ژیلا قربانی؛ کیومرث سفیدی؛ مهشید سوری؛ مهدی معمری
دوره 28، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 395-409
چکیده
آگاهی از میزان و نحوه اثرپذیری پوشش گیاهی از اختلال چرای دام میتواند راهکاری برای تدوین راهبرد‌های مدیریت اکوسیستمهای مرتعی در جهت رسیدن به پایداری و تولید مستمر در این اکوسیستم‌ها باشد. در این تحقیق به بررسی تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی گونههای قابل چرای دام در مراتع جنوب‌شرقی سبلان تحت تأثیر شدتهای مختلف چرایی ...
بیشتر
آگاهی از میزان و نحوه اثرپذیری پوشش گیاهی از اختلال چرای دام میتواند راهکاری برای تدوین راهبرد‌های مدیریت اکوسیستمهای مرتعی در جهت رسیدن به پایداری و تولید مستمر در این اکوسیستم‌ها باشد. در این تحقیق به بررسی تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی گونههای قابل چرای دام در مراتع جنوب‌شرقی سبلان تحت تأثیر شدتهای مختلف چرایی و فاصله از روستا بهعنوان کانون بحران پرداخته شد. به‌علاوه اینکه توسعه و ارزیابی مدل استنتاج فازی- عصبی (انفیس) بهمنظور پیشبینی تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی گونههای خوشخوراک و مقایسه نتایج آن با مدل رگرسیونی ارائه گردید. برای ارزیابی مدلهای رگرسیونی و انفیس از مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب همبستگی (R2) استفاده شد. نتایج نشان داد که شدتهای مختلف چرا، فاصله از روستا و اثرهای متقابل آنها اثر معنیداری در سطح احتمال یک درصد بر تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی گونههای خوشخوراک دارند. همچنین، با افزایش شدت چرا، تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی این گونهها کاهش یافت. نتایج بخش انفیس نشان داد که در شدت چرای کم و فاصله حدود 400 متر، بیشترین مقدار تولید گونههای خوشخوراک ملاحظه میگردد. کمترین مقدار تولید این گونهها نیز فواصل نزدیک به روستا (200 متری) پیشبینی شده است. بیشترین میزان زیتوده ریشه در فاصله 600 متری و کمترین میزان زیتوده ریشه نیز مربوط به فاصله 200 متری بود. به‌علاوه، مدل ANFIS با دقت بالاتر (98/0R2= و 95/0R2=) و خطای کمتر (9792/0RMSE= و 6168/1RMSE=) نسبت به مدل کم دقتتر رگرسیونی (92/0R2= و 77/0R2=) که خطای بیشتری نیز داشت (2835/2RMSE= و 8954/3RMSE=)، بهترتیب تولید اندامهای هوایی و زیرزمینی را پیشبینی نمود.
سمیرا حاجی پور؛ حسین بارانی؛ حسن یگانه؛ احمد عابدی سروستانی
دوره 26، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 531-542
چکیده
چرای دام یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر خاک و پوشش گیاهی است که میتواند از جهات مختلف بر ساختار و کارکرد پوشش گیاهی تأثیرگذار باشد. این تحقیق در پاییز ۱۳۹۶ و با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تکرار و شدت چرای دام در مرتع انجام شد. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار عشایر شهرستان کوهدشت تشکیل داده است. با بهرهگیری از فرمول کوکران، از ...
بیشتر
چرای دام یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر خاک و پوشش گیاهی است که میتواند از جهات مختلف بر ساختار و کارکرد پوشش گیاهی تأثیرگذار باشد. این تحقیق در پاییز ۱۳۹۶ و با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تکرار و شدت چرای دام در مرتع انجام شد. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار عشایر شهرستان کوهدشت تشکیل داده است. با بهرهگیری از فرمول کوکران، از میان ۱۰۳۸ خانوار عشایر مناطق ییلاقی شهرستان کوهدشت، ۳۱۰ سرپرست خانوار به روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌بندی شده انتخاب شدند که پرسشنامه شامل ۷ سوال باز و ۱۷ سوال بسته بود. برای سنجش روایی از نظرات اساتید استفاده شد و اطلاعات مورد نیاز پژوهش با انجام مصاحبه حضوری و از طریق پرسشنامهها جمعآوری شد. برای سنجش پایایی اطلاعات از آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آلفای کرونباخ برای ۳۰ نمونه اولیه ۸۵/۰ بدست آمد. ضریب همبستگی کندال تائو نشان داده است که بین شاخص عوامل مؤثر بر تکرار چرای دام با متوسط درآمد سالانه و متوسط هزینه سالانه خانوار بهرهبرداران، میزان زایش سالانه ۱۰ رأس دام و فاصله بین مراتع ییلاقی و قشلاقی ارتباط معنیداری برقرار است و بین شاخص عوامل مؤثر بر شدت چرای دام با میزان زایش سالانه ۱۰ رأس دام رابطه معنیداری وجود دارد. یافتههای حاصل از آزمون من ویتنی نیز نشان داد که بین شاخص عوامل تکرار چرای دام و شدت چرا با داشتن مرتع قشلاقی تفاوت معنیداری وجود دارد. همچنین نتایج بدست آمده از آزمون کروسکال والیس نشان داده است که شاخص عوامل مؤثر بر تکرار چرا و شدت چرا با نوع بهرهبرداری از مرتع نیز تفاوت معنیداری وجود ندارد.
سیدمهرداد کاظمی؛ حمیدرضا کریم زاده؛ حسین بشری؛ مصطفی ترکش اصفهانی
دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 789-804
چکیده
با توجه به نقش و اهمیت چرای دام بر تغییرات پوشش‌گیاهی، این تحقیق برای مطالعه تأثیر شدتهای مختلف چرای دام بر پارامترهای پوشش گیاهی مراتع شهرستان علویجه در استان اصفهان انجام شد بدین‌منظور سه مکان مرتعی با شدتهای مختلف چرایی سبک، متوسط و سنگین و با شرایط اکولوژیک مشابه انتخاب شد. چهار ترانسکت (دو ترانسکت موازی و دو ترانسکت عمود ...
بیشتر
با توجه به نقش و اهمیت چرای دام بر تغییرات پوشش‌گیاهی، این تحقیق برای مطالعه تأثیر شدتهای مختلف چرای دام بر پارامترهای پوشش گیاهی مراتع شهرستان علویجه در استان اصفهان انجام شد بدین‌منظور سه مکان مرتعی با شدتهای مختلف چرایی سبک، متوسط و سنگین و با شرایط اکولوژیک مشابه انتخاب شد. چهار ترانسکت (دو ترانسکت موازی و دو ترانسکت عمود بر شیب عمومی منطقه) به طول 100 متر در هر منطقه مستقر و در راستای هر ترانسکت، 10 پلات به روش تصادفی- سیستماتیک مستقر و در هر پلات نام علمی گونهها، کلاس خوشخوراکی، تراکم و درصد پوشش تاجی گیاهان ثبت گردید. شاخصهای غنای مارگالف، تنوع و یکنواختی شانون-واینر و نیز منحنی فراوانی رتبه‌ای محاسبه شد. بهمنظور مقایسه شاخصهای پوشش گیاهی، از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه (5% = α) استفاده گردید. شاخصهای تراکم و پوشش تاجی در شرایط چرای سبک و متوسط بیشتر از چرای سنگین میباشد و بین هر سه مکان مرتعی اختلاف معنیداری وجود دارد (05/0 > P). ترکیب گونهای دو مکان چرای سبک و متوسط بهطور عمده شامل گیاهان کلاس ІІ و بهترتیب برابر با 72 و 54 درصد میباشد. در شرایط چرای سنگین، غالب بودن با گونههای کلاس ІІІ میباشد که برابر با 69 درصد محاسبه گردید. بین مناطق چرای سبک و سنگین، از لحاظ شاخصهای تنوع، غنا و یکنواختی اختلاف معنیداری وجود دارد (05/0 > P). دو منطقه چرای سبک و متوسط، از مدل لوگ نرمال که نشان‌دهنده جوامعی پایدار میباشند تبعیت می‌کند، در حالی‌که منطقه چرای سنگین از مدل سری لوگ که بیانگر جوامعی شکننده است، تبعیت می‌کند. نتایج تحلیل فزونگی (RDA) نشان داد که سه تیپ گیاهی با ترکیب گیاهی متفاوت، منطبق با سطوح مختلف چرای دام وجود دارد. بهطور کلی، چرای سبک و متوسط از نظر پوشش‌گیاهی در شرایط ایده‌آلی قرار دارند، بنابراین با توجه به اینکه مناطق خشک و نیمهخشک، اکوسیستمهای حساس و شکننده‌ای هستند باید در مدیریت چرا این مناطق ملاحظات بیولوژیکی مورد توجه قرار گیرد.
ژیلا قربانی؛ کیومرث سفیدی؛ فرشاد کیوان بهجو؛ مهدی معمری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 500-511
چکیده
این مطالعه به منظور تعیین رابطه بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و ارزیابی تأثیر شدتهای چرای دام بر کمیت زیست توده دو گونه Festuca ovinaوAgropyron libanoticumدر مراتع ییلاقی دامنه جنوبی سبلان در استان اردبیل انجام شد. دو گونه مورد مطالعه که از گونههای شاخص و خوشخوراک منطقه میباشند، در هر سه منطقه چرای سبک، متوسط و سنگین انتخاب ...
بیشتر
این مطالعه به منظور تعیین رابطه بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و ارزیابی تأثیر شدتهای چرای دام بر کمیت زیست توده دو گونه Festuca ovinaوAgropyron libanoticumدر مراتع ییلاقی دامنه جنوبی سبلان در استان اردبیل انجام شد. دو گونه مورد مطالعه که از گونههای شاخص و خوشخوراک منطقه میباشند، در هر سه منطقه چرای سبک، متوسط و سنگین انتخاب شد. پس از تعیین سه منطقه نمونهبرداری به عنوان تیمارهای مختلف چرای دام، نمونهبرداری از پوشش گیاهی در هر سه منطقه به روش تصادفی- سیستماتیک در قالب 25 پلات در طول ترانسکت 600 متری (در هر منطقه) انجام شد. به منظور تعیین رابطه احتمالی بین وزن زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی در هر یک از تیمارها از رگرسیون خطی ساده استفاده شد. مقایسه داده‌ها در سه تیمار از طریق تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون توکی با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که رابطه رگرسیونی معنیداری بین زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی این دوگونه در تیمارهای مختلف برقرار است. افزایش شدت چرای دام منجر به کاهش معنیدار زیست توده اندام هوایی و اندام زیرزمینی و زیست توده کل دو گونه مورد ارزیابی شد. افزایش شدت چرا منجر به کاهش محسوس زیست توده اندام هوایی در هر دو تیمار چرای متوسط و چرای سنگین بهترتیب 31/26 و 24/42 درصد در مقایسه با تیمار چرای سبک برای گونه Festuca ovina و 04/22 و 76/48 درصد برای گونه Agropyron libanoticum شده است. همچنین افزایش شدت چرا منجر به کاهش محسوس زیست توده اندام زیرزمینی در تیمارچرای متوسط و چرای سنگین نسبت به چرای سبک بهترتیب معادل 14/25 و 75/42 درصد برای گونه Festuca ovina و معادل 39/9 و 30/35 درصد برای گونه Agropyron libanoticum شد. بهطور کلی شدت چرا باعث کاهش زیست توده اندام هوایی و زیرزمینی گونههای مورد ارزیابی شد. بنابراین توجه مدیران اکوسیستمهای مرتعی را در جهت حفاظت خاک و جلوگیری از قهقرای این گونه مهم مرتعی ضروری می‌سازد.
مریم اسدی؛ کیومرث سفیدی؛ مهدی معمری
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 417-426
چکیده
چرای دام عمومی‌ترین نوع کاربری مراتع بوده و میتواند بر ترکیب پوشش گیاهی مرتع، تولید خالص اولیه، نسبت اندام هوایی به ریشه و چرخه عناصر غذایی موثر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شدتهای مختلف چرای دام بر تخصیص عناصر غذایی فسفر، کلسیم، سدیم و پتاسیم در اندامهای هوایی و زیرزمینی Artemisia aucheri در مراتع ییلاقی دامنه جنوب شرقی ...
بیشتر
چرای دام عمومی‌ترین نوع کاربری مراتع بوده و میتواند بر ترکیب پوشش گیاهی مرتع، تولید خالص اولیه، نسبت اندام هوایی به ریشه و چرخه عناصر غذایی موثر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شدتهای مختلف چرای دام بر تخصیص عناصر غذایی فسفر، کلسیم، سدیم و پتاسیم در اندامهای هوایی و زیرزمینی Artemisia aucheri در مراتع ییلاقی دامنه جنوب شرقی سبلان انجام شد. در این پژوهش از نمونهبرداری تصادفی-سیستماتیک استفاده شد. در هر شدت چرایی 3 ترانسکت 200 متری بهصورت موازی با یکدیگر مستقر شدند. سپس در امتداد هر ترانسکت پلاتهای یک مترمربعی به فواصل 50 متر مستقر شد. در هرپلات، نمونهبرداری از اندامهای هوایی و زیرزمینی صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس تخصیص عناصر غذایی مورد بررسی در گونه A.aucheri نشان داد که فسفر و کلسیم اندامهای هوایی در سطح پنج درصد تحت تأثیر شدتهای مختلف چرایی قرار گرفتند. همچنین سدیم و کلسیم اندامهای زیرزمینی در سطح یک درصد دارای اختلاف معنیداری بودند. نتایج این تحقیق و ارتباط بین تخصیص عناصر غذایی و چرای دام، میتواند در شناخت و مدیریت چرای دام و مرتع بکار رود.
رباب باقریان؛ کیومرث سفیدی؛ فرشاد کیوان بهجو؛ علی اشرف سلطانی؛ بهزاد بهتری
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 183-190
چکیده
بهمنظور بررسی اثرات شدت چرا بر روی برخی مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع دامنه‌های جنوب شرقی سبلان پس از بازدید صحرایی، سه منطقه با شدت چرایی سبک (آلوارس)، متوسط (آلداشین) و سنگین (اسبمرز) انتخاب و 27 نمونه خاک به روش تصادفی سیستیماتیک در مرکز پلاتهای یک مترمربعی در طول سه ترانسکت 200 متری برداشت شد. نمونه‌ها از سه عمق 15- صفر، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثرات شدت چرا بر روی برخی مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع دامنه‌های جنوب شرقی سبلان پس از بازدید صحرایی، سه منطقه با شدت چرایی سبک (آلوارس)، متوسط (آلداشین) و سنگین (اسبمرز) انتخاب و 27 نمونه خاک به روش تصادفی سیستیماتیک در مرکز پلاتهای یک مترمربعی در طول سه ترانسکت 200 متری برداشت شد. نمونه‌ها از سه عمق 15- صفر، 30-15 و 45-30 سانتیمتری خاک برداشته شد و به آزمایشگاه انتقال و خصوصیات خاک شامل بافت، ماده آلی، کربن آلی، فسفر، پتاسیم، EC و pH اندازهگیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن با توجه به فاکتورهای شدت چرا و عمق خاک حاکی از آن بود از بین فسفر و اسیدیته خاک اختلاف معنیداری نبود ولی سایر متغیرها اختلاف معنیداری داشتند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا از میزان ماده آلی کاسته شده و کمترین میزان آن مربوط به عمق 45-30 سانتیمتری منطقه تحت چرای سنگین است. با توجه به نتایج این پژوهش میتوان چنین نتیجهگیری کرد که با افزایش شدت چرا ساختمان خاک دچار تخریبشده و برای جلوگیری از تخریب خاک در مراتع ییلاقی باید شیوه مدیریتی مبتنی بر چرای متعادل موردتوجه قرار گیرد.
اردوان قربانی؛ اردشیر پورنعمتی؛ امین پورعلی؛ میکائیل بدرزاده؛ علی تیمورزاده
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 581-595
چکیده
این تحقیق با هدف امکان‌سنجی استفاده از چارچوب کانون‌های بحران در ارزیابی تخریب مراتع دامنه شمالی سبلان، با این فرض که با افزایش فاصله از کانون‌های بحران تخریب مرتع کمتر میشود، انجام گرفت. در سه کانون بحرانی حیدرآباد، قلی‌بیگلو و اربابکندی، در سه شدت چرایی سنگین، متوسط و سبک با شرایط اکولوژیکی تقریباً همگن از سطح یک ترانسکت ...
بیشتر
این تحقیق با هدف امکان‌سنجی استفاده از چارچوب کانون‌های بحران در ارزیابی تخریب مراتع دامنه شمالی سبلان، با این فرض که با افزایش فاصله از کانون‌های بحران تخریب مرتع کمتر میشود، انجام گرفت. در سه کانون بحرانی حیدرآباد، قلی‌بیگلو و اربابکندی، در سه شدت چرایی سنگین، متوسط و سبک با شرایط اکولوژیکی تقریباً همگن از سطح یک ترانسکت 100 متری، با پلاتهای یک متر مربعی پارامترهای پوشش گیاهی و از عمق 30-0 سانتیمتری سطح خاک نمونهبرداری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها شامل: تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها، ارزیابی شاخصهای تنوع و یکنواختی، تجزیه خوشه‌ای و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها نشان داد که روند تغییرات در میزان تولید کل زیتوده هوائی در فواصل اول تا سوم به ترتیب 60/84، 90/100، 80/119 و تاج پوشش 10/33، 90/35، 20/43 دارای روند مشخص و افزایشی در روستای قلی‌بیگلو مطابق با فرضیه تحقیق بود (05/0>p)، ولی در روستاهای اربابکندی و حیدرآباد این فرضیه تأیید نشد (05/0p>). همچنین، در تجزیه و تحلیل کلی سه روستا نتایج نشان داد که پارامترهایی مانند تراکم، سنگ و سنگریزه، لاشبرگ، شن، اسیدیته و شوری دارای روند تغییرات مشخص و تأیید کننده فرضیه تحقیق بودند (05/0>p)، ولی سایر پارامترها فرضیه تحقیق را تأیید نکرد (05/0p>). در روستای اربابکندی شاخصهای تنوع و یکنواختی دارای روند افزایشی با فاصله از روستا میباشند، بیشترین مقدار تنوع شاخص شانون-واینر در جهت شرق، در شیب 20 درصد و برابر با 88/3 است. شاخصهای تنوع روستای حیدرآباد دارای روند کاهشی ولی شاخصهای یکنواختی از روند خاصی پیروی نمی‌کنند، بیشترین مقدار این شاخص در جهت شمال، شیب 30 درصد که برابر با 32/3 میباشد. در مقابل نتایج شاخصهای تنوع و یکنواختی روستای قلی‌بیگلو فاقد روند مشخص و شاخص تنوع در جهت جنوب، شیب 20 درصد بیشترین بوده که برابر با 33/3 به دست آمده است. همچنین، نتایج گروه‌بندی روشهای چند متغیّره نشان داد که سایت‌های با وضعیت چرای مختلف با مشارکت تمامی پارامترها قابل تفکیک نمی‌باشند. هرچندکه، در ابتدای طرح تلاش گردید که واحدهای همگن در قالب سه روستا و در سه فاصله انتخاب گردد، ولی با توجه به شرایط مراتع سبلان شمالی و موقعیت روستاهای قابل تعریف، امکان تفکیک و تعیین مناطق همگن بطور کامل میسر نبوده است. در مناطق کوهستانی مانند شمال سبلان تغییر در عوامل پوشش گیاهی و خاک تنها تحت تأثیر گرادیان چرا نیست، بلکه عوامل دیگری مانند ارتفاع و عوامل وابسته به آن مانند بارندگی در فواصل مختلف کانون بحران مؤثر میباشند. لذا، با توجه به ترکیب گیاهی و تبدیل و تخریب صورت گرفته در این مراتع و پراکنش کانون‌های بحرانی روستا، استفاده از این چارچوب در ارزیابی تخریب مناسب نمی‌باشد.
فاطمه علیلو؛ فرشاد کیوان بهجو؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ رضا احمدخانی؛ جواد معتمدی
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 596-609
چکیده
در پژوهش حاضر، اثر مدیریت چرای دام بر روی ویژگیهای عملکردی و ساختاری اکوسیستم در مراتع کوهستانی خوی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی این ویژگیها، سه سایت مدیریتی دام با شدتهای چرایی سبک (مرجع) ، متوسط و سنگین در مراتع دیزج بطچی خوی در استان آذربایجان غربی انتخاب شدند. در هر یک از مناطق مذکور با استفاده از روش تصادفی- سیستماتیک ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، اثر مدیریت چرای دام بر روی ویژگیهای عملکردی و ساختاری اکوسیستم در مراتع کوهستانی خوی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی این ویژگیها، سه سایت مدیریتی دام با شدتهای چرایی سبک (مرجع) ، متوسط و سنگین در مراتع دیزج بطچی خوی در استان آذربایجان غربی انتخاب شدند. در هر یک از مناطق مذکور با استفاده از روش تصادفی- سیستماتیک در امتداد ترانسکت 50 متری لکه‌های اکولوژیک از هریک از فرمهای رویش گراس، بوته، فورب و ترکیبی و فضای بین لکه‌ای (خاک لخت) انتخاب و از هر یک از لکهها 5 تکرار جهت امتیازدهی به هر یک از شاخصهای 11 گانه خاک بر حسب دستورالعمل روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز در نظر گرفته شد شامل؛ پوشش سطح خاک، یقه گیاهان، پوشش نهانزادان، لاشبرگ، وهمچنین منشأ لاشبرگ، شکنندگی پوسته خاک، شدت و نوع فرسایش، میزان لاشبرگ ترکیب شده با خاک، میکرو توپوگرافی سطح خاک، مقاومت پوسته سطح خاک در برابر رطوبت و بافت خاک بودند. در امتداد ترانسکت برداشت داده‌ها و اندازه گیری شاخصهای ساختاری طول و عرض لکه‌های اکولوژیک انجام شد. در نهایت با استفاده از نرم‌افزار LFA سه شاخص عملکردی خاک مراتع شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی برای هر یک از لکهها و فضای بین لکه‌ای به دست آمد. نتایج مقایسه آماری میانیگن شاخصهای مختلف نشان داد که افزایش شدت چرا باعث تغییر در ویژگیهای ساختاری و عملکردی میشود و مناطق مختلف چرایی با یکدیگر از نظر ویژگیهای مورد مطالعه باهم دارای تفاوت معنیداری بوده که این تفاوت در تیمارهای چرایی سبک و متوسط جزئی است. به عبارتی افزایش شدت چرا باعث تخریب لکه‌های اکولوژیکی شده و فاصله بین لکهها افزایش یافته و تخریب لایه سطحی خاک باعث افزایش فرسایش خاک و در نتیجه کاهش ویژگیهای عملکردی را به دنبال داشته است. به طوری که اختلاف میانگین ویژگیهای پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر سایت چرایی کم با متوسط برابر 05/3، 58/4 و 9/6 بوده در حالی که اختلاف میانگین این ویژگیها در سایت‌های چرایی کم و سنگین به ترتیب برابر 26/3، 75/16 و 96/49 است.
محمدرضا حبیبیان؛ علی صالح پور
دوره 23، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 321-311
چکیده
خاک یکی از فاکتورهای اساسی تشکیل‌دهنده هر اکوسیستم مرتعی است. هر نوع اختلال در چرخش عناصر غذایی خاک ممکن است در درازمدت منجر به کاهش باروری خاک و در نتیجه تخریب آن شود. چرای دام در طول زمان ضمن استفاده از گیاهان مرتعی باعث لگدکوبی خاک سطحی مراتع شده که پیآمد آن تاثیر بر نفوذپذیری خاک میباشد، بنابراین بررسی اثر مدیریت‌های مختلف چرایی ...
بیشتر
خاک یکی از فاکتورهای اساسی تشکیل‌دهنده هر اکوسیستم مرتعی است. هر نوع اختلال در چرخش عناصر غذایی خاک ممکن است در درازمدت منجر به کاهش باروری خاک و در نتیجه تخریب آن شود. چرای دام در طول زمان ضمن استفاده از گیاهان مرتعی باعث لگدکوبی خاک سطحی مراتع شده که پیآمد آن تاثیر بر نفوذپذیری خاک میباشد، بنابراین بررسی اثر مدیریت‌های مختلف چرایی بر خصوصیات خاک مراتع، بهرهبرداران را در بهرهبرداری صحیح و منطبق بر اصول اکولوژیک ار این منابع یاری می‌نماید. به همین منظور این تحقیق در مراتع نیمه‌استپی استان فارس در منطقه چشمه انجیر در سال 1392 انجام شد. برای نمونهبرداری از خاک به صورت تصادفی-سیستماتیک عمل شد. در هر منطقه سه ترانسکت 50 متری به صورت تصادفی با فاصله مناسب در وسعت حدود 2 هکتار مستقر گردید و در هر ترانسکت 2 پروفیل خاک حفر گردید که جمعا در هر منطقه 6 پروفیل حفر شد. نمونههای خاک از دو عمق 25-0 سانتی‌مترو 60-25 سانتیمتر(با توجه به مرز تفکیک افقها) و در پایان فصل چرا(حدود پایان شهریور و اوائل مهرماه) در هر منطقه جمعآوری شد. طرح آزمایشی مورد استفاده در این تحقیق اسپلیت پلات (بلوک‌های خرد شده) و در قالب بلوک‌های کاملا تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. منطقه در سه سطح (کلید، مرجع و بحرانی) بعنوان عامل اصلی، عمق نمونهبرداری در دو سطح(25-0 و 60-25 سانتی متری) به عنوان عامل فرعی که برای هر صفت اندازهگیری 6 تکرار برداشت شد. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. بعد از تجزیه واریانس و آگاهی از معنیدار بودن و یا نبودن فاکتورها بر روی صفات، میانگین داده‌ها با آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بین مناطق مختلف مدیریت چرایی(مرجع، کلید و بحرانی) از نظر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک، اسیدیته، کربن آلی، درصد شن، درصد رس، عصاره اشباع و درصد ازت کل تفاوت معنیداری(01/0 >p) وجود دارد به‌طوری که با افزایش شدت چرا میزان اسیدیته و درصد شن افزایش و میزان درصد رس و درصد عصاره اشباع خاک کاهش مییابد. ضمنا در مورد دو ویژگی خاک (درصد کربن آلی و درصد ازت کل) با افزایش شدت چرا ابتدا در منطقه کلید کاهش چشمگیر و سپس در منطقه بحرانی افزایشی معادل منطقه مرجع بدست می‌آورد. میزان اسیدیته، درصد شن، درصد سیلت، درصد فسفر و درصد ازت کل بین عمق‌های مختلف خاک تفاوت معنیداری(01/0 >p) وجود دارد. بین ترانسکت‌های مختلف فقط از لحاظ درصد کربن آلی و درصد ازت کل تفاوت معنیداری(01/0 >p) بدست آمد.
حمزه علی شیرمردی؛ آتوسا مجیری؛ مصطفی سعیدفر؛ محمدرضا طاطیان؛ پرویز غلامی
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 138-149
چکیده
چرای دام از مراتع میتواند منجر به تغییر ترکیب پوشش گیاهی شود. در این تحقیق اثر چهار شدت مختلف چرایی سنگین، متوسط، سبک و قرق (بدون چرا) بر شاخصهای پوشش گیاهی به منظور اصلاح شیوه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی مناسب جهت بهرهبرداری پایدار از مراتع در منطقه کرسنک و بارده استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونهبرداری ...
بیشتر
چرای دام از مراتع میتواند منجر به تغییر ترکیب پوشش گیاهی شود. در این تحقیق اثر چهار شدت مختلف چرایی سنگین، متوسط، سبک و قرق (بدون چرا) بر شاخصهای پوشش گیاهی به منظور اصلاح شیوه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی مناسب جهت بهرهبرداری پایدار از مراتع در منطقه کرسنک و بارده استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونهبرداری از پوشش گیاهی به صورت ثبت درصد تاج پوشش گونههای گیاهی در شدتهای مختلف چرایی انجام گردید. در این تحقیق از روش آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون تی و آنالیز تطبیقی متعارفی جهت بررسی تغییرات پوشش گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد گونه‌هایی مانند Agropyron repens، Bromus tomentellus، Astragalus effusus و Poa bulbosa حضور بیشتری در قرق و شدت چرای سبک داشتند. گونههای Boissiera squarrosa، Echinops leiopolyceras،Sisymbrium irio و Euphorbia heteradeniaحضور بیشتری در شدت چرای سنگین داشتند. با توجه به آسیب دیدن پوشش گیاهی و کاهش گونههای خوشخوراک در اثر فشار چرای دام، بهرهبرداری از مرتع در حد چرای متوسط توصیه میگردد
سیدحمیدرضا حبیبیان؛ غلامعلی حشمتی
دوره 22، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 673-682
چکیده
اعمال شدتهای چرایی مختلف باعث تغییرات اساسی در عملکرد اکوسیستم میشود. به منظور ارزیابی کارآیی مدیریت موجود، پایش ساختار و عملکرد اکوسیستم ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر شدتهای چرایی مختلف بر شاخصهای سطحی و ویژگیهای کیفی خاک در مراتع نیمه خشک چشمه انجیر استان فارس میباشد. بدین منظور سه منطقه با شرایط قرق، چرای سبک ...
بیشتر
اعمال شدتهای چرایی مختلف باعث تغییرات اساسی در عملکرد اکوسیستم میشود. به منظور ارزیابی کارآیی مدیریت موجود، پایش ساختار و عملکرد اکوسیستم ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر شدتهای چرایی مختلف بر شاخصهای سطحی و ویژگیهای کیفی خاک در مراتع نیمه خشک چشمه انجیر استان فارس میباشد. بدین منظور سه منطقه با شرایط قرق، چرای سبک و چرای سنگین مورد مطالعه قرار گرفت. جهت بررسی تغییرات بین سه منطقه از روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) استفاده شد. برای ثبت و محاسبات اولیه از فرم LFA و نیز نرم‌افزار آماری SPSS جهت انجام آزمون‌های تجزیه واریانس یک‌طرفه و آزمون چند دامنه‌ای دانکن استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که مقادیر درصدی مربوط به امتیازات شاخصهای سطحی خاک برای سه منطقه تفاوت معنیداری (05/0p<) با یکدیگر دارند بهطوریکه با افزایش شدت چرا این مقادیر کاهش مییابد. همچنین ویژگیهای عملکردی اکوسیستم در روش تحلیل عملکرد چشم‌انداز شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی با اعمال شدتهای مختلف چرایی تغییر کرده به گونهای که منطقه قرق با پایداری 5/57 درصد، نفوذپذیری 16/60 درصد و چرخه مواد غذایی 75/66 درصد، دارای بهترین شرایط بوده در صورتی که برای منطقه چرای سنگین مقادیر فوق به ترتیب 25/26 درصد، 33/35 درصد و 28 درصد می باشد که از این نظر این منطقه بدترین وضعیت را نشان می‌دهد. به طور کلی نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا در منطقه مورد مطالعه، مقادیر مربوط به شاخصهای عملکردی یاد شده کاهش پیدا می‌کند.
الهام فخیمی ابرقویی؛ سیداکبر جوادی
دوره 21، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 109-118
چکیده
از دیدگاه بوم‌شناختی مرتع، آگاهی از اثرات چرای دام بر ساخــتار و تغییرات پوشش گیاهی و خصوصیات خاک امری لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه شدت مختلف چرای سبک در فاصله صفر تا 200 متر از آبشخور، چرای متوسط در فاصله 200 تا 800 متر و چرای سنگین در فاصله 800 تا 1200 متر بر شاخصهای پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در منطقه ندوشن استان یزد مورد بررسی قرار ...
بیشتر
از دیدگاه بوم‌شناختی مرتع، آگاهی از اثرات چرای دام بر ساخــتار و تغییرات پوشش گیاهی و خصوصیات خاک امری لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه شدت مختلف چرای سبک در فاصله صفر تا 200 متر از آبشخور، چرای متوسط در فاصله 200 تا 800 متر و چرای سنگین در فاصله 800 تا 1200 متر بر شاخصهای پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در منطقه ندوشن استان یزد مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونهبرداری از پوشش گیاهی به صورت ثبت درصد تاج پوشش گونههای گیاهی و نمونههای خاک در عمق صفر تا 30 سانتیمتری در شدتهای مختلف چرایی انجام گردید. در این تحقیق از روش تجزیه و تحلیل واریانس یک‌طرفه و تجزیه و تحلیل تطبیقی متعارفی جهت بررسی تغییرات پوشش گیاهی در شدتهای مختلف چرایی استفاده شد. نتــــایج نشان داد که گونه‌هایی مانند Astragalusachrochlarus، Salsolaarbusculata و Tragopogon sp.حضور بیشتری در شدت چرای سبک داشتند. گــــونه‌های Allysumminus، Artemisiasieberi، Poasinacia، Irissongarica، Lactucaglacifoliaو Stipabarbata حضور بیشتری در شدت چرای متوسط داشتند. گونههای Eryngium sp.، Cousiniadesertii، Bromus tectorumو Peganumharmala از مهمترین گونههای مکان با شدت چرای سنگین به‌شمار می‌روند. مقادیر نیتروژن، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، مواد آلی، هدایت الکتریکی و اسیدیته گل اشــباع نیز اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد، با افزایش شدت چرا از میزان نیتروژن و کربن آلی کاسته میشود ولی مقدار فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی و اسیدیته گل اشباع خاک افزایش مییابد. با توجه به آسیب دیدن پوشش گیاهی و برخی خصوصیات خاک در اثر فشار چرای دام، بهرهبرداری از مرتع در حد چرای متوسط توصیه میگردد.
مریم نیکان؛ حمید اجتهادی؛ محمد جنگجو؛ فرشید معماریانی؛ هاجر حسن‌پور؛ فریبا نوعدوست
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 306-320
چکیده
چرای دام از عوامل مهم تأثیرگذار بر ساختار جامعه و ترکیب گونهای اکوسیستمهای مرتعی است که میتواند باعث تغییراتی در تنوع پوشش گیاهی نیز شود. هدف اصلی این تحقیق مطالعه فلور و مقایسه تنوع زیستی گیاهی در سه رویشگاه مرتعی با شدت چرای متفاوت در منطقه بهارکیش قوچان بود. بدین منظور در امتداد یک گرادیان مکانی چرای دام، سه رویشگاه با شدت ...
بیشتر
چرای دام از عوامل مهم تأثیرگذار بر ساختار جامعه و ترکیب گونهای اکوسیستمهای مرتعی است که میتواند باعث تغییراتی در تنوع پوشش گیاهی نیز شود. هدف اصلی این تحقیق مطالعه فلور و مقایسه تنوع زیستی گیاهی در سه رویشگاه مرتعی با شدت چرای متفاوت در منطقه بهارکیش قوچان بود. بدین منظور در امتداد یک گرادیان مکانی چرای دام، سه رویشگاه با شدت چرای کم، متوسط و شدید بهصورت سیستماتیک انتخاب و در هر سایت 20 واحد نمونهبرداری یک مترمربعی بصورت تصادفی در طول 3 ترانسکت مستقر شد. فهرست گونههای گیاهی موجود در هر واحد نمونهبرداری همراه با مقادیر فراوانی و درصد پوشش آنها ثبت گردید. شاخصهای تنوع سیمپسون و شانون و شاخصهای یکنواختی کامارگو و اسمیت و ویلسون محاسبه شد. مطالعات فلوریستیکی منجر به شناسایی 156 گونه از 34 تیره شد. بیشترین درصد گیاهان متعلق به عناصر ایران- تورانی بود. مقدار عددی شاخص تنوع شانون و سیمپسون در سایت چرای متوسط بطور معنیداری بیشتر بود و سایت چرای شدید نیز بطور معنیداری کمترین میزان را به خود اختصاص داد. بهطوریکه شاخصهای یکنواختی در سایت شدت چرای کم و متوسط تفاوت معنیداری نشان ندادند. درحالیکه مقدار آنها در سایت چرای شدید بطور معنیداری کمتر بود. نتیجهگیری، رعایت شدت چرای مناسب دام در مراتع نیمهخشک برای حفظ تنوع گونهای ضروری است؛ سطوح چرای متوسط باعث حفظ تنوع گونهای میشود، درحالیکه چرای سبک و بسیار شدید میتواند منجر به کاهش و از بین رفتن برخی گونههای گیاهی حساس گردد.
پرویز غلامی؛ جمشید قربانی؛ مریم شکری
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 662-675
چکیده
چرای بیش از حد ظرفیت میتواند موجب تغییراتی در پوشش گیاهی مراتع گردد. در این تحقیق از تنوع، غنا و برخی گروه‌ها و خصوصیات کارکردی بهعنوان گزینهای برای ارزیابی پاسخ پوشش گیاهی به شدتهای مختلف چرای دام استفاده شد. مطالعه در منطقه ماهور ممسنی در استان فارس در سه شدت چرا (قرق بلند مدت (مرجع)، کلید و بحرانی) انجام شد. نمونهگیری پوشش ...
بیشتر
چرای بیش از حد ظرفیت میتواند موجب تغییراتی در پوشش گیاهی مراتع گردد. در این تحقیق از تنوع، غنا و برخی گروه‌ها و خصوصیات کارکردی بهعنوان گزینهای برای ارزیابی پاسخ پوشش گیاهی به شدتهای مختلف چرای دام استفاده شد. مطالعه در منطقه ماهور ممسنی در استان فارس در سه شدت چرا (قرق بلند مدت (مرجع)، کلید و بحرانی) انجام شد. نمونهگیری پوشش گیاهی به صورت تصادفی- منظم با ثبت درصد تاج پوشش گونههای گیاهی انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که افزایش شدت چرای دام موجب کاهش معنیدار شاخصهای تنوع و غنای گونهای گردید. همچنین درصد تاج پوشش تیرههای گندمیان، پروانهآساها، پامچالیان، چتریان و علف گربه بهطور معنیداری پاسخ منفی به شدت چرای نشان داده و در مقابل پاسخ مثبت به شدت چرای دام در تیرههای شببو، نعناعیان، بارهنگ و پنیرکیان مشاهده گردید. علاوه بر این، برخی گروههای کارکردی نظیر یکسالهها، تروفیتها و گندمیان به طور معنیداری از منطقه مرجع به بحرانی کاهش پیدا کردند. از یافتههای دیگر این تحقیق میتوان به کاهش معنیدار گیاهان کمشونده و افزایش گیاهان زیادشونده از منطقه مرجع به منطقه بحرانی اشاره کرد. گیاهانی که در بانک بذر خاک حضور داشتند بهطور معنیداری نسبت به گیاهانی که در بانک بذر حضور نداشتند درصد تاج پوشش خود را در منطقه مرجع افزایش دادند. بنابراین با توجه به آسیب دیدن برخی شاخصهای پوشش گیاهی در اثر چرای دام، اصلاح روشهای بهرهبرداری و مدیریت مراتع منطقه به منظور احیاء پوشش گیاهی توصیه میگردد.
مریم حیدریان آقاخانی؛ علی اصغر نقی‌پور برج؛ حسین توکلی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 243-255
چکیده
با توجه به اهمیت و لزوم شناخت خصوصیات خاک بهویژه خصوصیات شیمیایی آن در اداره صحیح اکوسیستمهای مرتعی، این مطالعه به منظور بررسی اثر شدت چرای دام بر خصوصیات شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در سه منطقه مرجع، کلید و بحرانی در مراتع سیساب بجنورد انجام شد. بدین منظور نمونهبرداری و جمعآوری اطلاعات پوشش گیاهی و خاک از هر سه منطقه انجام ...
بیشتر
با توجه به اهمیت و لزوم شناخت خصوصیات خاک بهویژه خصوصیات شیمیایی آن در اداره صحیح اکوسیستمهای مرتعی، این مطالعه به منظور بررسی اثر شدت چرای دام بر خصوصیات شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در سه منطقه مرجع، کلید و بحرانی در مراتع سیساب بجنورد انجام شد. بدین منظور نمونهبرداری و جمعآوری اطلاعات پوشش گیاهی و خاک از هر سه منطقه انجام شد. اطلاعات پوشش گیاهی در پلاتهای یک متر مربعی به تعداد 30 نمونه از هر منطقه به صورت تصادفی- سیستماتیک جمعآوری شد. نمونههای خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتیمتر (با توجه به مرز تفکیک افقها) و به تعداد 5 نمونه مرکب (هر نمونه مخلوطی از 6 نمونه) از هر عمق در هر منطقه جمعآوری شد. فاکتورهای درصدکربن آلی، ماده آلی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، اسیدیته (pH) و هدایت الکتریکی (EC) اندازهگیری شدند. نتایج حکایت از آن داشت که با افزایش شدت چرا از میزان کربن، نیتروژن، ماده آلی، فسفر و هدایت الکتریکی خاک کاسته میشود ولی مقدار اسیدیته افزایش مییابد. نتایج حاصل از بررسی پوشش گیاهی نشان داد که پهنبرگان علفی دارای بیشترین درصد پوشش گیاهی در منطقه مرجع میباشند و با افزایش شدت چرا درصد پوشش گیاهان بوتهای افزایش مییابد. همچنین گیاهان کلاس I بیشترین درصد پوشش را در منطقه مرجع به خود اختصاص دادند. بطوریکه در منطقه بحرانی گیاهان کلاس III از بیشترین درصد پوشش گیاهی برخوردار بودند. به طور کلی میتوان نتیجهگیری نمود که چرای شدید دام باعث کاهش پوشش گیاهی و تغییر ترکیب گونهای میگردد، همچنین با ایجاد تغییرات منفی در عناصر غذایی خاک، پایداری اکوسیستم مرتعی را به خطر میاندازد.
رضا باقری؛ محمد رضا چائی‌چی؛ محسن محسنی ساروی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 301-316
چکیده
بهمنظور تعیین اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال این تحقیق انجام شد. رویشگاههای مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی ( بدون چرا، متوسط و شدید) با شرایط اکولوژیک همگن، از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. پس از بلوکبندی مکان نمونهگیری هر سایت اقدام به بررسی رطوبت ماهانه خاک در طول دوره چرای ...
بیشتر
بهمنظور تعیین اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال این تحقیق انجام شد. رویشگاههای مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی ( بدون چرا، متوسط و شدید) با شرایط اکولوژیک همگن، از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. پس از بلوکبندی مکان نمونهگیری هر سایت اقدام به بررسی رطوبت ماهانه خاک در طول دوره چرای دام در دو عمق 15-0 و30-15 سانتیمتری خاک (با 5 تکرار از هر سایت) گردید و پوشش تاجی گونههای گیاهی (با 3 تکرار ترانسکت در هر سایت چرایی) به روش خطی – تماسی طی سه دوره قبل، اواسط و بعد از چرا در مدت 2 سال، اجرا شد. پس از تجزیه واریانس چند طرفه دادههای مربوط به رطوبت خاک در محیط نرمافزاری SPSS، از آزمون چند دامنه دانکن برای مقایسه میانگینها استفاده شد. طبق یافتهها، چرای شدید نسبت به قرق باعث کاهش درصد پوشش تاجی همه فرمهای رویشی بهویژه گرامینههای پایا و بوتهها در انتهای دوره چرای دام شد. کاهش رطوبت خاک در سایت چرای شدید نسبت به سایت چرای متوسط و بدون چرا، بهترتیب با روند نزولی 87/16 و 07/25 درصد مشاهده شد و اثر منفی خشکسالی بر کاهش رطوبت خاک در این سایت چرایی بیش از دو سایت دیگر بود. طبق نتایج، سایت قرق و چرای متوسط به دلیل زیاد بودن پوشش درمنه و سایر گونههای همراه بهویژه گرامینههای پایا در وضعیت ثابت و سایت چرای شدید بهدلیل غالبیت نسبتاً تکبعدی درمنه و پوشش تاجی کم سایر گونههای همراه گرامینه بعلاوه ظهور گونههای مهاجم Marrobium vulgaris وPeganum harmala در مرحله انتقال به وضعیت نامناسبتر، از شناسنامه مدل حال و انتقال درمنهزارهای ایران، قرار دارند. بنابراین اگر دام مازاد تعدیل نشود در آیندهای نه چندان دور شاهد غالب بودن گونههای ناخواسته در مراتع خواهیم شد
علی اصغر نقی‌پور برج؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ حسین توکلی؛ مریم حیدریان آقاخانی
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 375-385
چکیده
تغییر اقلیم و افزایش گرمای جهانی یکی از مهمترین چالشها در توسعه پایدار محسوب میگردد که ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانهای در اتمسفر میباشد. دیاکسیدکربن عمدهترین جزء گازهای گلخانهای محسوب میگردد. به منظور کاهش دیاکسیدکربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانهای، کربن اتمسفر میبایست جذب و ...
بیشتر
تغییر اقلیم و افزایش گرمای جهانی یکی از مهمترین چالشها در توسعه پایدار محسوب میگردد که ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانهای در اتمسفر میباشد. دیاکسیدکربن عمدهترین جزء گازهای گلخانهای محسوب میگردد. به منظور کاهش دیاکسیدکربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانهای، کربن اتمسفر میبایست جذب و در فرمهای آلی ترسیب گردد. مراتع، حدود نیمی از خشکیهای جهان را تشکیل میدهند و حاوی بیش از یک سوم ذخایر کربن زیستکره خاکی میباشند. در نتیجه، این اراضی قابلیت زیادی جهت ترسیب کربن دارا میباشند. در این مطالعه اثر شدت چرا بر مقدار و توزیع ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی در مراتع نیمهخشک سیساب بجنورد واقع در استان خراسان شمالی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از بازدید صحرایی، سه منطقه نمادین شدت چرایی (مرجع، کلید و بحرانی) مشخص گردید. مقادیر کربن در زیتوده هوایی، زیرزمینی، لاشبرگ و خاک (عمق 15-0 و30-15 سانتیمتری) این سه منطقه محاسبه شد. نتایج نشان داد که میانگین کل ترسیب کربن در منطقه مرجع، کلید و بحرانی بهترتیب 71/38، 17/28 و 43/24 تن در هکتار بود. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از 97 درصد از کل ترسیب کربن را کربن آلی خاک تشکیل میداد و همچنین ذخیره کربن در زیتوده زیرزمینی، بیش از زیتوده هوایی بود. بهطور کلی میتوان چنین نتیجهگیری کرد که افزایش شدت چرا منجر به کاهش درصد پوشش گیاهی، میزان زیتوده گیاهی و در نهایت کاهش میزان ترسیب کربن در خاک و زیتوده گیاهی شده است و خاک مهمترین مخزن کربن آلی در مراتع میباشد.
حمید رضا مرادی؛ سید خلاق میرنیا؛ شادی لاهورپور
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 369-378
چکیده
مراتع حدود چهل‌و‌سه درصد از خشکیهای کره زمین را به خود اختصاص داده و تأمین کنندة قسمت عمدة علوفه مصرفی دامهای جهان می باشند که از لحاظ تولید و حفظ منابع آب، خاک و پوشش گیاهی بسیار حائز اهمیت می باشند. نظر به سطح وسیع مراتع استان کردستان و با توجه به اینکه چرای مراتع توسط دامهای ساکنین منطقه امری اجتناب‌ناپذیر است، بنابراین اثر چرای ...
بیشتر
مراتع حدود چهل‌و‌سه درصد از خشکیهای کره زمین را به خود اختصاص داده و تأمین کنندة قسمت عمدة علوفه مصرفی دامهای جهان می باشند که از لحاظ تولید و حفظ منابع آب، خاک و پوشش گیاهی بسیار حائز اهمیت می باشند. نظر به سطح وسیع مراتع استان کردستان و با توجه به اینکه چرای مراتع توسط دامهای ساکنین منطقه امری اجتناب‌ناپذیر است، بنابراین اثر چرای دام روی خاک مراتع چرندو واقع در بیست و سه کیلومتری شمال سنندج در مناطق مرجع (با چرای سبک)، کلید(با چرای متوسط) و بحرانی(با چرای سنگین ) مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق فاکتورهای تولید به روش مضاعف و درصد پوشش، سنگ و سنگریزه، لاشبرگ و خاک لخت به روش ترانسکت برآورد شد. بررسی فاکتورهای فیزیکی( جرم مخصوص ظاهری، درصد تخلخل، درصد محتوای رطوبتی و نسبت ثبات خاکدانه) در مناطق سه‌گانه با ده تکرار صورت گرفت. بررسی نتایج آماری نشان داد که چرای دام اثر معنیداری بر تولید و درصد پوشش دارد. عامل مهمی که اثر تردد دام را بر خاک نشان می‌دهد، جرم مخصوص ظاهری خاک است. اندازهگیری جرم مخصوص ظاهری حاکی از همسویی آن با افزایش شدت چرای دام در مراتع مورد بررسی است. به طوری که به تناسب افزایش شدت چرا، بر جرم مخصوص ظاهری خاک افزوده می شود. مقادیر درصد محتوای رطوبتی، درصد تخلخل و نسبت ثبات خاکدانه تحت تأثیر افزایش شدت چرا در منطقه کاهش می یابند. طبق نتایج بدست آمده از این تحقیق به نظر می رسد که چرا باعث ایجاد تغییرات عمده در خاک سطحی میشود. با توجه به اینکه منطقه طرح از بارندگی مناسب سالانه برخوردار می باشد، بنابراین چنانچه فشار چرا در حد متوسطی باشد، خاک منطقه قادر خواهد بود خسارتهای ناشی از لگدکوبی دام را بهبود بخشیده و جبران نماید.
حسین ارزانی؛ مهدی عابدی؛ احسان شهریاری؛ مهدی قربانی
دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1386، ، صفحه 68-79
چکیده
فعالیتهای مدیریتی نظیر شخم مرتع و شدت چرا تاثیر زیادی بر مرتع می‌گذارند. برای بهره برداری پایدار مرتع این تغییرات بایستی شناخته شود. شاخص های سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع به محقق کمک می‌کند تا در مورد اثرات فعالیتهای مدیریتی قضاوت نماید. از این رو برای بررسی تاثیر این فعالیتها بر روی مراتع مناطق نیمه خشک یک تیپ گیاهی در منطقه طالقان ...
بیشتر
فعالیتهای مدیریتی نظیر شخم مرتع و شدت چرا تاثیر زیادی بر مرتع می‌گذارند. برای بهره برداری پایدار مرتع این تغییرات بایستی شناخته شود. شاخص های سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع به محقق کمک می‌کند تا در مورد اثرات فعالیتهای مدیریتی قضاوت نماید. از این رو برای بررسی تاثیر این فعالیتها بر روی مراتع مناطق نیمه خشک یک تیپ گیاهی در منطقه طالقان انتخاب شده و 5 تیمار مدیریتی شامل3 شدت چرایی (سنگین، متوسط و سبک)، مرتع شخم خورده و اراضی رها شده در آن مورد بررسی قرار گرفتند. منطقه چرای سبک به عنوان منطقه مرجع انتخاب شده و سایر تیمارها با آن مورد مقایسه قرار گرفتند. در هر یک از تیمارهای مدیریتی، اثر فعالیتهای مدیریتی بر روی خصوصیات سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم‌انداز (LFA) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش برای تعیین 3 ویژگی عملکردی شامل: پایداری ، نفوذپذیری و چرخه عناصر از 11 شاخص سطح خاک که عبارتند از: پوشش سطح زمین (میزان حفاظت از سطح خاک)، پوشش تاجی، یقه گیاهان چند ساله، پوشش لاشبرگ و درجه تجزیه شدگی، پوشش کریپتوگام، خرد شدگی سله ها، نوع و شدت فرسایش، مواد رسوب گذاری شده، پستی و بلندی سطح خاک، مقاومت سطح خاک نسبت به فرسایش، آزمون پایداری خاک و بافت خاک استفاده شده است. در اثر این فعالیتها ویژگیها و شاخص‌ها تغییر می‌کنند. نتایج نشان داد که شخم مرتع در طالقان باعث کاهش مقادیر ویژگیهای عملکردی مرتع شده است. با افزایش شدت چرا، گیاهان مرغوب حذف شده‌اند و در منطقه چرایی شدید تنها پوشش گیاهی یکساله مستقر شده است. تخریب پوشش و لایه‌های سطحی خاک و پایداری خاک باعث افزایش فرسایش، ایجاد خندق و کاهش ویژگیهای عملکردی مرتع شده است. در اراضی رها شده با توجه به استقرار یکنواخت پوشش گیاهان یکساله مقادیر ویژگیهای عملکردی و شاخص های خاک بهبود یافته است.
