سیدعلی حسینی؛ امرعلی شاهمرادی؛ قاسمعلی ابرسجی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 110-123
چکیده
گونهHalocnemum strobilaceum (Pall.)M.Bieb جزء گیاهان شورروی ایران و استان گلستان می باشد و در مناطقی که سطح آب زیرزمینی آن بالا و خاک شور بوده رویش دارد. گیاهی است از خانواده اسفناجیان یا Chenopodiaceae . این گونه در سطحی بیش از یکصد و شصت و هفت هزار هکتار از مناطق شور و شور و قلیایی شمال استان گلستان رویش دارد. گونه Halocnemum strobilaceum در ترکمن صحرای گرگان به ...
بیشتر
گونهHalocnemum strobilaceum (Pall.)M.Bieb جزء گیاهان شورروی ایران و استان گلستان می باشد و در مناطقی که سطح آب زیرزمینی آن بالا و خاک شور بوده رویش دارد. گیاهی است از خانواده اسفناجیان یا Chenopodiaceae . این گونه در سطحی بیش از یکصد و شصت و هفت هزار هکتار از مناطق شور و شور و قلیایی شمال استان گلستان رویش دارد. گونه Halocnemum strobilaceum در ترکمن صحرای گرگان به نام چراتن مشهور است. به منظور بررسی نحوه حضور گونه مورد مطالعه، 5 سایت به نامهای گمیشان، سنگرتپه، صوفیکم، اینچه شوره زار و اینچه برون انتخاب و با استفاده از فرمولL=2D+d اندازه پلاتها تعیین گردید. پس از تعیین اندازه پلات، سه ترانسکت 500 متری با فاصله یک کیلومتر از هم در سایتهای مختلف مستقر شدند. در هر ترانسکت تعداد 10 پلات و در هرسایت 30 پلات اندازه‌گیری شد. همچنین، جهت اندازه‌گیری وزن اندام هوایی و زیرزمینی‌در هرسایت تعداد 5 بوته که معرف میانگین بوته های هر سایت بوده، از زمین خارج و وزن آنها توزین گردید. داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد اندازه پلات در گمیشان 92/0، سنگرتپه 2، صوفیکم 2، اینچه شوره زار 12/2 مترمربع و اینچه برون 17/4 مترمربع می باشد. همچنین، نتایج نشان می دهد بجز درصد ترکیب گیاهی از لحاظ پوشش تاجی، تراکم، وزن اندام هوایی و ریشه، تجدید حیات گیاهی بین سایتهای مختلف اختلاف معنی‌داری وجود دارد. این گونه در سایت گمیشان با 06/26 درصد بیشترین و در سایت اینچه برون با 47/6 درصد کمترین پوشش تاجی را دارد. همچنین، بیشترین تراکم این گونه در سایت گمیشان با 93/5 بوته در هر مترمربع و کمترین آن در سایت اینچه برون با 525/0 بوته در هر متر مربع می باشد. فراوانی این گونه در سایتهای مختلف 6/86 تا 6/96 درصد است. از نظر ترکیب گیاهی Halocnemum strobilaceum 93/50 تا 53/65 درصد ترکیب گیاهی مراتع فوق را تشکیل می دهد. نتایج وزن اندامهای هوایی و زیرزمینی این گونه نشان می دهد سایت اینچه برون دارای بیشترین وزن اندامهای هوایی و زیرزمینی می باشد
مرتضی اکبری؛ حمیدرضا کریم زاده؛ رضا مدرس؛ بهاره چکشی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 124-142
چکیده
بیـابان زایی، کاهـش اکولـوژیکی و بیـولـوژیکی زمیــن می باشد که ممکن اسـت به صـورت طبــیعی یا غیـرطـبیعی اتفاق بیفتد. فرآیند بیابان زایی عمدتاً، مناطق خشک و نیمهخشک را تحت تأثیر قرار داده و با شتابی فزآینده، کارآیی سرزمینها را کاهش می دهد. این تحقیق با هدف ارزیابی و طبقه بنــدی بــیابانزایی و با فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی ...
بیشتر
بیـابان زایی، کاهـش اکولـوژیکی و بیـولـوژیکی زمیــن می باشد که ممکن اسـت به صـورت طبــیعی یا غیـرطـبیعی اتفاق بیفتد. فرآیند بیابان زایی عمدتاً، مناطق خشک و نیمهخشک را تحت تأثیر قرار داده و با شتابی فزآینده، کارآیی سرزمینها را کاهش می دهد. این تحقیق با هدف ارزیابی و طبقه بنــدی بــیابانزایی و با فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور انجام گرفت. در انجام این پژوهش، از داده های ماهواره ای TM مربوط به 25 شهریور 1369 و داده های ETM+ مربوط به 16 شهریور 1380 استفاده گردید. بر روی تصاویر مزبور، تصحیحات هندسی، رادیومتریک و همچنین تصحیح زاویه ارتفاع خورشید اعمال گردید. داده های هردوتصویر، با روش طبقهبندی نظارت شده و نظارت نشده در 9 کلاس کاربری اراضی با توجه به خصوصیات ژئومورفولوژی منطقه، طبقه بندی و با بررسی انواع مناطق بیابانی، مورد تجزیه وتحلیل و مقایسه کمی قرار گرفتند. هریک از عوامل اصلی و فرعی مؤثر در بیابان زایی، جهت تهیه نقشه شدت بیابانزایی، با روش پیشنهادی برای ایران و نقشه خطر بیابانزایی با روش فائو، به پایگاه نرم افزاری سیستم اطلاعات جغرافیایی، معرفی و نمرهدهی شدند. نتایج بدست آمده از شـدت بیابان زایی که وضعیت، سرعت و استعداد بیابانی شدن را بیان میکند، نشان داد که در 35 درصد، بیـابان زایی با منشـأ طبیـعی حاکم بوده و از وضـعیت شـدت بیـابان زایی متوسـط، زیاد و خیلی زیاد برخوردار می باشد. شرایط بیابانی با منشأ انسانی، 65 درصد از منطقه را پوشش می دهد و دارای وضعیت زیاد و خیلی زیاد است. اما با بررسی نقشه خطر بیابانزایی تولید شده، مشـخص گردید در 20 درصد با تاثیر همزمان انسان و دام، خطر بیابانزایی خیلی زیاد و در 80 درصد منطقه با اثر تخریبی فقط دام، خطر بیابان زایی زیاد حکمفرماست. با توجه به نقشه های بدست آمده، معلوم شد در منطقه خشک شمال اصفهان، مهمـترین عوامل موثر انسـانی بیابان زایی در منطقه، تبدیل اراضی مرتعی به زمینهای کشاورزی، الگوی غلط کشاورزی، چرای بیش از حد دام، وضعیت نامناسب اقتصادی و برداشت بیرویه آبهای زیرزمیـنی بوده و مهمترین عوامل مؤثر بیـابانزایی طبیعی، خشکـسالی، شـور شدن منـابع آب و خـاک می باشند. روند بیابانزایی، به سمت شمال غرب منطقه در حال گسترش است که در آینده نزدیک مراتع و مناطق مسکونی و صنعتی آن مناطق را با مشـکل روبرو می سازد.
محمد حسین آق خانی؛ سعید مینائی؛ محمد کاظم عراقی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 143-155
چکیده
برای برداشت بذرهای گیاهان مرتعی و علوفه ای از سطح زمین یا از روی گیاه یک سیستم برداشت مکشی طراحی و ساخته شده است که شامل سکوی برداشت مکشی، واحد غلاف گیر و بوجاری می‌باشد. طراحی اجزاء سیستم براساس مشخصات فیزیکی و خواص مکانیکی و آیرودینامیکی یک نوع بذر علوفه مرتعی به نام یونجه یک ساله انجام شده است. این دستگاه قادر هست به صورت مکانیزه ...
بیشتر
برای برداشت بذرهای گیاهان مرتعی و علوفه ای از سطح زمین یا از روی گیاه یک سیستم برداشت مکشی طراحی و ساخته شده است که شامل سکوی برداشت مکشی، واحد غلاف گیر و بوجاری می‌باشد. طراحی اجزاء سیستم براساس مشخصات فیزیکی و خواص مکانیکی و آیرودینامیکی یک نوع بذر علوفه مرتعی به نام یونجه یک ساله انجام شده است. این دستگاه قادر هست به صورت مکانیزه در اراضی هموار و نیمه مکانیزه در سایر اراضی بذر گیاهان مرتعی را از روی زمین یا گیاه برداشت نماید. برای کار در اراضی ناهموار سکوی برداشت براحتی بر روی دستگاه جمع شده و برداشت بذر توسط یک یا دو کارگر از طریق هودهای در نظر گرفته شده انجام می‌شود. طراحی این کمباین بگونه ای که می‌تواند با تنظیمات مناسب، اغلب بذرهای مرتعی و علوفهای را برداشت نماید. ظرفیت مکش برای بذرهای ریخته شده بر روی زمین با درصد خلوص 40% برابر با 312 کیلوگرم بر هکتار و با افزایش درصد خلوص تا 60% ظرفیت مکش حدود 750 کیلوگرم بر هکتار بود. بازده واحد الکها و جداسازی هوایی به ترتیب 67% و 80 % بود. بازده واحد غلاف گیر در سرعتهای مختلف بین 75 تا 90% متغیر است. توان مورد نیاز این سیستم، 07/1 کیلووات است که توسط یک سیستم رانش تسمه ای از محور توان دهی تراکتور تأمین میگردد.
جلال عبداللهی؛ محمدحسن رحیمیان
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 156-170
چکیده
داده های سنجش از دور قادر به نمایش خصوصیات برخی از پدیده های زمینی و همچنین نحوه توزیع مکانی آنها در مقیاسهای مختلف می باشند. از طرفی دیگر، اولین و مهمترین گام در انجام درون‌یابی داده های کسب شده صحرایی، بررسی همبستگی مکانی آنها و معرفی مدل بهینه جهت اعمال عامل وزنی مناسب برای درون یابی آن متغیر در منطقه است. بنابراین، با کمک داده های ...
بیشتر
داده های سنجش از دور قادر به نمایش خصوصیات برخی از پدیده های زمینی و همچنین نحوه توزیع مکانی آنها در مقیاسهای مختلف می باشند. از طرفی دیگر، اولین و مهمترین گام در انجام درون‌یابی داده های کسب شده صحرایی، بررسی همبستگی مکانی آنها و معرفی مدل بهینه جهت اعمال عامل وزنی مناسب برای درون یابی آن متغیر در منطقه است. بنابراین، با کمک داده های سنجش از دوری که مشابه متغیر مورد مطالعه باشند، امکان بررسی نحوه توزیع مکانی و تغییرات آن شاخص وجود دارد. در تحقیق حاضر از تغییرات مکانی داده های باند ترمال (باند 6) ماهواره لندست 7 استفاده و الگوی تغییر درجه حرارت سطحی در منطقه اردکان واقع در استان یزد تعیین شده است. این الگو که به صورت یک مدل ریاضی بیان شده است، می‌تواند جهت درون‌یابی داده های درجه حرارت کسب شده از ایستگاههای هواشناسی در منطقه مورد مطالعه، استفاده گردد. بدین منظور از یک شبکه منظم 108 نقطه‌ای بر روی باند ترمال نمونه‌گیری شد و سپس به کمک زمین آمار، نقاط واریوگرام تجربی محاسبه و مدلهای مختلفی مانند گوسی، نمایی، دایره ای و کروی بر آنها برازش گردید. سپس با استفاده از کریجینگ ساده و به‌کارگیری هر کدام از این مدلها، نقشه های جداگانه‌ای ایجاد و دقت هر یک محاسبه شد. نتایج بدست آمده نشان داد که اطلاعات باند ترمال دارای مدلی نمایی(exponential) هستند و تغییرات مکانی آنها با این مدل قابل توجیه است. لذا این مدل می تواند در درون یابی داده های درجه حرارت ایستگاههای هواشناسی استفاده شود و نقشه درجه حرارت منطقه را با دقت بالایی ترسیم نماید. روش ذکر شده در این تحقیق می‌تواند برای سایر شاخصهای محیطی نظیر دمای حداقل، دمای حداکثر و تبخیر و تعرق نیز قابل بررسی باشد
جمال حسنی؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 171-184
چکیده
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان ...
بیشتر
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان محدودة رویشگاهها و وضعیت فیزیوگرافی رویشگاههای مورد بررسی تعیین گردید. ارزیابی شاخصهای پوشش تاجی، تراکم و زادآوری جاشیر و گیاهان همراه، در پلاتهای مربع شکل 2×2 متر در راستای خطوط ترانسکت انجام شد. فنولوژی گیاه در هر رویشگاه تعیین و ارزش رجحانی گیاه نیز در مراحل مختلف رشد توسط دامهای موجود در منطقه بررسی گردید. مطالعة خاک شناسی رویشگاهها با حفر پروفیل و ارسال نمونة خاک به آزمایشگاه انجام و برای بررسی سیستم ریشه، نیز 4 گیاه کامل از خاک خارج و خصوصیات ریشه ارزیابی گردید. برای بررسی وزن هزاردانه، فصل کاشت و عمق کاشت، مقداری بذر جمع آوری و در فصل بهار و پاییز در عمقهای 2، 4، 6، 8 و10 سانتیمتر کاشت گردید. نتایج نشان داد، این گونه در شیبهای شمال و شمال غربی مناطق کوهستانی و در دامنة ارتفاعی 1800 تا 2900 متر از سطح دریا استقرار دارد. رویشگاههای مختلف از نظر پوشش تاجی تفاوت معنی‌دار با هم نداشتند، ولی از نظر تراکم و میزان زادآوری متفاوت بودند. بالاترین تراکم گیاه با تعداد 7/16 پایه در رویشگاه درکی (مریوان) و کمترین تراکم 5/6 پایه در 4 مترمربع در آریز (سنندج) ثبت شد. وزن هزار دانة بذر 212 گرم بود، رویشگاه شیان (سنندج) با میانگین 1/3 کمترین و درکی (مریوان) با میانگین 3/13 نهال در 4 مترمربع بیشترین میزان زادآوری را به خود اختصاص دادند. مراحل فنولوژی گیاه در همة رویشگاهها نسبتاً یکسان و از اوایل فروردین رشد گیاه آغاز و در اواسط مردادماه خاتمه می‌یابد. بررسی ارزش رحجانی گیاه نشان داد که در هیچ یک از مراحل رشد، دام از این گونه استفاده نمی‌کند و فقط به صورت علوفة خشک زمستانه از آن استفاده می‌شود. کاشت بذر این گونه در فصل پاییز و در عمق 4 سانتیمتر، موفقیت بیشتری دارد.
بهرام محمدی‌گلرنگ؛ محسن محسنی‌ساروی؛ بهروز ملک پور؛ منصور مصداقی؛ جان اسکوارز؛ حسین توکلی؛ محمدرضا سعید افخم‌الشعرا
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 185-203
چکیده
درک و فهم روابط موجود بین گیاهان و عوامل محیطی و سایر موجودات زنده به منظور حفظ ثبات و پایداری در اکوسیستم‌ها ضروری می‌باشد. بشر برای رفع نیازمندیهای خود از منابع طبیعی استفاده نموده و در طی هزاران سال بهره‌برداری، کم و بیش در تغییر اکوسیستم‌ها به نحوی مؤثر بوده است. در این پژوهش با در دست داشتن نقشه تیپ‌بندی گیاهی این منطقه در سال ...
بیشتر
درک و فهم روابط موجود بین گیاهان و عوامل محیطی و سایر موجودات زنده به منظور حفظ ثبات و پایداری در اکوسیستم‌ها ضروری می‌باشد. بشر برای رفع نیازمندیهای خود از منابع طبیعی استفاده نموده و در طی هزاران سال بهره‌برداری، کم و بیش در تغییر اکوسیستم‌ها به نحوی مؤثر بوده است. در این پژوهش با در دست داشتن نقشه تیپ‌بندی گیاهی این منطقه در سال 1352 که توسط شرکت استرالیایی مک گاون از این منطقه تهیه شده بود نقشه تیپ گیاهی منطقه را در سال 1372 با مطالعات صحرایی با استفاده از ابزار GIS تهیه نموده و تغییرات در پوشش گیاهی صورت گرفته، مورد بررسی قرارگرفت. با مقایسه دو نقشه، مشخص شد که از 20 تیپ تشخیص داده شده در سال 1352 سه تیپ در کل، در اثر فشار چرای دام و عوامل دیگر از بین رفته و تیپهای دیگر تبدیل به تیپهای جدیدتر شده و بقیه تیپها فقط تغییراتی در محدوده پراکنش آنها رخ داده است. در مطالعات پوشش گیاهی برای تعیین وضعیت، ظرفیت و گرایش مراتع به ترتیب از روش چهار عاملی، قطع و توزین و ترازوی گرایش استفاده گردید. با استفاده از روش ترازو و همچنین با مقایسه وضعیت پوشش گیاهی در سالهای 52 و 72 مشخص گردیده که در هیچ یک از تیپها گرایش مثبت بوجود نیامده است. در 8 تیپ، گرایش ثابت و در 9 تیپ، گرایش منفی مشاهده شده است.برای بیان بهتر گرایش 17 تیپ مشخص شده در سال 72، نقشه وضعیت و گرایش مراتع حوزه در سیستم G.I.S ترسیم گردیده است
ابراهیم خلیفه؛ محمدرضا کاویانپور؛ مجتبی پاکپرور؛ سجاد وفایی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 204-221
چکیده
فرسایش بادی از جمله مشکلات جدی نواحی بیابانی و نیمهبیابانی در جهان می‌باشد که زندگی شهرنشینی و بخش وسیعی از مناطق توسعه یافته مجاور این مناطق را تهدید میکند. در ایران نیز بخش وسیعی از کشور در این گونه نواحی قرار دارد. از این رو زندگی ساکنان روستاها و شهرهای مجاور متأثر از حرکت توده‌های ماسهای بوده و هر ساله هزینه‌های هنگفتی ...
بیشتر
فرسایش بادی از جمله مشکلات جدی نواحی بیابانی و نیمهبیابانی در جهان می‌باشد که زندگی شهرنشینی و بخش وسیعی از مناطق توسعه یافته مجاور این مناطق را تهدید میکند. در ایران نیز بخش وسیعی از کشور در این گونه نواحی قرار دارد. از این رو زندگی ساکنان روستاها و شهرهای مجاور متأثر از حرکت توده‌های ماسهای بوده و هر ساله هزینه‌های هنگفتی به کشور تحمیل می‌شود. تلفیق فنون سنجش از دور (RS) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، ابزار مهمی را جهت انجام مطالعات شناسایی منابع ماسه در اختیار میگذارد. به منظور استفاده از این ابزار، این تحقیق روشی جدید تحت عنوان "پردازش تصاویر ماهواره و تحلیل باد" را ارائه و بکارگرفته که با بهرهگیری از تکنیکهای پردازش تصاویر نظیر افزایش تباین و روشنایی تصویر، آستانهگیری طیفی، ترکیب کاذب رنگی، فیلتر، روش گمانهزنی و تحلیل طیفی و تلفیق نتایج بدست آمده از یک سو و تحلیل گلماسههای تهیه شده از آمار بادسنجی منطقه از سوی دیگر و برقراری ارتباط مناسب بین آنها، محلهای برداشت مرتبط با نهشتههای مورد نظر شناسـایی میگردد. ویژگی مهم این روش از آن جهت که بخش قابل توجهی از اطلاعات و آمار مورد نیاز آن بدون انجام عملیات میدانی مفصل تأمین میگردد حائز اهمیت است. این مهم، ضمن کاهش زمان و هزینه عملیات شناسایی منابع ماسهای، انجام عملیات مورد نظر برای دوره زمانی خاص براساس اطلاعات و آمار آن دوره را امکانپذیر میسازد.
فرزاد بیات موحد؛ سیداحمد موسوی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 222-231
چکیده
بدلیل اینکه بیشتر از 90 درصد مساحت کشور در ناحیه خشک و نیمهخشک واقع شده است؛ آب یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند در تمام موضوعات کشاورزی موجبات توسعه پایدار را فراهم کرده و بنابراین می‌تواند نقش مهمی در تغییر شرایط محیطی برای گیاه ایفا نماید. اما هنوز اطلاعات کافی از پاسخ گیاهان به چنین تغییراتی در دست نیست. در این تحقیق سعی ...
بیشتر
بدلیل اینکه بیشتر از 90 درصد مساحت کشور در ناحیه خشک و نیمهخشک واقع شده است؛ آب یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند در تمام موضوعات کشاورزی موجبات توسعه پایدار را فراهم کرده و بنابراین می‌تواند نقش مهمی در تغییر شرایط محیطی برای گیاه ایفا نماید. اما هنوز اطلاعات کافی از پاسخ گیاهان به چنین تغییراتی در دست نیست. در این تحقیق سعی گردید تأثیر استحصال آب و پخش آن در تغییرات ترکیب گیاهی در یک عرصه پخش بررسی گردد. منطقه مورد مطالعه در قسمتی از دشت زنجان، در شمال غرب شهر زنجان و بین دو رودخانه سهرین و قره چریان قرار دارد که شامل اراضی دیم رها شده بوده و با رسوبات کواترنری اشغال گردیده است. به منظور ارزیابی تغییرات ترکیب گیاهی، تعداد 9 ترانسکت در سه قطعه عرصه پخش و دو ترانسکت در عرصه شاهد به طور دائمی مستقر گردیده و با استفاده از روش برخورد خطی، درصد پوشش گیاهی تمام گونه‌ها یادداشت‌برداری شده و سپس شناسایی‌گردیدند. هشت سال مطالعه نشان داد که برخی گونه‌ها تحت تأثیر پخش سیلاب حذف گردیده، برخی افزایش یا کاهش یافته و تعدادی گونه جدید نیز برای اولین بار مشاهده شده‌اند. افزایش پوشش گیاهی و ظهور گونه های خوش خوراک در سال آخر نشان داد که پخش سیلاب می‌تواند تولید علوفه را بهبود بخشد. همچنین، با توجه به شکل زندگی گونه های مشاهده شده، اگرچه علفیهای دائمی افزایش یافتند، اما پخش سیلاب در مورد استقرار گندمیان دائمی موفق عمل نکرده است.
سید عطا رضایی؛ حسین ارزانی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 232-248
چکیده
در این تحقیق به منظور تشخیص کارکرد سیستم خاک، شکل زمین و اثرات آن در رشد گیاهان مرتعی و ارتباط بین خصوصیات خاک و شکل زمین از دانش کارشناسی و تجزیه‌های آماری استفاده گردید. برای انجام این تحقیق از اطلاعات خاک و پوشش گیاهی موجود از مطالعات منطقه البرز مرکزی استفاده شد. منظقه مورد مطالعه با استفاده از لایه پوشش گیاهی (در بردارنده سه تیپ ...
بیشتر
در این تحقیق به منظور تشخیص کارکرد سیستم خاک، شکل زمین و اثرات آن در رشد گیاهان مرتعی و ارتباط بین خصوصیات خاک و شکل زمین از دانش کارشناسی و تجزیه‌های آماری استفاده گردید. برای انجام این تحقیق از اطلاعات خاک و پوشش گیاهی موجود از مطالعات منطقه البرز مرکزی استفاده شد. منظقه مورد مطالعه با استفاده از لایه پوشش گیاهی (در بردارنده سه تیپ گیاهی اصلی) و نقشه توپوگرافی1:50000 به کمک سیستم نرم افزاری اطلاعات جغرافیایی GIS)) به واحدهای اراضی (Land units) تقسیم گردید. شاخصهای کارکرد زمین شامل: شاخص چرخه عناصر غذایی (Nutrient Cycling Index)، 2- شاخص نفوذپذیری (Infiltration Index)، شاخص پایداری (Stability Index) و 4- شاخص نظام‌یافتگی پوشش گیاهی سرزمین (Landscape Organization Index) با استفاده از ترکیب مختلفی از خصوصیات سطح خاک تولید گردید. 230 نمونه در قالب طرح آماری فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. درجه شیب زمین به طور معنی‌داری کلیه شاخصهای شکل زمین را تحت تأثیر قرار داد. اثر متقابل شیب و پوشش گیاهی نیز اثر معنی‌داری روی شاخص چرخه عناصر غذایی، شاخص پایداری و شاخص نظام یافتگی چشم انداز پوشش گیاهی نشان داد. جهت شیب، اثر معنی داری در شاخصهای چرخه عناصر غذایی، نفوذ پذیری و پوشش گیاهی نشان نداد. با استفاده از آزمون دانکن بیشترین مقدار شاخص چرخه عناصر غذایی برای جهتهای شمالی (سایه) معادل 42/28 و کمترین میزان این شاخص را برای جهتهای جنوبی برابر با 57/25 تعیین گردید. همین نتیجه برای ازت کل و کربن آلی حاصل شد به طوری که بیشترین میزان این عناصر به ترتیب برای جهتهای شمالی> شرقی> غربی> جنوبی بود. این تحقیق نشان داد که ارتباط نزدیکی بین شاخص حاصلخیزی و وضعیت و ترکیب گیاهی مراتع وجود دارد.بنابراین این شاخص می تواند عامل بسیار خوبی در تعیین پتانسیل رویشگاه و ترکیب گیاهی مراتع باشد
علی احسانی؛ حسین ارزانی؛ مهدی فرحپور؛ حسن احمدی؛ محمد جعفری؛ عادل جلیلی؛ حمید رضا میرداودی؛ حمیدرضا عباسی؛ مژگان السادات عظیمی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 249-260
چکیده
تأثیر شرایط اقلیمی بر تولید علوفه مرتع برای چهار گونه غالب مورد تعلیف‌دام (Artemisia sieberi, Salsola rigida, Noaea mucronata, Stipa barbata) در طی یک دوره 8 ساله(سال1377 تا سال1384) در منطقه استپی استان مرکزی( مرتع نعمتی, اخترآباد شهرستان ساوه) مورد بررسی قرار گرفت. شاخصهای مهم اقلیمی که در این بررسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، عبارتند از: بارندگی سالانه، بارندگی ...
بیشتر
تأثیر شرایط اقلیمی بر تولید علوفه مرتع برای چهار گونه غالب مورد تعلیف‌دام (Artemisia sieberi, Salsola rigida, Noaea mucronata, Stipa barbata) در طی یک دوره 8 ساله(سال1377 تا سال1384) در منطقه استپی استان مرکزی( مرتع نعمتی, اخترآباد شهرستان ساوه) مورد بررسی قرار گرفت. شاخصهای مهم اقلیمی که در این بررسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، عبارتند از: بارندگی سالانه، بارندگی فصل رویش، بارندگی فصل رویش به علاوه پیشین[1]، درجه حرارت، ساعات تابش خورشیدی و سرعت باد. از بین شاخصهای مهم اقلیمی، بارندگی فصل رویش به علاوه پیشین به عنوان مؤثرترین شاخص روی تولید علوفه اثرگذار بوده و همبستگی مثبت و معنی‌داری را با تولیدعلوفه نشان داد.تولید کل همبستگی مثبت و معنی‌داری با بارندگی فصل رویش به علاوه بارندگی پیشین داشت. تولید گونه‌‌های Artemisia sieberi, Salsola rigida نیز واکنشی مشابه با بارندگی فصل رویش به علاوه بارندگی فصل پیشین داشت. ازآنجایی که در بیشتر مراتع خشک و نیمهخشک تبخیر و تعرق به مراتب بیشتر از میزان بارندگی است، رژیم آب وخاک در خاکهای مرتعی این گونه مناطق به‌گونه‌ای است که برای رشد گیاهان در فصل رویش، آب قابل دسترس به‌صورت رطوبت ذخیره شده وجود دارد. بنابراین رطوبت ناشی از بارندگی پیشین و ابتدای فصل رشد به صورت رطوبت ذخیره شده در خاک باقی مانده و گیاهان دائمی ( بوته‌ایها) به علت داشتن ریشه‌های عمیق از رطوبت ذخیره شده و بارندگی فصل رویش استفاده می‌نمایند.بنابراین از این رطوبت ذخیره شده که مورد استفاده گیاه قرارمی‌گیرد می‌توان به عنوان شاخصی از کمیت بارندگی نام برد. نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص بارندگی فصل رویش به علاوه پیشین بعنوان یک متغیر در تولید، نقش اصلی را ایفاء نموده و رابطه خطی بین بارش فصل رویش به علاوه پیشین با تولید وجود دارد. اما افزایش تعداد روزهای آفتابی با تولید کل وتولید دوگونهArtemisia sieberi, Salsola rigida همبستگی معنی‌دار و منفی نشان داد. 1- بارندگی فصل رویش به علاوه پیشین عبارتست از: جمع بارندگی یک فصل رویش(اسفند، فروردین، اردیبهشت و خرداد) و یک سال گذشه
علی اکبر جمالی؛ جمال قدوسی؛ مهدی فرحپور
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 261-270
چکیده
تلفیق عوامل و محدودیتهای متعدد و در نظر گرفتن آنها به طور یکجا و اتخاذ تصمیم درست در مراتع که پیچیدگی زیادی دارد به شدت نیازمند استفاده از قابلیت رایانه و سامانه های تصمیم یارمکانی (SDSS) است. الگوی ترکیب عوامل مکانی مناسب طبیعی (رسوبدهی، شیب، بارش، عوامل مرتعی: تولید مرتع یا واحد دامی در ماه، گرایش مرتع، وضعیت مرتع)، اقتصادی (نزدیکی ...
بیشتر
تلفیق عوامل و محدودیتهای متعدد و در نظر گرفتن آنها به طور یکجا و اتخاذ تصمیم درست در مراتع که پیچیدگی زیادی دارد به شدت نیازمند استفاده از قابلیت رایانه و سامانه های تصمیم یارمکانی (SDSS) است. الگوی ترکیب عوامل مکانی مناسب طبیعی (رسوبدهی، شیب، بارش، عوامل مرتعی: تولید مرتع یا واحد دامی در ماه، گرایش مرتع، وضعیت مرتع)، اقتصادی (نزدیکی به جاده، روستا، رودخانه، چاه و چشمه) و محدودیتهای مکانی (شیب، رخساره ژئومرفولوژی، جاده، رودخانه، روستا، کاربری زمین، بارش) برای ارائه یک برنامه بیولوژیک مناسب حفاظت خاک طراحی شد. عوامل و محدودیت ها به صورت نقشه های رستری آماده شد. استاندارد کردن آنها در محدوده ارزشی صفر تا یک انجام شد و سپس وزن عوامل با تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مشخص گردید. تلفیق این لایه ها به صورت ارزیابی چند معیاره مکانی (SMCE) در ILWIS انجام شد. نقشه شاخص ترکیبی در محدوده ارزشی صفر تا یک استخراج شد. طبق این نقشه و هیستوگرام آن، اولویتبندی کنترل بیولوژیکِ فرسایش خاک (کودپاشی، بذرپاشی همراه کودپاشی، نهال کاری و قرق) برای حوضه آبخیز پیشنهاد شد.
طاهره انصافی مقدم
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، صفحه 271-288
چکیده
تحقیق حاضر، تلاشی است برای ارزیابی کارآیی برخی از شاخصهای متداول اقلیمی در اقلیمهای نمونه و معرف حوضه دریاچه نمک . این شاخصها که در حال حاضر در سیستم های فعال جهانی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : شاخص درصد نرمال، شاخص دهک، شاخصSPI ، شاخصZSI . این شاخصها طی یک دوره آماری 44 ساله بر روی 34 ایستگاه هواشناسی حوضه دریاچه ...
بیشتر
تحقیق حاضر، تلاشی است برای ارزیابی کارآیی برخی از شاخصهای متداول اقلیمی در اقلیمهای نمونه و معرف حوضه دریاچه نمک . این شاخصها که در حال حاضر در سیستم های فعال جهانی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : شاخص درصد نرمال، شاخص دهک، شاخصSPI ، شاخصZSI . این شاخصها طی یک دوره آماری 44 ساله بر روی 34 ایستگاه هواشناسی حوضه دریاچه نمک مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد شاخص دهک ها(DI) و شاخصSPI مقارن با سال وقوع کمینه بارندگی، رخداد خشکسالی شدید و بسیار شدید را در تمام ایستگاههای تحت مطالعه نشان داده و کارآیی بیشتری نسبت به سایر شاخصها از جنبه نمایش خشکسالی بسیار شدید دارند. شاخص (PNI) در24 ایستگاه تحت مطالعه با رخداد خشکسالی بسیار شدید در طی سالهای وقوع کمینه بارندگی انطباق داشته و در 10 ایستگاه مقارن با سال وقوع کمینه بارندگی ، با خشکسالی شدید و بسیار شدید تطابق نداشته است. فراوانیهای مقادیر مختلف شاخص((SPI و (ZSI) رفتار و عملکرد مناسب و مشابهی نشان دادند. بر این اساس در انتخاب مناسب ترین شاخص جهت تحلیل وضعیت خشکسالی در طی سالهای یک دوره طولانی مدت، شاخص SPI و شاخص دهکها در جایگاه نخست ، شاخص ZSI در جایگاه دوم ، شاخص درصد نرمال در جایگاه سوم قرار می گیرد.
