خشک و نیمهخشک، اگر خشکسالی رخ دهد، اهمیت پخش سیلاب[1]ها و استفاده بهینه از آنها دوچندان میگردد. هدف، تعیین پهنههای مناسب پخش سیلاب برای تقویت آب قناتها، چاهها و چشمهها در مناطق خشک با فنون ارزیابی چندمعیارهمکانی[2] GIS برای مقابله با بحران خشکی و خشکسالی است. از اینرو، حوزهی آبخیز میانکوه در جنوب یزد با مساحت 618 کیلومترمربع، انتخاب شد. در این مطالعه عوامل مکانی اقتصادی همچون نزدیکی به جاده، روستا، قنات، چاه و چشمه درنظر گرفته شد. همچنین عوامل و محدودیتهای مکانی طبیعی مثل تراکم پوششگیاهی، زمینریختشناسی[3]، کاربری اراضی و درجه شیب نیز دخالت داده شد. به طوری که در روش ارزیابی چند معیاره مکانی، عوامل با استفاده از روابط مربوط استانداردسازی بولین و فازی شدند. وزن عوامل نیز با روش رتبهبندی مشخص گردید. در مرحلهی بعد تلفیق لایهها با طراحی درختواره و زبان برنامهنویسی ویژوال در محیط GIS انجام شد که نتیجهی آن، نقشهی شاخص مرکب با ارزشهای فازی (از صفر تا یک) بود. در نتیجه، منطقهی مناسب پخش سیلاب با ارزشهای نزدیکتر به یک، مساحتی معادل 02/15 کیلومترمربع و هر سه اولویت 43/2 درصد از مساحت حوزه را شامل میشوند. این منطقه همپوشانی مناسبی با منطقهی اجراشدهی طرح پخش سیلاب داشت؛ بنابراین کاربرد روش مزبور در تشخیص سریع و دقیق پخش سیلاب برای مناطق مشابه در کشور توصیه میگردد. [1]- Flood spreading [2]- Spatial Multi-Criteria Evaluation (SMCE) [3]- Geomorphology
مجید دشتی؛ امرعلی شاهمرادی؛ حامد ظریف کتابی؛ اصغر پاریاب؛ غلامرضا حسینی بمرود؛ صدیقه زارع کیا
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 401-408
چکیده
گیاه مرتعی Salsola orientalis گونهای پایا از خانواده Chenopodiaceae میباشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالیهای اخیر، شدیدا"مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تکبوتههایی بر جای مانده است. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاههای ...
بیشتر
گیاه مرتعی Salsola orientalis گونهای پایا از خانواده Chenopodiaceae میباشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالیهای اخیر، شدیدا"مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تکبوتههایی بر جای مانده است. برای مطالعه آتاکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاههای آن مشخص گردید و با تعیین چندین سایت مطالعاتی خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) آن بررسی شد. سپس، مطالعه بر روی مواردی از قبیل فنولوژی، نحوه تولید مثل، پوشش تاجی، تراکم و نیز سیستم ریشه این گیاه متمرکز گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دامنه ارتفاعی رویشگاههای این گونه مرتعی از حداقل 500 متر تا حداکثر 1500 متر ارتفاع از سطح دریا متغیر است. این گونه مرتعی در تمام جهات شیب دیده شد و در عرصههای با شیب 5 تا 40 درصد رویش دارد. میانگین بارندگی در این رویشگاهها 150 تا 400 میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه از حداقل 10 تا 5/17 درجه سانتیگراد متفاوت است. در منطقه خراسان، این گیاه در بیشتر رویشگاههایش بصورت همراه با گونههای غالب Artemisia diffusa، Poa bulbosa ، Artemisia sieberi و نیز سایر گونههای جنس Salsola مشاهده میشود. مطالعات خاکشناسی نشان داد که این گونه مرتعی خاکهای با عمق متوسط تا عمیق و بافت لومی شنی تا لومی سیلتی را میپسندد. همچنین ملاحظه شد که رویشگاههای این گونه مرتعی عمدتا" دارای خاکهای با اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (8/7-4/7) میباشند و میزان هدایتالکتریکی در آنها از 8/0 تا 2/7 دسیزیمنس بر متر در نوسان است. بررسی سیستم ریشه آن نشان داد که گونه مورد نظر دارای ریشههای مستقیم با انشعابهای فرعی فراوان است. عمق نفوذ ریشهها در خاک حداکثر تا 5/1 متر دیده شد. رشد رویشی این گیاه از اواسط اسفند ماه با ظهور برگهای متقابل رشتهای آغاز میگردد و تا اواسط خرداد به طول میانجامد. گلدهی از اوایل خرداد آغاز میشود و در اواسط مهرماه بذرها حالت شیری و خمیری دارند. مرحله رسیدگی بذر این گیاه از اوایل تا اواخر آبان است. بذرهای آن به تدریج از اوائل تا اواسط آذرماه ریزش میکنند. نتایج همچنین نشان داد که قوه نامیه بذرهای این گیاه با گذشت زمان و در شرایط نگهداری طبیعی بهشدت کاهش مییابد. زادآوری این گونه مرتعی در طبیعت عمدتا" توسط بذر صورت میگیرد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی قسمت علوفه این گیاه در مرحله بذردهی نشان داد که علوفه خشک آن دربرگیرنده 8/13 درصد پروتئین، 28/18 درصد خاکستر، 62/2 درصد کلسیم و 19/26 درصد فیبر میباشد
محمد ابوالقاسمی؛ امر علی شاهمرادی؛ ناصر باغستانی میبدی؛ صدیقه زارع کیا
دوره 16، شماره 2 ، شهریور 1388، ، صفحه 254-261
چکیده
با آگاهی از خصوصیات بومشناسی گیاهان و درک اهمیت و نقشی که آنها در حفاظت خاک و تأمین علوفه مورد نیاز دام در مراتع ایفاء میکنند میتوان راهکارهای مناسب را فراروی مدیریت حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده، بهویژه پوشش گیاهی، قرار داد. در این تحقیق، آتاکولوژی گونه شندوست Stipagrostis pennata (سبد)در استان یزد انجام شده است. ...
بیشتر
با آگاهی از خصوصیات بومشناسی گیاهان و درک اهمیت و نقشی که آنها در حفاظت خاک و تأمین علوفه مورد نیاز دام در مراتع ایفاء میکنند میتوان راهکارهای مناسب را فراروی مدیریت حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده، بهویژه پوشش گیاهی، قرار داد. در این تحقیق، آتاکولوژی گونه شندوست Stipagrostis pennata (سبد)در استان یزد انجام شده است. در ارتباط با گونه یاد شده فاکتورهایی نظیر انتشار جغرافیایی، ویژگیهای اقلیمی، توپوگرافی، خاک و فنولوژی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور سه سایت مطالعاتی منصوریه (در منطقه طبس)، مسجد شکر (در مسیر جاده یزد به طبس) و بافق برای گیاه سبد انتخاب شد. نتایج نشان داد که گونه Stipagrostis pennata گیاهیست شندوست که دارای ساقهها و انشعابهای ایستا میباشد و در عرصه تپههای شنی فعال و روان و کم ارتفاع و نیز در چالهریگها و کوچهریگها با شیبهای مختلف رویش دارد. دامنه ارتفاعی رویشگاههای آن 700 تا 1600 متر از سطح دریا میباشد. بیشترین میزان بارندگی 110 میلیمتر در رویشگاه مسجد شکر و کمترین آن 5/55 میلیمتر در رویشگاه بافق میباشد. بافت خاک در رویشگاههای این گیاه شنی است و میزان اسیدیته خاک 28/8 تا 53/8 و هدایت الکتریکی آن از 48/0 تا 2/1 دسیزیمنس متغیر میباشد. اینگونه از اوایل اسفند ماه رشد رویشی خود را آغاز میکند. ظهور ساقه گلدهنده در اواسط اردیبهشتماه، دوره ریزش بذر در اواخر خردادماه و دوره خواب آن در طول فصل تابستان و پاییز است. این گونه مرتعی به دلیل داشتن اندام هوایی قابل ملاحظه و ساقههای طویل، خاک رویشگاه خود را در برابر طوفانهای شن و فرسایش بادی حفاظت نموده و علوفه نسبتا" مناسبی را برای دامهای این مناطق تولید میکند. با توجه به نتایج بدستآمده، این گونه گیاهی مرغوب را میتوان با اطمینان کامل برای تثبیت شنهای روان و تولید علوفه مرتعی در مناطق حاشیه کویر معرفی نمود.
محمد شریفی یزدی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا؛ منصوره خداشناس
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 447-454
چکیده
حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف باید ویژگیهای اکولوژیک گونههای مهمی را که تشکیلدهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی میباشند مورد شناسایی قرار داد و سپس در جهت اصلاح و احیاء رویشگاههای آنها اقدام نمود. به همین منظور، بررسی آت اکولوژی ...
بیشتر
حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف باید ویژگیهای اکولوژیک گونههای مهمی را که تشکیلدهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی میباشند مورد شناسایی قرار داد و سپس در جهت اصلاح و احیاء رویشگاههای آنها اقدام نمود. به همین منظور، بررسی آت اکولوژی گونه Ferula oopoda که در سطح نسبتاً وسیعی از استان کرمان میروید، صورت گرفت. در این بررسی نقشه رویشگاه و خصوصیات رویشگاهی شامل توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونههای همراه، فنولوژی و سیستم ریشه گیاه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که گونه Ferula oopoda اغلب در عرصههای شمالی و برفگیر مناطق کوهستانی و سردسیر استان، با ارتفاع 3100-2000 متر از سطح دریا حضور دارد. میانگین بارندگی سالانه در این رویشگاهها 400-250 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 11-7 درجه سانتیگراد میباشد. خاک رویشگاههای این گیاه مرتعی عمدتا" بسیار کم عمق و بافت آن سبک و سنگریزهدار است و اغلب بر روی سازند زمین شناسی کنگلومرا واقع شده است. اسیدیته خاک 8/7-3/7 و هدایت الکتریکی آن ds/m43/0-31/0 میباشد. در رویشگاههای مختلف، این گیاه در جهتها و شیبهای مختلف دیده میشود. ریشه اصلی این گیاه تا عمق 90-60 سانتیمتر در خاک نفوذ میکند. بررسی مراحل فنولوژی نشان داد که رشد رویشی در اوایل فروردین شروع میشود و تا اواسط اردیبهشت ادامه دارد. مرحله گلدهی از اوایل اردیبهشت تا اوایل خرداد، تشکیل بذرها از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر، رسیدن کامل بذرها از اواخر خرداد تا اوایل مرداد و مرحله ریزش بذرها از اواسط تیر تا اواسط مرداد میباشد. وزن هزاردانه بذرهای جمعآوری شده گیاه از مناطق مختلف 2/30 -1/27 گرم میباشد. بذرهای این گیاه قادرند تا چندین سال قوه نامیه خود را حفظ نمایند و با مهیا گشتن شرایط مطلوب جوانه بزنند. بذرکاری این گیاه به منظور احیاء و اصلاح مراتع تخریب شده که دارای شرایط اکولوژیک شبیه به آنچه که در رویشگاههای آن در استان کرمان وجود دارد قویا" پیشنهاد میشود. لازم است که در جهت حفظ و گسترش این گونه مرتعی مرغوب اقدامات اساسی انجام گیرد.
حسن قلیچ نیا؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 348-359
چکیده
مطالعه عمل و رفتار فردی گونههای مرتعی و رابطه هر یک از آنها با اجزاء زنده و غیرزنده اکوسیستمهای مرتعی، به منظور بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد گونهها که اساس و پایه مدیریت مراتع قرار گیرد، ضروری و مهم است. در اکولوژی مرتع، این قبیل مطالعات به عنوان آت اکولوژی گونههای مرتعی مد نظر قرار میگیرد. در این تحقیق آت اکولوژی دوگونه ...
بیشتر
مطالعه عمل و رفتار فردی گونههای مرتعی و رابطه هر یک از آنها با اجزاء زنده و غیرزنده اکوسیستمهای مرتعی، به منظور بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد گونهها که اساس و پایه مدیریت مراتع قرار گیرد، ضروری و مهم است. در اکولوژی مرتع، این قبیل مطالعات به عنوان آت اکولوژی گونههای مرتعی مد نظر قرار میگیرد. در این تحقیق آت اکولوژی دوگونه مرتعی Agropyron pectiniforme و Bromus tomentosus در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. خصوصیات رویشگاهی شامل توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونههای همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گشت. همچنین فنولوژی و سیستم ریشه هر یک از دو گونه یاد شده بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای گونه Agropyron pectiniforme در دامنه ارتفاعی 1200 تا3000 متر از سطح دریا درخاکهای با بافت لومی و سیلتی لومی با هدایت الکتریکی 94/0-45/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 86/7-7 رویش دارد. بارندگی در رویشگاههای این گونه 653-320 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/16-2/7 درجه سانتیگراد میباشد. بطور متوسط، پوشش تاجی این گونه 22/7 درصد و فراوانی آن 6/36 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 21 سانتیمتر میباشد. مرحله رشد رویشی این گونه از اوایل فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه، مرحله گلدهی از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و مرحله رسیدن بذر در اوایل تیر ماه میباشد. گونه Bromus tomentosus در دامنه ارتفاعی 3300-2300 متر از سطح دریا در خاکهایی با بافت لومی و سیلتی لوم با هدایت الکتریکی 72/0-40/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 47/7-21/7 رویش دارد. متوسط بارندگی در رویشگاههای این گونه 653 – 510 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/7 درجه سانتیگراد میباشد. بررسی نحوه حضور این گونه در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که متوسط پوشش تاجی 75/16درصد و فراوانی آن 3/58 درصد میباشد. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 27 سانتیمتر است. مرحله رشد رویشی این گونه مرتعی از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت، مرحله گلدهی آن از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد و مرحله رسیدن بذر اواخر تیر میباشد. در برنامه های مدیریت رویشگاههای مرتعی دو گونه یاد شده لازم است که ویژگیهای اکولوژیک آنها مد نظر مدیران منابع طبیعی و مرتعداران قرار گیرد
ابراهیم فراهانی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا؛ فرهاد آژیر
دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1387، ، صفحه 86-94
چکیده
مطالعه چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و بررسی نحوه ارتباط آن با سایر اجزاء زنده و غیرزنده رویشگاه مربوطه بهعنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، بخش قابل ملاحظهای از اطلاعات اساسی و مورد نیاز برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی را فراهم می سازد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مطالعه چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و بررسی نحوه ارتباط آن با سایر اجزاء زنده و غیرزنده رویشگاه مربوطه بهعنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، بخش قابل ملاحظهای از اطلاعات اساسی و مورد نیاز برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی را فراهم می سازد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata مورد بررسی قرار گرفت. برای این گونه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، و فنولوژی گیاه نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای این گونه در دامنه ارتفاعی 890 تا3300 متر واقع شده اند، ولی عمده رویشگاههای آن در ارتفاعات 1100 تا 2800 متر می باشد. گونه مورد مطالعه در شیبهای 5/0 تا 100 درصد مشاهده شد. میانگین بارندگی در رویشگاههای آن از 221 میلیمتر در اشتهارد تا حداکثر 485 میلیمتر در منطقه زیدشت طالقان می باشد. همچنین متوسط دمای سالانه از 5/15 درجه سانتیگراد در فیروزکوه تا 4/24 درجه سانتیگراد در قرق رود شور محاسبه شده است. مطالعات خاک شناسی نشان داد که این گونه در خاکهای بسیار کمعمق تا عمیق رویش دارد. بافت خاک در رویشگاههای گونه مورد مطالعه لوم شنی، لوم رسی، و لوم رسی شنی می باشد. میزان اسیدیته خاک نیز از حداقل 1/8 در قاضیان اشتهارد تا حداکثر 71/8 در قرق رود شور متغیر است. همچنین میزان هدایت الکتریکی خاک از حداقل ds/m 19/0 در گیلاوند تا حداکثر ds/m 3/1 در نصرت آباد کرج برآورد شده است. در بیشتر رویشگاههای خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 5/4 درصد، تراکم 32750 پایه در هکتار و فراوانی 5/82% تعیین گردید. این گونه دارای سیستم ریشه افشان است. ریشه به شدت منشعب و در عین حال دارای وضعیت متراکم در نزدیک یقه می باشد. شروع رشد رویشی آن از اواسط اسفند تا اواسط فروردین می باشد. گلدهی از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد صورت می گیرد. مرحله بذردهی بلافاصله پس از گلدهی در گیاه انجام شده و سپس در مدت یک هفته تا 10 روز بذرها خمیری شکل می شوند. از اواخر خرداد تا هفته سوم تیرماه، با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، بذرهای گیاه می رسند. از اوایل شهریور تا اوایل مهرماه گیاه در حال رکود است. بررسی ترکیبات شیمیایی نشان داد که در اوایل رشد میزان پروتئین خام و چربی خام حداکثر است، ولی به تدریج با افزایش سن گیاه کاهش می یابند.
قاسمعلی ابرسجی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا
دوره 14، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 421-431
چکیده
آت اکولوژی گونه های گیاهی بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل می دهد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعیHedysarum kopetdaghi Boriss. در اکوسیستمهای مرتعی استان گلستان مدنظر بوده است. این گونه مرتعی، گیاهی است پایا و از تیره Papilionaceae می باشد. جهت مطالعه آت اکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد. سپس مواردی ...
بیشتر
آت اکولوژی گونه های گیاهی بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل می دهد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعیHedysarum kopetdaghi Boriss. در اکوسیستمهای مرتعی استان گلستان مدنظر بوده است. این گونه مرتعی، گیاهی است پایا و از تیره Papilionaceae می باشد. جهت مطالعه آت اکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد. سپس مواردی از قبیل خصوصیات اقلیمی و خاک رویشگاهها، سیستم ریشه گیاه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، و ترکیبات شیمیایی گیاه بررسی گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه رویشگاههای این گونه مرتعی بصورت لکه های پراکنده واقع شدهاند. میزان بارندگی سالانه در رویشگاهها 5/249 میلیمتر و دمای متوسط سالانه 9/11 درجه سانتیگراد می باشد. این گونه بر روی خاکهای با بافت سیلتی لوم با pH 5/7 تا 9/7 و بدون شوری ظاهر می شود. این گونه دارای سیستم ریشه عمودی است که بیش از 2 متر در خاک نفوذ می نماید. ریشه دارای انشعابهای جانبی کمی در لایه های سطحی خاک است. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که پوشش تاجی این گونه 16/1-2/0 درصد، تراکم 1500-70 پایه در هکتار و فراوانی آن 15-3 درصد می باشد. شروع رشد این گیاه معمولاً از اواسط بهمن ماه با متورم شدن جوانه های رویشی اتفاق می افتد. ولی دوره اصلی رشد رویشی این گونه مرتعی از اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه با گرم شدن تدریجی هوا شروع می شود. در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد گلدهی کامل گردیده و در اواخر خرداد و اوایل تیر رسیدن بذرها آغاز می شود. این گیاه در مرحله رشد رویشی دارای 13/27% پروتئین خام بوده و ارزش رجحانی آن برای گوسفند و بز حدود 75% می باشد. این گونه مرتعی معمولاً در معرض چرای سنگین می باشد که ممکن است سبب آسیب رساندن به گیاه و در معرض خطر قرار گرفتن آن شود. مقاومت این گیاه در مقابل چرا و ناملایمات طبیعی نسبتاً زیاد است. با توجه به ویژگیهای یاد شده، این گونه مرتعی می تواند در برنامه های مرتعکاری و مدیریت مراتع استان گلستان مورد استفاده قرار گیرد.
