ناهید عزیزی؛ حامد جنیدی؛ خالد اوسطی
دوره 26، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 717-730
چکیده
در این پژوهش، ضمن پایش روند تغییرات درصد پوشش تاجی گونههای شاخص مراتع استپی منطقه قوشه در استان سمنان طی یک دوره دهساله؛ ارتباط بین دو عامل مهم اقلیمی (بارش و دما) و تغییرات درصد پوشش تاجی نیز بررسی شد. بدین منظور، درصد پوشش تاجی شش گونه گیاهی شاخص (به تفکیک گونه) و گیاهان یکساله بصورت ترکیبی مصــادف بــا رشد کامل گونهها، بر ...
بیشتر
در این پژوهش، ضمن پایش روند تغییرات درصد پوشش تاجی گونههای شاخص مراتع استپی منطقه قوشه در استان سمنان طی یک دوره دهساله؛ ارتباط بین دو عامل مهم اقلیمی (بارش و دما) و تغییرات درصد پوشش تاجی نیز بررسی شد. بدین منظور، درصد پوشش تاجی شش گونه گیاهی شاخص (به تفکیک گونه) و گیاهان یکساله بصورت ترکیبی مصــادف بــا رشد کامل گونهها، بر روی دو ترانسکت 250 متری و در 30 پلات دو متر مربعی(به فواصل 15 متر از هم) بصورت سالانه و به مدت 10 سال اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که بالاترین مقدار درصد پوشش تاجی، در سال آبی 86-1385 (با بارش بیش از میانگین دوره) و کمترین مقدار آن در سال آبی 92-1391 (با بارش کمتر از میانگین دوره) و به ترتیب معادل 15 و 5/5 درصد بود. مدلسازی درصد پوشش تاجی براساس روش رگرسیونی خطی و با استفاده از متغیرهای بارش و دما انجام گرفت. نتایج نشان داد که بارشهای یک ماهه فروردین، قادر است 65 درصد تغییرات درصد پوشش تاجی گونه A. sieberiرا در سطح اطمینان 95 درصد توجیه نماید (با 26/0=RRMSE و 49/0 =MAE). بهترین مدل ارائه شده برای برآورد درصد پوشش تاجی گونههای S. barbata و Z. eurypterum، مربوط به مدل مبتنی بر بارش چهار ماهه اسفند تا خرداد و مدل مبتنی بر بارش یک ماهه اسفند بود که به ترتیب 77 (در سطح اطمینان 99 درصد) و 67 (در سطح اطمینان 95 درصد) درصد تغییرات تاج پوشش این گونهها را توجیه مینمایند. با توجه به نقش قابل توجه گونـههای A. sieberi، S. barbata و Z. eurypterum در ترکیب پوشش گیاهی مراتع مورد پژوهش، میتوان بیان نمود که بخش عمده تغییـرات پوشش تاجی، براساس تغییـرات بارش دوره رویـش، قابل پیشبینی میباشد.
محمد فرحناک غازانی؛ محمدرضا نجیب زاده؛ محمدعلی قهرمانی
دوره 22، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 537-545
چکیده
در سالهای اخیر فشار بیش از حدی به منابع تجـدیدشونده بهویژه مـراتع کشـور وارد شدهاست. بهرهبرداری بیرویه موجب کاهش کمی و کیفی علوفه مراتع شده؛ از اینرو بررسی تأثیر قرق و چرا بر تغییرات پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق تأثیر قرق بر تغییرات پوشش گیاهی منطقه سهند از سال 1380 تا 1385 مورد مطالعه قرار گرفت. بدینمنظور تغییرات ...
بیشتر
در سالهای اخیر فشار بیش از حدی به منابع تجـدیدشونده بهویژه مـراتع کشـور وارد شدهاست. بهرهبرداری بیرویه موجب کاهش کمی و کیفی علوفه مراتع شده؛ از اینرو بررسی تأثیر قرق و چرا بر تغییرات پوشش گیاهی لازم و ضروریست. در این تحقیق تأثیر قرق بر تغییرات پوشش گیاهی منطقه سهند از سال 1380 تا 1385 مورد مطالعه قرار گرفت. بدینمنظور تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق با استقرار پلاتهای ثابت بررسی شد. بهطوریکه نتایج نشان داد پوشش تاجی کل و پوشش تاجی گندمیان دائمی (شامل گونههایAgropyrum trichophorum، Bromustomentellus، Dactylis glomerataوFestuca ovina) در داخل قرقبهطور معنیداری افزایش یافتند (01/0>P). درصد پوشش گونه Cirsiumhaussknechtiiکه مهمترین گونه مهاجم در منطقه سهند میباشد به صورت معنیداری کاهش پیدا کرد (01/0>P). درصد پوشش گونههای گیاهی با درجه خوشخوراکی کلاس I بهطور معنیداری افزایش یافت (01/0>P). البته در خارج قرق پوشش تاجی کل تغییر معنیداری نداشتهاست. پوشش تاجی گندمیان دائمی و پهنبرگان علفی کاهش یافته (05/0>P) و پوشش تاجی گیاهان بوتهای افزایش پیدا کرد (01/0>P). همچنین درصد پوشش گونه Cirsiumhaussknechtii افزایش یافت (05/0>P). بهطوریکه از نظر خوشخوراکی در خارج قرق گیاهان کلاس I کاهش و گیاهان کلاسهای II و III افزایش یافتند اما از نظر آماری معنیدار نبودند. بنابراین براساس نتایج حاصل میانگین درصد ماده آلی خاک در داخل و خارج قرق در طی دوره بررسی تغییر معنیداری نداشتهاست.
سیدعلی حسینی؛ جمشید خطیرنامنی؛ مرتضی اکبرزاده
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 685-697
چکیده
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام، در برنامهریزیهای مدیریتی منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است. بهمنظور آگاهی از روند تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان، این بررسی بمدت 9 سال (84-1376) در قرق مراوهتپه، یکی از مراتع قشلاقی استان گلستان انجام شد. هر ساله درصد پوشش تاجی گونههایگیاهی در داخل و خارج قرق در پلاتهای ...
بیشتر
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام، در برنامهریزیهای مدیریتی منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است. بهمنظور آگاهی از روند تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان، این بررسی بمدت 9 سال (84-1376) در قرق مراوهتپه، یکی از مراتع قشلاقی استان گلستان انجام شد. هر ساله درصد پوشش تاجی گونههایگیاهی در داخل و خارج قرق در پلاتهای ثابت اندازهگیری شد. برای بررسی اثر بارندگی در تغییرات پوشش، همبستگی بین پوشش تاجی گونهها و فرمهای رویشی در داخل قرق با بارندگی ماهها و دورههای مختلف رویشی بررسی گردید. نتایج نشان داد که در سال 1384 کل پوشش تاجی هم در داخل و هم مجاور قرق، بهطور معنیداری بیشتر از 1376 بود که عمدتاً به افزایش پوشش یکسالهها مرتبط بود. بعکس پوشش دائمیها، هم در داخل و هم در مجاور قرق کاهش یافت. در قرق مراوهتپه کاهش در پوشش دائمیها عمدتاً در اثر کاهش پوشش گندمیان بود. در سال آخر بررسی نسبت به سال اول، جمع پوشش کلاس II بشدت کاهش یافته ولی پوشش کلاس III افزایش پیدا نمود. هرچند تغییرات پوشش تاجی تحت تأثیر بارندگی قرار داشت، ولی ضرایب همبستگی فقط در کل پوشش تاجی و پوشش دائمیها معنیدار شد. بنابراین در صورتیکه از قرق بهعنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاهمدت کارساز نخواهد بود. از این رو برای احیای سریع اینگونه مراتع، دخالت مستقیم انسان لازم و ضروریست.
مریم حاجی محمد ابراهیم زنجانی؛ حسین ارزانی؛ نعمتاله خراسانی؛ نوید ضیایی
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 191-202
چکیده
تعیین مناطق حفاظتشده یکی از روشهای مدیریتی مراتع جهت بهبود، توسعه پایدار و غنای ترکیب گیاهیست. این تحقیق به منظور بررسی اثرهای حفاظت بر روی برخی از فاکتورهای گیاهی در بخشی از منطقه حفاظتشده ورجین واقع در استان تهران که از سال 1361 مورد حفاظت و قرق قرار گرفته بههمراه مراتع تحت چرای مجاور آن مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین ...
بیشتر
تعیین مناطق حفاظتشده یکی از روشهای مدیریتی مراتع جهت بهبود، توسعه پایدار و غنای ترکیب گیاهیست. این تحقیق به منظور بررسی اثرهای حفاظت بر روی برخی از فاکتورهای گیاهی در بخشی از منطقه حفاظتشده ورجین واقع در استان تهران که از سال 1361 مورد حفاظت و قرق قرار گرفته بههمراه مراتع تحت چرای مجاور آن مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا دو تیپ گیاهی در منطقه حفاظتشده و دو تیپ مشابه آن در خارج از منطقه حفاظتشده که در مجاورت یکدیگر قرار داشتند انتخاب و در مناطق معرف هر تیپ 4 ترانسکت 300 متری مستقر شد و در طول هر ترانسکت10 پلات یک مترمربعی با فاصله 30 متر از یکدیگر و به صورت تصادفی- سیستماتیک مورد نمونهبرداری قرار گرفت. در هر پلات لیست گونهها یادداشت و فاکتورهای پوشش گیاهی، تراکم، ترکیب و تولید (به روش قطع و توزین) مورد اندازهگیری قرار گرفت و نمونههای برداشت شده در دو حالت تر و خشک توزین گردیدند. پس از حصول اطمینان از توزیع نرمال دادهها، عوامل مورد اندازهگیری توسط آزمون T مستقل مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که اختلاف میانگین تمامی عوامل مورد اندازهگیری در تیپ (Me Pe – As br) بجز ترکیب گونههای کلاس III غیرقابل چرای دام و تراکم گونههای کلاسII و III معنیدار میباشد. همچنین در تیپ (Fe ov–As br) بجز تراکم گونههای کلاس I وIII قابل چرا و غیرقابل چرای دام بقیه فاکتورها معنیدار بود. (p<%5)
حسن قلیچ نیا؛ حسین ارزانی؛ محمد اکبرزاده؛ مهدی فرحپور؛ مژگانالسادات عظیمی
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 203-220
چکیده
ارزیابی مراتع و شناسایی تغییرات موجود در پوشش گیاهی، تولید و عوامل مؤثر بر آنها از موارد مهم برای برنامهریزی و اعمال مدیریت صحیح بهرهبرداری است. بر این اساس ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاههای عمدة استان مازندران تعیین و بعد در مناطق معرف هر رویشگاه یک سایت برای آماربرداری در سال 1380 تأسیس گردید. در 10 سایت ایجاد شده، ...
بیشتر
ارزیابی مراتع و شناسایی تغییرات موجود در پوشش گیاهی، تولید و عوامل مؤثر بر آنها از موارد مهم برای برنامهریزی و اعمال مدیریت صحیح بهرهبرداری است. بر این اساس ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاههای عمدة استان مازندران تعیین و بعد در مناطق معرف هر رویشگاه یک سایت برای آماربرداری در سال 1380 تأسیس گردید. در 10 سایت ایجاد شده، عوامل مربوط به پوشش گیاهی (پوشش تاجی و تولید) در زمان آمادگی مرتع در طول 6 ترانسکت 200 متری در60 پلات یک مترمربعی اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار متوسط درصد پوشش گیاهی در سایتهای دهگانه، حداکثر در سال 1383 بهمیزان 22/50 (درصد) و بیشترین میزان تولید نیز 87/417 (کیلوگرم در هکتار) در سال 1383 بودهاست. حداقل درصد پوشش در سال 1381 با میانگین 38/47 درصد و میانگین تولید 46/391 و 63/391 در سالهای (1381) و (1382) بودهاست. بر این اساس مشخص گردید که درصد پوشش و تولید با بارندگی در ارتباط بوده است. بهطوریکه در بیشتر سایتهایی که میانگین بارش بخصوص بارش در اواخر زمستان و بهار در سال 1383 بیشتر از سایر سالها بوده به واسطه آن میانگین درصد پوشش و تولید در همین سال بیشتر از سایر سالهای مورد مطالعه بوده است. همچنین نحوة مدیریت چرای دام در سایتها بر میزان تولید و پوشش تأثیر داشته است. سایتهای موجود در مناطق مرتفع دارای وضعیت مطلوبتری میباشند. که آن هم بهعلت شرایط اقلیمی مدیترانهای سرد و بارندگی بیشتر و مدیریت مناسب چرای دام در مرتع، در این سایتها میباشد. در این سایتها گیاهان کلاس I و II وضعیت بهتری در مقایسه با مراتع پاییندست دارند. در سایتهای واقع در مناطق پایینتر با اقلیم نیمهخشک سرد بخصوص در درمنهزارها، وضعیت پوشش گیاهی در مرتبة پایینتر از مناطق مرتفعتر قرار دارد که آن هم بهعلت شرایط اقلیمی نیمهخشک و استفاده از مرتع در دو فصل بهار و پاییز میباشد. در این سایتها گیاهان کلاس III غلبه یافتهاند. بارندگی بر تمام شکلهای رویشی تأثیر داشته و برای گندمیان پایا هم در درصد پوشش و هم در تولید نقش داشته است. از آنجا که گیاهان بالشتکی برای محاسبه تولید در نظر گرفته نشدند، از این رو افزایش درصد پوشش در تولید نقش نداشته است. گیاهان یکساله نیز به واسطه افزایش بارندگیهای بهاره در برخی از سایتها در افزایش تولید نقش داشتهاند.
میرطاهر قائمی؛ مرتضی اکبر زاده؛ شهرام عابدی
دوره 19، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 82-94
چکیده
مطالعه تأثیر قرق در تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در عرصههای مرتعی، در پروژههای احیاء و اصلاح مراتع از اهمیت ویژهای برخوردار است. این بررسی در منطقه نیمهاستپی بیلهوار خوی، از سال 1376 تا 1384 انجام شد. هرساله پوشش گیاهی در داخل پلاتهای ثابت در طول ترانسکت، اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که در قرق بیلهوار ...
بیشتر
مطالعه تأثیر قرق در تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در عرصههای مرتعی، در پروژههای احیاء و اصلاح مراتع از اهمیت ویژهای برخوردار است. این بررسی در منطقه نیمهاستپی بیلهوار خوی، از سال 1376 تا 1384 انجام شد. هرساله پوشش گیاهی در داخل پلاتهای ثابت در طول ترانسکت، اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که در قرق بیلهوار خوی، در طی 9 سال بررسی، کل پوشش تاجی در داخل قرق افزایش یافت و بیشترین افزایش در گندمیان دائمی (بیش از 5/3 برابر) و پهنبرگان علفی دائمی (بیش از 5/2 برابر) مشاهده شد. در بیرون قرق پوشش کل تقریباً ثابت ماند و تغییرات در پوشش فرمهای رویشی بهمراتب کمتر بود. در داخل قرق گونههای مرغوب ظاهر شده و حدود 19 درصد ترکیب پوشش را به خود اختصاص دادند. بهطوریکه سهم گونههای زیاد شونده در ترکیب به بیش از دو برابر افزایش و گونههای نامرغوب به نصف کاهش یافت. در حالیکه در بیرون قرق گونههای مرغوب نایاب و سهم پوشش گونههای کلاس زیاد شونده 28% افزایش یافت. متوسط پوشش یکسالهها در دوره بررسی در داخل قرق بیشتر از بیرون و متوسط پوشش فوربها، در داخل و بیرون قرق بیشتر از یکسالههای گندمی است. البته در قرق بیلهوار با 9 سال بررسی، همبستگی بین تغییرات بارندگی و پوشش تاجی در بیشتر گونهها معنیدار بود.
روح ا... کاظمی؛ حسن یگانه؛ سید جمال الدین خواجه دین
دوره 18، شماره 1 ، خرداد 1390، ، صفحه 124-138
چکیده
پوششهای گیاهی در طی سالیان دراز تحت تأثیر عوامل اقلیمی، خاکی، موجودات زنده تکامل پیدا نمودهاند. در گذشته بدون دخالت انسان تعادل بین دام و مرتع موجب حفظ منابع گیاهی شده ولی به تدریج با افزایش جمعیت، نیاز او نیز رو به افزایش نهاده و کم و بیش اثرهای مثبت و منفی برجای گذارده و در جاهایی که دخالتها نامعقول بوده، باعث به همخوردن ...
بیشتر
پوششهای گیاهی در طی سالیان دراز تحت تأثیر عوامل اقلیمی، خاکی، موجودات زنده تکامل پیدا نمودهاند. در گذشته بدون دخالت انسان تعادل بین دام و مرتع موجب حفظ منابع گیاهی شده ولی به تدریج با افزایش جمعیت، نیاز او نیز رو به افزایش نهاده و کم و بیش اثرهای مثبت و منفی برجای گذارده و در جاهایی که دخالتها نامعقول بوده، باعث به همخوردن تعادل بین دام و گیاه شده و تخریب جامعههای گیاهی و خاک را سبب شده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تغییرات پوشش گیاهی در طول فصل چرا با بهرهگیری از دادههای چندزمانه WiFS در منطقه سمیرم میباشد. پیشپردازشهای مختلف شامل تصحیح هندسی با بهرهگیری از نقشههای توپوگرافی 1:250000 با RMSe کمتر از 35/0 برای تصاویر این سنجنده انجام شد. برای انجام تصحیح جوی و توپوگرافی تصاویر سنجنده از روش عارضه تاریک و مدل لامبرت استفاده شد. عملیات برداشت زمینی در خرداد و شهریور ماه 1384 در سطحی معادل 800000 هکتار آغاز شد. تیپهای مختلف گیاهی به روش نمونهبرداری تصادفی طبقهبندی شده و در سطحی که اختلاف مهمی در ترکیب فلوریستیک-فیزیونومیک نداشت، بهعنوان تیپ گیاهی مستقل و یکنواخت در نظر گرفته شد. در کل منطقه 20 نقطه تصادفی انتخاب و اندازهگیری درصد پوشش به روش تخمین انجام گردید. در این تحقیق از داده مربوط به سنجنده WiFS تاریخهای 14 ژوئن و 10سپتامبر 2005 استفاده شد. شاخصها بهعنوان متغیر مستقل و دادههای زمینی بهعنوان متغیر وابسته معرفی شدند. معادلههای مختلف با بهرهگیری از سه شاخص گیاهی بهکاررفته، بر روی تصاویر سنجنده اعمال و بعد تصاویر به 5 کلاس پوشش بر حسب درصد طبقهبندی شدند. همچنین برای تعیین تغییرات طبقههای مختلف درصد پوشش مرتع از روش مقایسه پس از طبقهبندی استفاده شد. در نهایت نقشههای تولیدی و نقاط نمونهبرداری برای بررسی صحت نتایج، کنترل شد. نتایج نشان داد که نقشههای پوشش تولید شده با دادههای سنجنده WiFS از صحت بالایی برخوردار میباشد. در این بررسی بیش از 30 درصد از سطح منطقه در طی فصل چرا تحت تأثیر تغییرات قرار گرفته است. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان داد که نقشههای تولید شده با بهرهگیری از دادههای سنجنده WiFS در مطالعات مربوط به تغییرات پوشش تاجی مناسب میباشند و این دادهها به خوبی میتوانند تغییرات پوشش گیاهی را در طی فصل چرا مشخص کنند.
جمال ایمانی؛ علی طویلی؛ عیسی بندک؛ محمد خسروی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 234-242
چکیده
طرحهای پخش سیلاب با اهداف مختلفی اجرا میشوند که یکی از آنها افزایش پوشش گیاهیست. پخش سیلاب باعث افزایش رطوبت خاک و در نتیجه افزایش علوفه تولیدی میشود. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرهای پخش سیلاب در تغییرات کمی پوشش گیاهی میباشد. این بررسی در آبخوان میهم قروه انجام شد. با توجه به اینکه در هر بار بارندگی منجر به ایجاد سیلاب، ...
بیشتر
طرحهای پخش سیلاب با اهداف مختلفی اجرا میشوند که یکی از آنها افزایش پوشش گیاهیست. پخش سیلاب باعث افزایش رطوبت خاک و در نتیجه افزایش علوفه تولیدی میشود. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرهای پخش سیلاب در تغییرات کمی پوشش گیاهی میباشد. این بررسی در آبخوان میهم قروه انجام شد. با توجه به اینکه در هر بار بارندگی منجر به ایجاد سیلاب، 6 عرصه آبگیری شده و در 2 عرصه مجاور آبگیری صورت نمیگیرد، بنابراین 6 عرصه بهعنوان منطقه پخش سیلاب و 2 عرصه بهعنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شد. نمونهبرداریها در داخل 8 قطعه یادشده انجام شد. بدین منظور 5 ترانسکت 100 متری در هر قطعه و بر روی هر ترانسکت 10 پلات 1 مترمربعی با توجه به پراکنش پوشش گیاهی مستقر گردید. درصد تاج پوشش گیاهی و تراکم در داخل پلاتها ثبت شد. همچنین با استفاده از روش قطع و توزین رشد سال جاری گیاهان بهعنوان تولید گیاهی اندازهگیری شد. پس از جمعآوری دادهها، تجزیه آماری با استفاده از آزمون t جفت نشده انجام شد. نتایج نشاندهنده وجود تفاوت معنیدار بین پوشش دو عرصه در سطح 10 درصد و تولید در سطح 5 درصد میباشد. ولی بین تراکم عرصه پخش و عرصه عدم پخش تفاوت معنیداری به لحاظ آماری وجود ندارد. نتایج بدستآمده نشانگر افزایش درصد پوشش تاجی از 91/41 به 18/62 درصد در مجموع قطعات پخش سیلاب در سال مورد مطالعه است. بهطوریکه میزان تولید نیز از 17/467 کیلوگرم در هکتار در عرصه عدم پخش به 17/632 کیلوگرم در هکتار در عرصه پخش سیلاب افزایش یافت. تراکم نیز از 18/1 پایه در متر مربع در عرصه عدم پخش سیلاب به 59/1 پایه در متر مربع در عرصه پخش سیلاب افزایش یافته است. بعضی از گونههای گیاهی که از نظر خوشخوراکی کلاس سه میباشند در عرصه عدم پخش سیلاب نسبت به عرصه پخش افزایش یافتهاند.
فرهاد آقاجانلو؛ مرتضی اکبرزاده؛ احمد موسوی
دوره 16، شماره 4 ، دی 1388، ، صفحه 493-504
چکیده
براساس مدارک و گزارشهای موجود، وضعیت مراتع کشور در بیشتر نقاط ضعیف یا خیلی ضعیف بوده و درصد گونههای نامطلوب در مقایسه با گونههای مرغوب مرتعی بسیار زیاد میباشد. مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط قرق و چرای دام در شناخت پارهای از مشکلات حاد موجود در مراتع کشور اهمیت بسزایی دارد. تأثیر قرق در روند تغییرات پوشش گیاهی ...
بیشتر
براساس مدارک و گزارشهای موجود، وضعیت مراتع کشور در بیشتر نقاط ضعیف یا خیلی ضعیف بوده و درصد گونههای نامطلوب در مقایسه با گونههای مرغوب مرتعی بسیار زیاد میباشد. مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط قرق و چرای دام در شناخت پارهای از مشکلات حاد موجود در مراتع کشور اهمیت بسزایی دارد. تأثیر قرق در روند تغییرات پوشش گیاهی مراتع طبیعی در منطقه ارکوئین استان زنجان با ارتفاع 1450 متر از سطح دریا، از سال 1380 تا 1385 مورد مطالعه قرار گرفت. بنابراین تغییرات پوشش گیاهی در داخل و بیرون قرق داخل پلاتهای ثابت بررسی شد و جهت اندازهگیری میزان تولید سالانه از پلاتهای تصادفی استفاده شد. مقایسه تغییرات عاملهای مورد بررسی و عناصر مربوط به خاک با استفاده از آزمون Tانجام شد. به طوریکه نتایج نشان داد که پوشش تاجی کل در قرق افزایش یافته و تفاوت میانگینها از نظر آماری معنیدار است (01/0 P<). واکنش فرمهای رویشی نسبت به عامل قرق و چرا یکسان نبوده و در سال 1385 گونههای Astragalus achtalensis (05/0 P<) وStipa barbata (01/0 P<) از افزایش پوشش تاجی معنیداری نسبت به سال 1381 برخوردار بودند. از این رو در داخل قرق، سهم گونههای مرغوب در ترکیب حدود 7 درصد افزایش یافته و از سهم بقیه گونهها کاسته شد. به طوریکه در بیرون قرق نیز سهم این گونهها یک درصد زیاد شد. در حالیکه تولید علوفه نسبت به پوشش تاجی، بیشتر تابع نوسانهای بارندگی بود. در طول دوره بررسی میزان ماده آلی و ازت در عمق 0-15 سانتیمتری خاک داخل و بیرون قرق و در عمق 15-30 سانتیمتری خاک بیرون قرق، افزایش معنیدار داشت.
قاسم اسدیان؛ مرتضی اکبرزاده؛ محمدرضا صادقی منش
دوره 16، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 343-352
چکیده
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، با توجه به نقش آن در برنامهریزیهای احیای مراتع از اهمیت ویژهای برخوردار است. برای امکان تفکیک اثر مدیریت از اثرهای فاکتورهای اقلیمی، تأثیر قرق در اصلاح مراتع گیان در استان همدان طی چهار سال مورد بررسی قرار گرفت. یادداشتبرداری در پلاتهای ثابت از سال ...
بیشتر
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، با توجه به نقش آن در برنامهریزیهای احیای مراتع از اهمیت ویژهای برخوردار است. برای امکان تفکیک اثر مدیریت از اثرهای فاکتورهای اقلیمی، تأثیر قرق در اصلاح مراتع گیان در استان همدان طی چهار سال مورد بررسی قرار گرفت. یادداشتبرداری در پلاتهای ثابت از سال 1375 تا سال 1379 به مدت 4 سال در داخل و خارج قرق انجام شد. بررسی تغییرات پوشش تاجی در محدوده قرق و بیرون آن در سالهای بررسی نشان داد که در سال 1378 نسبت به سال 1375 در داخل قرق، جمع پوشش تاجی گونههای دائمی حدود 80 درصد افزایش یافته است و همچنین در طول این مدت در بیرون قرق نیز جمع پوشش تاجی گونههای چند ساله زیاد شد که از نظر آماری معنیدار بودند. بدین ترتیب مقایسه پوشش تاجی گونههای چندساله داخل و بیرون قرق در سال آخر بررسی نیز نشان داد که پوشش تاجی این گونهها در بیرون قرق زیادتر از داخل قرق بودند و این بدلیل افزایش زیاد گونههای بوتهای خاردار و کاهش گندمیان در بیرون قرق بود. بنابراین در طول بررسی گونههای کلاسI و II در داخل قرق افزایش و گونههای کلاس III کاهش یافتند، در حالی که در بیرون قرق عکس آن اتفاق افتاد و همچنین تولید در داخل قرق افزایش و در بیرون آن کاهش یافت.
سیدعلی حسینی؛ امرعلی شاهمرادی؛ قاسمعلی ابرسجی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 110-123
چکیده
گونهHalocnemum strobilaceum (Pall.)M.Bieb جزء گیاهان شورروی ایران و استان گلستان می باشد و در مناطقی که سطح آب زیرزمینی آن بالا و خاک شور بوده رویش دارد. گیاهی است از خانواده اسفناجیان یا Chenopodiaceae . این گونه در سطحی بیش از یکصد و شصت و هفت هزار هکتار از مناطق شور و شور و قلیایی شمال استان گلستان رویش دارد. گونه Halocnemum strobilaceum در ترکمن صحرای گرگان به ...
بیشتر
گونهHalocnemum strobilaceum (Pall.)M.Bieb جزء گیاهان شورروی ایران و استان گلستان می باشد و در مناطقی که سطح آب زیرزمینی آن بالا و خاک شور بوده رویش دارد. گیاهی است از خانواده اسفناجیان یا Chenopodiaceae . این گونه در سطحی بیش از یکصد و شصت و هفت هزار هکتار از مناطق شور و شور و قلیایی شمال استان گلستان رویش دارد. گونه Halocnemum strobilaceum در ترکمن صحرای گرگان به نام چراتن مشهور است. به منظور بررسی نحوه حضور گونه مورد مطالعه، 5 سایت به نامهای گمیشان، سنگرتپه، صوفیکم، اینچه شوره زار و اینچه برون انتخاب و با استفاده از فرمولL=2D+d اندازه پلاتها تعیین گردید. پس از تعیین اندازه پلات، سه ترانسکت 500 متری با فاصله یک کیلومتر از هم در سایتهای مختلف مستقر شدند. در هر ترانسکت تعداد 10 پلات و در هرسایت 30 پلات اندازهگیری شد. همچنین، جهت اندازهگیری وزن اندام هوایی و زیرزمینیدر هرسایت تعداد 5 بوته که معرف میانگین بوته های هر سایت بوده، از زمین خارج و وزن آنها توزین گردید. داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد اندازه پلات در گمیشان 92/0، سنگرتپه 2، صوفیکم 2، اینچه شوره زار 12/2 مترمربع و اینچه برون 17/4 مترمربع می باشد. همچنین، نتایج نشان می دهد بجز درصد ترکیب گیاهی از لحاظ پوشش تاجی، تراکم، وزن اندام هوایی و ریشه، تجدید حیات گیاهی بین سایتهای مختلف اختلاف معنیداری وجود دارد. این گونه در سایت گمیشان با 06/26 درصد بیشترین و در سایت اینچه برون با 47/6 درصد کمترین پوشش تاجی را دارد. همچنین، بیشترین تراکم این گونه در سایت گمیشان با 93/5 بوته در هر مترمربع و کمترین آن در سایت اینچه برون با 525/0 بوته در هر متر مربع می باشد. فراوانی این گونه در سایتهای مختلف 6/86 تا 6/96 درصد است. از نظر ترکیب گیاهی Halocnemum strobilaceum 93/50 تا 53/65 درصد ترکیب گیاهی مراتع فوق را تشکیل می دهد. نتایج وزن اندامهای هوایی و زیرزمینی این گونه نشان می دهد سایت اینچه برون دارای بیشترین وزن اندامهای هوایی و زیرزمینی می باشد
مرتضی اکبرزاده؛ محمدرضا مقدم؛ عادل جلیلی؛ محمد جعفری؛ حسین ارزانی
دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1385، ، صفحه 324-336
چکیده
عدم رعایت تعادل دام و مرتع و بهرهبرداری بیش از حد در بسیاری از مراتع ایران، موجب تخریب این منابع شده و صدمات جبرانناپذیری به پوشش گیاهی و خاک وارد نمودهاست. قرق بهعنوان یکی از روشهای اصلاح مرتع در بهبود وضعیت این مراتع مؤثر میباشد. در این بررسی تأثیر قرق 24 ساله در تغییرات پوشش گیاهی مراتع منطقه کوهرنگ مورد مطالعه قرار گرفت. ...
بیشتر
عدم رعایت تعادل دام و مرتع و بهرهبرداری بیش از حد در بسیاری از مراتع ایران، موجب تخریب این منابع شده و صدمات جبرانناپذیری به پوشش گیاهی و خاک وارد نمودهاست. قرق بهعنوان یکی از روشهای اصلاح مرتع در بهبود وضعیت این مراتع مؤثر میباشد. در این بررسی تأثیر قرق 24 ساله در تغییرات پوشش گیاهی مراتع منطقه کوهرنگ مورد مطالعه قرار گرفت. بررسیها در دو سال 1382 و 1383 انجام شده و از مؤلفههای گیاهی در داخل و بیرون قرق اندازهگیری بعمل آمد. نتایج نشان دادند که کل پوشش تاجی گونهها در داخل قرق بهطور معنیدار زیادتر از بیرون قرق بود P<0.01)). پوشش گندمیان و پهنبرگان علفی در داخل قرق بیشتر P<0.01)) ولی پوشش بوتهایها با بیرون قرق تفاوت معنیدار نداشت (P>0.05). بیش از نیمی از پوشش تاجی داخل قرق را گونههای کلاس I و II و حدود 95 درصد پوشش بیرون قرق را گونههای کلاس III تشکیل میدادند. تقریباً بیشتر گونههای علفی کلاسI و II در بیرون قرق کم و یا نایاب بوده و پوشش آنها بهطور معنیدار کمتر از داخل قرق بود. گونههای Klucia odoratassima ،Scorzonera calyculataو Delphinium cyphoplectrum بهترتیب بیشرین مقدار پوشش را نسبت به بقیه پهن برگان علفی در داخل قرق دارا بودند. در مجموع حدود 38 درصد تولید داخل قرق و حدود 2/1 درصد تولید بیرون قرق به گونههای کلاسهای I و II تعلق داشت. زادآوری در تعداد کمی از گونهها مشاهده شد و بیشترین مقدار زادآروی درگونه Astragalus adscendens و در بیرون قرق ثبت شد. در داخل قرق بقایای گیاهی زیادتر از بیرون قرق و خاک لخت کمتر از آن بود P<0.01)). وضعیت مرتع در داخل قرق خوب و در بیرون آن خیلی فقیر بود. بهطور کلی قرق موجب افزایش گونههای علوفهای گردیده و مزایای یک مرتع خوب را در شرایط تخریب روز افزون مراتع منطقه، بیشتر به نمایش گذاشت.
مرتضی اکبرزاده؛ تقی میر حاجی
دوره 13، شماره 3 ، آذر 1385، ، صفحه 222-235
چکیده
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تصور بر این است که حفاظت مرتع از چرای دام موجب گرایش آن به طرف مرحله کلیماکس و بهبود وضعیت مرتع میگردد. قسمت بیشتر مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمدهای است که پوشش گیاهی را ...
بیشتر
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تصور بر این است که حفاظت مرتع از چرای دام موجب گرایش آن به طرف مرحله کلیماکس و بهبود وضعیت مرتع میگردد. قسمت بیشتر مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمدهای است که پوشش گیاهی را تحت تأثیر قرار میدهد. در سالهای خشک که بارندگی کاهش مییابد مراتع طبیعی صدمه دیده، از پوشش و تولید آن کاسته میشود. این بررسی با هدف تاثیر قرق و تغییرات بارندگی در تغییرات پوشش گیاهی، انجام شد. برداشتهای مورد نیاز از مؤلفههای گیاهی در نه سال متوالی 83-1375 از پلاتهای ثابت داخل قرق رودشور بعمل آمد. از خصوصیات گیاه؛ پوشش تاجی، تراکم و زادآوری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل به شرح زیر است. در طول یک دوره 9 ساله که از سال دوم آن یک دوره خشک بهمدت 5 سال بوقوع پیوست، پوشش تاجی گونههای دائمی 40 درصد کاهش یافت که این کاهش در بین گونهها، از 26 تا 95 درصد نوسان داشت. تنها پوشش گونه Poa sinaica که زودتر از بقیه گونهها مراحل رویشی خودرا انجام داد، تا سه برابر افزایش یافت. کاهش پوشش در گندمیان کمتر و در پهنبرگان علفی بیشتر بود. در سالهای مرطوبتر زادآوری بیشتر بود و حدود 81 درصد زادآوری در گندمیان و آن هم در گونه Stipa hohenackeriana مشاهده شد. در طول مدت 9 سال بهخصوص در سالهای خشک، تراکم بیشتر گونههای موجود در قرق کاهش یافت.
حسین ارزانی؛ حمیدرضا میرداودی؛ مهدی فرحپور؛ مژگان السادات عظیمی؛ سیدحسن کابلی؛ عباسعلی سندگل؛ مرتضی اکبرزاده؛ ولی الله مظفریان
دوره 12، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 409-436
مرتضی اکبرزاده
دوره 12، شماره 2 ، شهریور 1384، ، صفحه 167-188