دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401
امیر قربانخانی؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی؛ جواد معتمدی (ترکان)
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 1-10
چکیده
گونه Salsola laricina یکی از عناصر اصلی جوامع گیاهی مراتع استپی منطقه خشکه‌رود میباشد که حفاظت از آن در مقابل آشفتگیها و فراهم نمودن شرایطی که بتواند توان بازآوری خود را بعد از چرا حفظ نماید، از ملزومات اساسی مدیریت مرتع در اینگونه عرصه‌ها است. از این‌رو در پژوهش حاضر، تغییرپذیری صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه‌زنی ...
بیشتر
گونه Salsola laricina یکی از عناصر اصلی جوامع گیاهی مراتع استپی منطقه خشکه‌رود میباشد که حفاظت از آن در مقابل آشفتگیها و فراهم نمودن شرایطی که بتواند توان بازآوری خود را بعد از چرا حفظ نماید، از ملزومات اساسی مدیریت مرتع در اینگونه عرصه‌ها است. از این‌رو در پژوهش حاضر، تغییرپذیری صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه‌زنی بذر آن، تحت چرای حمایتی، آزمون شد. برای این منظور، با استقرار شبکه نمونه‌برداری در داخل و خارج قرق 10 ساله خشکه‌رود، از پوشش گیاهی آماربرداری و صفات ساختاری و عملکردی گونه Salsola laricina، نظیر؛ درصد پوشش تاجی، تراکم و مقدار تولید علوفه در عرصه، اندازهگیری گردید. سپس در هر یک از مکان‌ها و در فواصل مختلف دوره بذردهی؛ بذر پایه‌های شاداب و سالم، جمعآوری و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه‌زنی بذر نظیر؛ وزن هزار دانه، درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، ساقه‌چه، گیاهچه و نهایتا شاخص ویگور (بنیه بذر) در شرایط آزمایشگاهی، اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که مقادیر صفات ساختاری و عملکردی، در داخل قرق، بیشتر از خارج قرق میباشد. در این ارتباط؛ درصد پوشش تاجی، تراکم و مقدار تولید گونه Salsola laricina، بهترتیب در داخل قرق نسبت به خارج قرق، 46/5 و 06/3 درصد، 21600 و 17000 پایه در هکتار و 4/161 و 7/112 کیلوگرم در هکتار میباشد. میانگین ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه‌زنی بذرهای جمعآوری شده از داخل قرق، نیز بیشتر از خارج قرق بود. بگونه‌ای که بیشترین شاخص بنیه بذر بهعنوان مجموع برآیندی ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه زنی، در بذرهای مربوط به داخل و خارج قرق، بهترتیب 88/389 و 37/210 میباشد. افزایش مقادیر مذکور، در داخل قرق نسبت به خارج قرق؛ بیانگر تاثیر چرای حمایتی بر بهبود صفات ساختاری و عملکردی و ویژگیهای مورفولوژیکی و جوانه‌زنی بذر گونههای مرتعی، در اکوسیستم‌های آسیب‌‌پذیر مناطق خشک میباشد.
فیروزه مقیمی نژاد؛ علی طویلی؛ محمد جعفری؛ محسن شیروانی؛ یاسر قاسمی آریان
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 11-23
چکیده
اگرچه در خصوص اثر آلودگی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی که به صورت زراعی کاشت میشوند مطالعات متعددی صورت گرفته، اما این مهم در ارتباط با گونه های مرتعی، علیرغم اهمیت آنها در زمینه ایجاد تنوع معیشتی برای بهرهبردران مرتعی، بسیار محدود بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی ...
بیشتر
اگرچه در خصوص اثر آلودگی بر خصوصیات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی که به صورت زراعی کاشت میشوند مطالعات متعددی صورت گرفته، اما این مهم در ارتباط با گونه های مرتعی، علیرغم اهمیت آنها در زمینه ایجاد تنوع معیشتی برای بهرهبردران مرتعی، بسیار محدود بوده است. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر فلز سنگین کادمیم بر خصوصیات فیتوشیمیایی شیرین بیان، در قالب طرح کاملاً تصادفی با تیمار کادمیم در 6 غلظت (صفر، 10، 20، 40، 80 و 160 (ppm)) و 4 تکرار به صورت کشت گلدانی (مجموعاً 24 گلدان) اجرا گردید. پس از تهیه بستر کاشت و اسپری نمودن محلول نمک نیترات کادمیم با غلظت‌های فوق الذکر به خاک، ریزوم‌های شیرینبیان داخل گلدان‌ها کشت و به مدت 7 ماه در گلخانه تحت مراقبت و آبیاری قرار گرفتند. در نهایت نمونه‌های گیاهی (در دو بخش اندام‌های هوایی وزیرزمینی) تهیهشده، جهت اندازهگیری خصوصیات فیتوشیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. متغییرهای اندازهگیری در اندام زیرزمینی شامل میزان گلیسیریزیک اسید، گلابریدین، لیکوریتجنین و در اندام هوایی فلاونوئیدهای روتین و کتچین بود. عصاره‌گیری با روش اولتراسونیک و اندازهگیری با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین کادمیم در غلظت‌های تحت بررسی نشان داد افزایش غلظت این عنصر درخاک اثر معنیداری بر میزان گلیسریزیک اسید، گلابریدین و لیکوریتجنین در اندام زیرزمینی و فلاونوئیدهای روتین و کتچین در اندام هوایی گیاه شیرینبیان داشته است. در همین راستا بیشترین تاثیر افزایشی را گلیسریزیک اسید و لیکوریتجنین در غلظت 10 (ppm)، به ترتیب با 12/70 و 44/56 درصد و گلابریدین در غلظت 20 (ppm) با 70/51 درصد نسبت به شاهد نشان داده است. نتایج همچنین نشان داد میزان مواد موثره در اندام زیرزمینی گیاه شیرین بیان تحت تیمار کادمیم در ابتدا افزایش یافته و در ادامه با بالا رفتن غلظت کادمیم کاهش داشتهاست.
لیلا زندی؛ رضا عرفانزاده؛ حامد جنیدی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 24-35
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تبدیل مرتع به کاربریهای زراعی و باغی بر ویژگیهای مهم خاکی از جمله پایداری خاکدانه در حوضه صلوات آباد در شرق سنندج انجام شد. برای این منظور، همزمان با رشد غالب گیاهان با پیمایش صحرایی چهار کاربری شامل 1) مرتع 2) باغ 3) نخودزار 4) گندمزار بهعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب شدند و 42 نمونه خاک بهصورت تصادفی-سیستماتیک ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تبدیل مرتع به کاربریهای زراعی و باغی بر ویژگیهای مهم خاکی از جمله پایداری خاکدانه در حوضه صلوات آباد در شرق سنندج انجام شد. برای این منظور، همزمان با رشد غالب گیاهان با پیمایش صحرایی چهار کاربری شامل 1) مرتع 2) باغ 3) نخودزار 4) گندمزار بهعنوان محدوده مطالعاتی انتخاب شدند و 42 نمونه خاک بهصورت تصادفی-سیستماتیک برداشت گردید. سپس فاکتورهای فیزیکی-شیمیایی خاک شامل پایداری خاکدانه، نیتروژن کل، کربن کل و کربن آلی ذرهای هر نمونه در آزمایشگاه اندازهگیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که در اثر تبدیل مرتع به سه کاربری باغ، نخودزار و گندمزار، پایداری خاکدانه، کربن آلی ذرهای در سطح 5 درصد، کربن آلی کل و نیتروژن کل در هر سه کاربری در سطح 1 درصد بهطور معنیداری کاهش یافتند. در کاربریهای باغ، نخود و گندم، پایداری خاکدانه بهترتیب 51/35، 94/25 و 56/19 درصد، کربن آلی ذرهای بهترتیب 5/62، 16/79 و 75 درصد، کربن آلی کل بهترتیب 63/23، 50 و 09/49 درصد و نیتروژن کل به ترتیب 25/31، 5/62 و 75 درصد کاهش نشان داد. با توجه به نتایج این تحقیق تبدیل مراتع به هر کدام از کاربریهای زراعی و باغی غیرقابل قبول است اما در صورت اجبار به تبدیل، کاربری باغ پیشنهاد میگردد زیرا باغ اثرات منفی کمتری نسبت به گندمزار و نخودزار برروی فاکتورهای کیفی خاک دارد. همچنین در تبدیل کاربری مرتع به زراعی تاکید میگردد در حد امکان جهت حفظ تعادل بین ورود و خروج زی‌توده ورودی به بستر خاک، از خروج یا آتش‌سوزی باقیمانده کاه و کلش، یا چرای دام پس از برداشت محصول جلوگیری شود.
مهسا عبدالشاه نژاد؛ حسن خسروی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ امیر علم بیگی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 36-52
چکیده
اهمیت توجه به توسعه پایدار و امنیت زیستی در مناطق تحت‌تأثیر فاجعه‌های زیست‌محیطی هم‌چون طوفان‌های گردوغبار، نیاز به روشهای نوین برای یافتن راهبردهای مقابله را بیشتر کرده است. بدین منظور تحلیل ساختاری متقاطع، ابزاری کارآمد برای مطالعه رفتار سیستم است. با استناد به نتایج حاصل از تحلیل ساختاری و رویکرد آینده‌پژوهی می‌توان راهبردهایی ...
بیشتر
اهمیت توجه به توسعه پایدار و امنیت زیستی در مناطق تحت‌تأثیر فاجعه‌های زیست‌محیطی هم‌چون طوفان‌های گردوغبار، نیاز به روشهای نوین برای یافتن راهبردهای مقابله را بیشتر کرده است. بدین منظور تحلیل ساختاری متقاطع، ابزاری کارآمد برای مطالعه رفتار سیستم است. با استناد به نتایج حاصل از تحلیل ساختاری و رویکرد آینده‌پژوهی می‌توان راهبردهایی جهت حفظ پایداری در مناطق تحت تأثیر ریسک زیاد گردوغبار ارائه داد. روش این پژوهش باتوجه به هدف آن، از نوع کاربردی و براساس رویکرد آینده‌پژوهی میباشد. جامعه نمونه پژوهش از 22 نفر از کارشناسان و مدیران مطلع در حوزه امور کشاورزی و گردوغبار تشکیل شده است. براساس اطلاعات جمعآوری شده از مرحله مصاحبه به روش نیمه ساختار‌یافته، عوامل مؤثر شناسایی شد. براساس نظر کارشناسان و خبرگان عوامل نهایی استخراج و یک ماتریس 26×26 طراحی شد. سپس ماتریس اثر متقابل تهیه شده، توسط خبرگان امتیازدهی شد. به منظور تعیین عوامل کلیدی مؤثر بر تاب‌آوری جوامع کشاورز تحت تأثیر گردوغبار در شهرستان اهواز، رویکرد آینده‌پژوهی با استفاده از نرم‌افزار MICMAC در قالب سه گروه مؤلفه اقتصادی، اجتماعی و طبیعی-فیزیکی براساس 26 شاخص انجام شد. متغیرهای پژوهش در سه طبقه دو‌وجهی، تنظیمی و مستقل براساس میزان رابطه تأثیرپذیری و تأثیرگذاری‌شان تقسیم‌بندی شدند. عوامل کلیدی شامل «تغییر کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی، کاهش درآمد و آسیب به سرمایه کشاورزان، تشدید فقر و بیکاری، دسترسی به اعتبارات مالی، معیشت جایگزین و مهاجرت» می‌باشند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که سیستم مورد مطالعه از نوع ناپایدار بوده و به‌منظور اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی و افزایش پایداری نیاز به توسعه راهبردهایی بر مبنای عوامل کلیدی مؤثر بر تاب‌آوری کشاورزان میباشد.
فاطمه نرماشیری؛ مهدی قربانی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسین آذرنیوند؛ امیر علم بیگی؛ رولند ورنر شولز
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 53-65
چکیده
بیابانزایی به عنوان یک تهدید جدی برای محیطهای خشک و نیمهخشک و حتی نیمهمرطوب در چند دهه اخیر محسوب شده و مانع اصلی توسعهپایدار جهانی است، در نتیجه نظارت بر روند تغییرات آن از اقدامات ضروری محسوب میشود. یکی از روشهای مقرون به صرفه، اغلب رایگان و در دسترس برای نظارت بر تغییرات این مناطق استفاده از سنجش از دور و سامانه ...
بیشتر
بیابانزایی به عنوان یک تهدید جدی برای محیطهای خشک و نیمهخشک و حتی نیمهمرطوب در چند دهه اخیر محسوب شده و مانع اصلی توسعهپایدار جهانی است، در نتیجه نظارت بر روند تغییرات آن از اقدامات ضروری محسوب میشود. یکی از روشهای مقرون به صرفه، اغلب رایگان و در دسترس برای نظارت بر تغییرات این مناطق استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی است. در این مطالعه با استفاده از روش تحلیل بردار تغییر اقدام به ارزیابی و تحلیل شدت بیابانزایی در بخشی از شهرستان قلعهگنج در جنوب استان کرمان پرداخته شدهاست. بدین منظور ابتدا در گوگل ارث انجین از باندهای تصاویر لندست 8 در دو بازه زمانی 2014 (دوره زمانی اول) و بازه زمانی2020 (دوره زمانی دوم) برای ماه‌های اسفند و فروردین استفاده شدهاست. تصحیحات لازم روی آنها اعمال و برای هر دو دوره به صورت جداگانه میانگینگیری و سپس شاخصهای EVI و BSI محاسبه شدهاست. در مرحله بعد با استفاده از این دو شاخص و روش تحلیل بردار تغییر در محیط نرم‌افزار GIS، به تعیین بزرگی تغییرات و جهت تغییرات بیابانزایی در منطقه مورد پرداخته شده است. دستاورد پژوهش حاضر گویای غالبیت روند احیای منطقه در طی سالهای مورد مطالعه می باشد و نتایج کلی حاکی ازین امر است که توسعه کشاورزی و در کنار آن تغییر کاربری اراضی بیشترین تاثیر را بر شاخصهای پایش و روند بیابانزایی در منطقه داشتهاند؛ بدین صورت که شاهد تخریب اراضی در اطراف مناطق مسکونی هستیم و از سویی رابطه تنگاتنگی بین فعالیتهای کشاورزی و مناطق احیایی در منطقه وجود دارد.
عبدالحمید حاجبی؛ حمید رضا میرداودی؛ محمدامین سلطانی پور
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 66-85
چکیده
گونه لاتی (Taverniera spartea) یکی از گونههای مهم مراتع خلیج و عمانی است. در این پژوهش، برخی از نیازهای اکولوژیک گونه لاتی و پاسخ آنها به عوامل خاکی و توپوگرافیکی در سه رویشگاه اصلی در استان هرمزگان (سیاهو، احمدی و بشاگرد) تعیین شد. نتایج نشان داد که درصد پوشش در سطح یک درصد و درصد خاک لخت و درصد سنگ و سنگریزه در سطح 5 درصد معنی‌دار ...
بیشتر
گونه لاتی (Taverniera spartea) یکی از گونههای مهم مراتع خلیج و عمانی است. در این پژوهش، برخی از نیازهای اکولوژیک گونه لاتی و پاسخ آنها به عوامل خاکی و توپوگرافیکی در سه رویشگاه اصلی در استان هرمزگان (سیاهو، احمدی و بشاگرد) تعیین شد. نتایج نشان داد که درصد پوشش در سطح یک درصد و درصد خاک لخت و درصد سنگ و سنگریزه در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. بکارگیری مدل جمعی تعمیمیافته، برای هر یک از متغیرهای محیطی، نشان داد که متغیرهای درصد آهک خاک، درصد رس، اسیدیته، درصد کربن آلی خاک، ازت خاک و درصد خاک لخت بر عملکرد گونه، معنی‌دار می‌باشند. افزایش درصد رس خاک از مدل کاهشی، افزایش اسیدیته خاک، از حالت دو مد، افزایش مقدار آهک خاک و همچنین مقدار درصد خاک بدون پوشش، از مدل زنگولهای، افزایش درصد کربن آلی و ازت خاک هر دو از مدل افزایشی پیروی کرد. بررسی فنولوژی گونه نشان داد که رویش این گیاه از دهه دوم آبانماه شروع میگردد و از دهه سوم اردیبهشتماه وارد مرحله رکود میشود. باتوجه به ارزش غذایی گونه و نقش آن در حفاظت خاک مراتع، پیشنهاد میشود در مناطق تخریبشده مرتعی که شرایط استقرار آن را دارا هستند، نسبت به کاشت این گونه اقدام شود.
حسن یگانه؛ سیدمهدی پورباقرکردی؛ محمد اکبری
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 86-98
چکیده
زیست‌بوم‌های بیابانی کشور دارای پتانسیل‌های اقتصادی مهمّی هستند که لزوم توجه به آنها برای دستیابی به توسعه پایدار و رهایی از اقتصاد تک‌محصولی ضروری است. با توجه به روند رو به رشد تقاضا در امر بوم‌گردی، محاسبه‌ی ارزش تفرّجی مناطق تفریحی برای اعمال مدیریت کارا و مؤثر ضروری است. بدین ترتیب هدف از این پژوهش تعیین عوامل تأثیرگذار ...
بیشتر
زیست‌بوم‌های بیابانی کشور دارای پتانسیل‌های اقتصادی مهمّی هستند که لزوم توجه به آنها برای دستیابی به توسعه پایدار و رهایی از اقتصاد تک‌محصولی ضروری است. با توجه به روند رو به رشد تقاضا در امر بوم‌گردی، محاسبه‌ی ارزش تفرّجی مناطق تفریحی برای اعمال مدیریت کارا و مؤثر ضروری است. بدین ترتیب هدف از این پژوهش تعیین عوامل تأثیرگذار روی تمایل به پرداخت بومگردان منطقه قلعه بالای شهرستان بیارجمند در استان سمنان است. برای بررسی عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، الگوی لاجیت به روش حداکثر راست‌نمایی برآورد شد. برای اندازهگیری ﻣﯿﺰان ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑـﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن از منطقه قلعه بالا به روش پرسش‌نامه انتخاب دوگانه – دوبعدی استفاده شد. داده‌های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسش‌نامه و مصاحبه حضوری با بازدیدکنندگان از منطقه مذکور جمعآوری شد. تعداد بومگردان با استفاده از روش تصادفی ساده به تعداد 207 نفر انتخاب شدند. نتایج تخمین مدل لاجیت نشان داد، ضریب متغیرهای تعداد بازدید، مقصد نهایی، فاصله از محل سکونت، هزینه ماهانه خانوار و مبلغ پیشنهادی در سطح 1 و 5 درصد معنی‌دار شده است. درنهایت متوسط تمایل به پرداخت جهت استفاده از منطقه توسط بازدیدکنندگان 48220 ریال و ارزش تفرّجی سالانه روستای قلعه بالا حدود 434 میلیون ریال برآورد شد.
مهری دیناروند؛ محمد فیاض؛ هاشم کنشلو؛ کورش بهنام‌فر؛ سجاد عالی محمودی سراب؛ فرهاد خاکساریان
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 99-111
چکیده
اندازهگیری تنوع و شناسایی صفات و گروههای عملکردی گیاهی منطقه و طبقهبندی آنها علاوه براینکه به شناسایی دقیق توان رویشی منطقه کمک میکند، به درک ما نسبت به عکسالعمل پوشش گیاهی منطقه به آشفتگیها و حضور احتمالی گونههای مقاوم با صفات مشابه یا مهاجم یاری میرساند. هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی مقدماتی وضعیت رویشی ...
بیشتر
اندازهگیری تنوع و شناسایی صفات و گروههای عملکردی گیاهی منطقه و طبقهبندی آنها علاوه براینکه به شناسایی دقیق توان رویشی منطقه کمک میکند، به درک ما نسبت به عکسالعمل پوشش گیاهی منطقه به آشفتگیها و حضور احتمالی گونههای مقاوم با صفات مشابه یا مهاجم یاری میرساند. هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی مقدماتی وضعیت رویشی منطقه، روند تغییرات و ارزیابی توالی ثانویه پوشش گیاهی کانونهای گرد و غبار خوزستان بعد از کشت نهال به شیوههای مختلف بود. برای تحقق این هدف از شاخصهای تنوع گونهای و گروههای عملکردی (PFTs) استفاده شد. برای ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی منطقه با پیمایش صحرایی، تعداد 15 ترانسکت 100 متری با فواصل 50 متری بصورت تصادفی- سیستماتیک انتخاب شد. با توجه به یکنواختی ترکیب گونههای گیاهی و نبود عوارض محیطی در مجموع 180 پلات ثابت به ابعاد 1 متر مربع نصب گردید. نتایج تحقیق اخیر در سه منطقه کانون گرد و غبار جنوب شرق اهواز نشان داد در مناطق انتخابی شیوههای متنوع آبیاری به همراه بارندگیها سبب تغییرات محسوسی در افزایش درصد پوشش و تعداد گونه بتدریج از سال 1396 تا 1399 گردیده است. گروههای عملکردی منطقه طویل با آبیاری سطحی (فارو) در سال 1399 نه گروه، در منطقه بگعان با آبیاری تانکری و حفر چاله با بیل مکانیکی هفت گروه و در منطقه حنیطیه با آبیاری تانکری و حفر چاله هفت گروه عملکردی قابل تشخیص بود. نتایج آنالیز T-تست نیز نشان داد بین متوسط دو مقدار همه شاخصها از جمله تنوع شانون و سیمپسون در اسفند سال 1396 و اسفند سال 1399 برای هر سه منطقه مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشته و شاخصهای تنوع با افزایش تعداد گونه و درصد پوشش در منطقه، سیر صعودی داشتهاست.
علیرضا جمشیدی؛ نوازاله مرادی؛ مرضیه رضائی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 112-132
چکیده
تغییرات ترکیبات مختلف املاح دار در عوامل ادافیکی، توزیع مکانی گونههای گیاهی به‌ویژه همی‌کریپتوفیت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد این تغییرات در مناطق بیابانی که همجوار دریا نیز هستند با تغییرات بیابان‌های دیگر متفاوت است. این پژوهش با هدف بررسی توزیع مکانی گونههای همی‌کریپتوفیت با عوامل ادافیکی انجام شد. ...
بیشتر
تغییرات ترکیبات مختلف املاح دار در عوامل ادافیکی، توزیع مکانی گونههای گیاهی به‌ویژه همی‌کریپتوفیت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد این تغییرات در مناطق بیابانی که همجوار دریا نیز هستند با تغییرات بیابان‌های دیگر متفاوت است. این پژوهش با هدف بررسی توزیع مکانی گونههای همی‌کریپتوفیت با عوامل ادافیکی انجام شد. نمونه‌برداری پوشش گیاهی بهصورت تصادفی – سیستماتیک و به روش ترانسکت پلات (جمعاً 150 پلات 1، 2 و 4 مترمربعی) و نمونه‌برداری خاک از عمق 0-45 و 45-90 انجام و در آزمایشگاه ویژگیهای خاک اندازهگیری شد. آنالیز محاسبه ضریب همبستگی بین صفات مختلف پوشش گیاهی (درصد پوشش، ارتفاع و تراکم) با ویژگیهای خاک رویشگاهها نشان داد که این پارامترهای گیاهی با اسیدیته، بافت و مجموع کلسیم و منیزیم بیشترین همبستگی را دارند. آنالیز مؤلفههای اصلی (P.C.A) نشان داد بهطورکلی، در این منطقه عامل تراکم گیاهی با ویژگیها کلسیم و منیزیم عمق دوم، بیشترین ارتباط را داشته و سایر ویژگیها پوشش گیاهی با مقدار سدیم، پتاسیم و هدایت الکتریکی عمق اول و منیزیم و کلسیم عمق دوم لایههای خاک دارای ارتباط مستقیم بودهاند.
مسعود برزعلی؛ مژگان عظیمی؛ محمد عبدالحسینی؛ عبدالرحیم لطفی
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 133-144
چکیده
خدمات متنوعی که به طور مستقیم و غیرمستقیم از محیط طبیعی بهدست می‌آید، به عنوان خدمات زیستبوم مطرح میشوند. منظور از این خدمات، برقراری ارتباط با رفاه انسانی در چهار طبقه خدمات فراهم‌سازی، حمایتی، تنظیمی و فرهنگی است. این مطالعه با هدف بررسی نقش اکوسیستم مرتعی حوزه آبخیز اترک از منظر پتانسیل نگه‌داشت رسوب براساس کارکرد کاهش ...
بیشتر
خدمات متنوعی که به طور مستقیم و غیرمستقیم از محیط طبیعی بهدست می‌آید، به عنوان خدمات زیستبوم مطرح میشوند. منظور از این خدمات، برقراری ارتباط با رفاه انسانی در چهار طبقه خدمات فراهم‌سازی، حمایتی، تنظیمی و فرهنگی است. این مطالعه با هدف بررسی نقش اکوسیستم مرتعی حوزه آبخیز اترک از منظر پتانسیل نگه‌داشت رسوب براساس کارکرد کاهش میزان ازدست رفتن اراضی و حفظ حاصلخیزی خاک با استفاده از بسته نرم افزاری نگهداری رسوب در مدل InVEST انجام شد. این مدل برای محاسبه کنترل فرسایش، از معادله جهانی ویراست شده هدر رفت خاک (RUSLE) استفاده می کند و میزان نگهداری رسوب بر اساس نسبت توان حمل رسوب تخمین زده میشود. بر این اساس، اطلاعات ورودی مورد نیاز مدل شامل جدول زیست فیزیکی و نقشه‌های مدل رقومی ارتفاع، فرسایندگی باران، فرسایش‌پذیری خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی با نرم‌افزار ArcGIS 10.4 تهیه و در قالب نقشه‌های رستری به مدل وارد شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در بین کاربریهای مورد مطالعه، جنگل با 1418 تن بر کیلومترمربع و مراتع خوب با میزان 1217 تن بر کیلومترمربع، بیشترین میزان پتانسیل نگه‌داشت رسوب را داشتند و کم‌ترین مقدار مربوط به زمین‌های بایر، مناطق مسکونی و مراتع فقیر با میزان 52 تا 119 تن بر کیلومترمربع بود. از نظر صحت سنجی مکان‌یابی، نتایج این مدل با نقاط کنترل در حوزه آبخیز اترک مقایسه شد که نشان داد، بیشترین میزان حفظ نگه‌داشت رسوب در شرق و جنوب شرقی بوده است. همچنین در مرکز و غرب حوزه، عواملی مانند کاهش پوشش گیاهی و نوع خاک در تشدید فرسایش این حوضه نقش داشتهاند. نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند در برنامه‌های آمایش سرزمین و تصمیم‌گیری مناسب برای مدیریت مراتع مفید باشد.
